klp.pl„Pinokio” to klasyczna włoska powieść dla dzieci autorstwa Carlo Collodiego (to pseudonim florenckiego pisarza Carlo Lorenziniego), chyba najbardziej znany utwór we Włoszech, a z pewnością najbardziej rozpoznawalny utwór włoski na świecie. Pierwsze pełne wydanie ukazało się w 1883 roku i zostało wzbogacone ilustracjami Enrico Mazzantiego. Powieść w Polsce ukazuje się nieraz pod tytułem: „Przygody pajaca: Powieść dla dzieci” lub „Pinokio: Przygody drewnianego pajaca”.
Powieść Collodiego opowiada o historię drewnianej marionetki wyrzeźbionej przez starca zwanego Dżeppetto. Pinokio, który ożywa na początku książki, musi poprzez trudne i nieraz bolesne lekcje nauczyć się, jak być hojny. Uważa, że brakuje mu serca. W końcu Pinokio przestaje być marionetką i staje się chłopcem. Lekcja Collodiego polega na przesłaniu: „Chłopcy, którzy kochają swoich rodziców i opiekują się nimi, kiedy są starzy i chorzy, zasługują na pochwałę nawet wtedy, kiedy nie są wzorami posłuszeństwa i dobrego zachowania”.
W ciągu ostatnich stu lat historia o drewnianym chłopców była wielokrotnie wykorzystywana przez twórców kina, teatru czy musicali. Najbardziej znana adaptacja powstała w 1940 roku w studiu Walta Disneya i została pokazana niemal w każdym kraju na świecie. Dowodem wielkiego wpływu powieści, nie tylko na kulturę włoską są przysłowia i zwroty związane z Pinokiem używane przez wielu ludzi każdego dnia. Głownie wspomnieć należy o symbolu długiego nosa, jako metaforze kłamstwa. Z kolei „Kraina Zabawek” to miejsce pozornie atrakcyjne, które okazuje się pułapką.
Mówiąc o języku należy wspomnieć, że powieść Collodiego na trwałe weszła do języka. Przede wszystkim Pinokio jest symbolem kłamstwa. Ponadto istnieją na to inne dowody. Kot i Lis - stosowane do przyjaźni, które prowadzą do ruiny, Knot – symbol prawdziwego urwisa, a także Gadający Świerszcz, który symbolizuje osobę, której mądre rady nie są słuchane. We Włoszech te wszystkie postaci stały się symbolami typów ludzkich, o których mówi się w języku potocznym.
Twórcą Pinokia był Carlo Collodi, rozczarowany weteran armii rewolucyjnej Giuseppe Garibaldiego. Kiedy Collodi wrócił do rodzinnej Toskanii w 1861 roku, okazało się, że rewolucja pozostawiła Włochy w rękach skorumpowanej klasy rządzącej, która oferowała jedynie nieco więcej wolności, niż wcześniej panujący Austriacy. Nowy system krytykował w pismach, które założył: „Uliczna Lampa” oraz „Kontrowersje”, jednak zostały one chłodno przyjęte.
Do pisania Collodi powrócił w dojrzałym wieku. Gdy miał pięćdziesiąt lat skupił się na twórczości dla dzieci. Najpierw przetłumaczył na język włoski utwór Pierre Perraulta: „Contes de la Mere Oye”. Później zajął się pracą nad własnym materiałem. Sukces jego książki o małym Janku sprawił, że autor wydał całą serię opowieści, które zawierały lekcje dla dzieci. Collodi pod pozorem zabawnych opowieści propagował swe poglądy polityczne.
W 1881 roku redaktor nowego pisma skierowanego do dzieci „Giomale di Bambini” zaprosił Collodiego do współpracy. Początkowo jego utwór miał nosić tytuł „Historie marionetki”. Sukces bajki był wielki i szybko powstało kolejnych trzydzieści pięć odcinków. Pierwsze pełne wydanie „Przygód Pinokia” ukazało się w 1883 roku. Książka ta stanowiła zwrot we włoskiej moralizatorskiej literaturze dziecięcej, którą wcześniej praktykował Collodi. Publikacja „Pinokia” wzbudziła obawy ojców Kościoła o to, że będzie namawiać do buntu.
Utwór zyskał sobie wielką popularność. Czytelnikom łatwiej było zaakceptować postać niesfornej marionetki niż rzeczywistego dziecka, które mogłoby przypomnieć im o własnym dzieciństwie. Bajko o Pinokiu wniosła nowy powiew realizmu w dziecięcej literaturze.
Zazwyczaj utwory dla najmłodszych rozgrywały się pośród zamków, pięknych księżniczek i książąt. Collodi zaproponował zupełnie inny świat. Umieścił przygody swego bohatera wśród włoskiego pospólstwa i z ironią opisuje poszczególne społeczne typy. W rzeczywistości historia ta stała się odbiciem dzieciństwa autora.
Narrator w „Pinokiu” mówi w trzeciej osobie. Jest wszechwiedzący – zna zarówno przygody głównego bohatera, jak i jego myśli, a także myśli pozostałych występujących w powieści osób. Narrator powieści „Pinokio” zwraca także się bezpośrednio do czytelnika, a konkretnie do dzieci. Widać to już na początku utworu, gdy czytamy:
Dawno, dawno temu był sobie…
- Król! – powiedzą natychmiast moi mali czytelnicy.
Nie, dzieci, mylicie się. Dawno, dawno temu był sobie kawałek drewna.”.
Także w trakcie powieści narrator zachęca do śledzenia dalszych losów pajaca: „Trudno uwierzyć w historię, która zdarzyła się później. Przeczytacie o niej w następnych rozdziałach” czy też namawia do śledzenia jego kroków: „Patrzcie, jak Pinokio biegnie do szkoły z nowym elementarzem pod pachą!” lub gdy zapewnia „Powiem wam, moi kochani czytelnicy”.
Narrator w „Pinokiu” mówi w trzeciej osobie. Jest wszechwiedzący – zna zarówno przygody głównego bohatera, jak i jego myśli, a także myśli pozostałych występujących w powieści osób. Narrator powieści „Pinokio” zwraca także się bezpośrednio do czytelnika, a konkretnie do dzieci. Widać to już na początku utworu, gdy czytamy:
Dawno, dawno temu był sobie…
- Król! – powiedzą natychmiast moi mali czytelnicy.
Nie, dzieci, mylicie się. Dawno, dawno temu był sobie kawałek drewna.”.
Także w trakcie powieści narrator zachęca do śledzenia dalszych losów pajaca: „Trudno uwierzyć w historię, która zdarzyła się później. Przeczytacie o niej w następnych rozdziałach” czy też namawia do śledzenia jego kroków: „Patrzcie, jak Pinokio biegnie do szkoły z nowym elementarzem pod pachą!” lub gdy zapewnia „Powiem wam, moi kochani czytelnicy”.
„Pinokio” to przede wszystkim powieść, która skupia się na możliwości przemiany. Autor pokazuje, że nawet krnąbrny bohater bez serca może, dziki przygodom i doświadczeniom stać się wrażliwy i dobry. Pinokio świadomie został uczyniony marionetką, by trudniej było się z nim utożsamiać czytelnikom. Jednak w rzeczywistości cechy, jakie przed zmianą nosi Pinokio posiada wiele rozpuszczonych i niegrzecznych dzieci. Collodi zdaje się tłumaczyć, że dopiero dzięki ukazaniu dobrego serca stajemy się prawdziwymi ludźmi tak, jak to stało się z jego bohaterem.
Pinokio powstał z kawałka niewielkiego drewna. Dzięki magii ożył i stał się drewnianym synem Dżeppetta. Jego największym marzeniem było stać się prawdziwym chłopcem. Miało tak się stać, jeśli zachowa się jak grzeczne i posłuszne dziecko. Niestety, mimo szczerych chęci Pinokio wciąż łamał zasady i wpadał w tarapaty. Gdy nawet stał się przykładnym uczniem za namową Knota usiekł do Krainy Zabawek, za co spotkała go kara – stał się osłem. Na szczęście, chłopiec wciąż kochał swego ojca i dzięki tej miłości zmienił się. Stał się posłuszny i troskliwy i ostatecznie, dzięki wróżce stał się żywym chłopcem.
Powieść Collodiego opowiada więc o dorastaniu i dojrzewaniu poprzez ciężką pracę nad sobą i własnym charakterem. Początkowo kukiełka ma słaby charakter i często ulega impulsom lub namowom otoczenia. Z czasem zaczyna dostrzegać swą lekkomyślność i to, że rani innych. Pragnie się zmienić. Metamorfoza zachodzi stopniowo, aż w końcu Pinokio staje się normalnym chłopcem.
Powieść „Pinokio” obejmuje złożoną sieć kwestii moralnych. Krytycy zauważyli jego antyautorytarny ton, zaznaczenie kontrastu między bogactwem i ubóstwem, a także niechęć do pełnego hipokryzji systemu sądownictwa. Moralizatorski Gadający Świerszcz – zewnętrzne sumienie bohatera – zostaje przez bohatera zagłuszony – pada martwy od uderzenia młotkiem. Pinokio Collodiego jest bardziej zły, egoistyczny i agresywny niż w wersji Disney’a . Ostatecznie Pinokio wyrasta z samolubnego dziecka, kierującego się zasadą przyjemności i dorasta, rozumiejąc uczucia innych ludzi. Psychologiczne badania nad historią Pinokia obejmują freudowską analizę nosa marionetki oraz podejście Junga do „cienia” postaci, takich jak Knot.
Carlo Collodi to pseudonim Carla Lorenzini (Collodi to nazwa miejscowości, w której urodziła się matka pisarza), który przyszedł na świat we Florencji 24 listopada 1826 roku. Jego ojciec Domenico był kucharzem, zaś matka Angela Orzali służącą. Jako dziecko żył w niedostatku; wykształcenie otrzymał wyłącznie dzięki wsparciu i gościnie bogatej rodziny Ginori, u której pracował jego ojciec. Po ukończeniu szkoły podstawowej w Collodi, został wysłany na studia kapłańskie w seminarium w Val d`Elsa. Jednak po ich ukończeniu rozpoczął pracę jako księgarz, następnie redagował czasopisma satyryczne i literackie, pisał recenzje, cenzurował sztuki teatralne.
W latach 1848 i 1860 służył jako ochotnik w armii włoskiej. Zaangażował się w walkę o niepodległość Włoch. Był aktywnym działaczem społecznym i politycznym oraz zdolnym dziennikarzem. W 1948 roku założył pismo „Il Lampione”, które jednak w następnym roku zostało zamknięte oraz pismo „La Scaramuccia”. Pierwsze z nich zostało wskrzeszone w 1860 roku. Po zjednoczeniu Włoch zrezygnował z dziennikarstwa. Od 1870 roku pracował jako krytyk teatralny i redaktor.
Przygodę z pisarstwem dla dzieci zapoczątkowało przetłumaczenie przez Collodiego w 1875 roku bajek Charlesa Perraulta „Racconti delle los”. Francuski autor dał drugie życie takim opowieściom, jak „Czerwony Kapturek”, „Śpiąca królewna” czy „Kot w butach”. Następnie Collodi zaczął tworzyć historyjki dla dzieci, między innymi o Jasiu (Giannettino) i Okruszku (Minuzzolo).
Utwór zatytułowany „Historie marionetki” ukazywał się w odcinkach na łamach dziecięcej gazety „Il Giornale dei Bambini” od lipca 1881 roku. W 1883 roku zostały wydane wszystkie odcinki jako powieść „Pinocchio”. Collodi uważał jednak, że pisanie dla najmłodszych nie jest jego powołaniem, a opowieść o marionetce nazwał „dziecięcą paplaniną”.
Carlo Collodi zmarł w październiku 1890 roku we Florencji. Nigdy się nie ożenił. Spoczywa na cmentarzu pod bazyliką San Miniato al Monte, na wzgórzu, z którego widać miasto i toskańską wieś.
Powieść Collodiego opowiada o historię drewnianej marionetki wyrzeźbionej przez starca zwanego Dżeppetto. Pinokio, który ożywa na początku książki, musi poprzez trudne i nieraz bolesne lekcje nauczyć się, jak być hojny. Uważa, że brakuje mu serca. W końcu Pinokio przestaje być marionetką i staje się chłopcem. Lekcja Collodiego polega na przesłaniu: „Chłopcy, którzy kochają swoich rodziców i opiekują się nimi, kiedy są starzy i chorzy, zasługują na pochwałę nawet wtedy, kiedy nie są wzorami posłuszeństwa i dobrego zachowania”.
W ciągu ostatnich stu lat historia o drewnianym chłopców była wielokrotnie wykorzystywana przez twórców kina, teatru czy musicali. Najbardziej znana adaptacja powstała w 1940 roku w studiu Walta Disneya i została pokazana niemal w każdym kraju na świecie. Dowodem wielkiego wpływu powieści, nie tylko na kulturę włoską są przysłowia i zwroty związane z Pinokiem używane przez wielu ludzi każdego dnia. Głownie wspomnieć należy o symbolu długiego nosa, jako metaforze kłamstwa. Z kolei „Kraina Zabawek” to miejsce pozornie atrakcyjne, które okazuje się pułapką.
Mówiąc o języku należy wspomnieć, że powieść Collodiego na trwałe weszła do języka. Przede wszystkim Pinokio jest symbolem kłamstwa. Ponadto istnieją na to inne dowody. Kot i Lis - stosowane do przyjaźni, które prowadzą do ruiny, Knot – symbol prawdziwego urwisa, a także Gadający Świerszcz, który symbolizuje osobę, której mądre rady nie są słuchane. We Włoszech te wszystkie postaci stały się symbolami typów ludzkich, o których mówi się w języku potocznym.
Geneza Pinokia
Twórcą Pinokia był Carlo Collodi, rozczarowany weteran armii rewolucyjnej Giuseppe Garibaldiego. Kiedy Collodi wrócił do rodzinnej Toskanii w 1861 roku, okazało się, że rewolucja pozostawiła Włochy w rękach skorumpowanej klasy rządzącej, która oferowała jedynie nieco więcej wolności, niż wcześniej panujący Austriacy. Nowy system krytykował w pismach, które założył: „Uliczna Lampa” oraz „Kontrowersje”, jednak zostały one chłodno przyjęte.
Do pisania Collodi powrócił w dojrzałym wieku. Gdy miał pięćdziesiąt lat skupił się na twórczości dla dzieci. Najpierw przetłumaczył na język włoski utwór Pierre Perraulta: „Contes de la Mere Oye”. Później zajął się pracą nad własnym materiałem. Sukces jego książki o małym Janku sprawił, że autor wydał całą serię opowieści, które zawierały lekcje dla dzieci. Collodi pod pozorem zabawnych opowieści propagował swe poglądy polityczne.
W 1881 roku redaktor nowego pisma skierowanego do dzieci „Giomale di Bambini” zaprosił Collodiego do współpracy. Początkowo jego utwór miał nosić tytuł „Historie marionetki”. Sukces bajki był wielki i szybko powstało kolejnych trzydzieści pięć odcinków. Pierwsze pełne wydanie „Przygód Pinokia” ukazało się w 1883 roku. Książka ta stanowiła zwrot we włoskiej moralizatorskiej literaturze dziecięcej, którą wcześniej praktykował Collodi. Publikacja „Pinokia” wzbudziła obawy ojców Kościoła o to, że będzie namawiać do buntu.
Utwór zyskał sobie wielką popularność. Czytelnikom łatwiej było zaakceptować postać niesfornej marionetki niż rzeczywistego dziecka, które mogłoby przypomnieć im o własnym dzieciństwie. Bajko o Pinokiu wniosła nowy powiew realizmu w dziecięcej literaturze.
Zazwyczaj utwory dla najmłodszych rozgrywały się pośród zamków, pięknych księżniczek i książąt. Collodi zaproponował zupełnie inny świat. Umieścił przygody swego bohatera wśród włoskiego pospólstwa i z ironią opisuje poszczególne społeczne typy. W rzeczywistości historia ta stała się odbiciem dzieciństwa autora.
Narracja Pinokia
Narrator w „Pinokiu” mówi w trzeciej osobie. Jest wszechwiedzący – zna zarówno przygody głównego bohatera, jak i jego myśli, a także myśli pozostałych występujących w powieści osób. Narrator powieści „Pinokio” zwraca także się bezpośrednio do czytelnika, a konkretnie do dzieci. Widać to już na początku utworu, gdy czytamy:
Dawno, dawno temu był sobie…
- Król! – powiedzą natychmiast moi mali czytelnicy.
Nie, dzieci, mylicie się. Dawno, dawno temu był sobie kawałek drewna.”.
Także w trakcie powieści narrator zachęca do śledzenia dalszych losów pajaca: „Trudno uwierzyć w historię, która zdarzyła się później. Przeczytacie o niej w następnych rozdziałach” czy też namawia do śledzenia jego kroków: „Patrzcie, jak Pinokio biegnie do szkoły z nowym elementarzem pod pachą!” lub gdy zapewnia „Powiem wam, moi kochani czytelnicy”.
Narracja „Pinokia”
Narrator w „Pinokiu” mówi w trzeciej osobie. Jest wszechwiedzący – zna zarówno przygody głównego bohatera, jak i jego myśli, a także myśli pozostałych występujących w powieści osób. Narrator powieści „Pinokio” zwraca także się bezpośrednio do czytelnika, a konkretnie do dzieci. Widać to już na początku utworu, gdy czytamy:
Dawno, dawno temu był sobie…
- Król! – powiedzą natychmiast moi mali czytelnicy.
Nie, dzieci, mylicie się. Dawno, dawno temu był sobie kawałek drewna.”.
Także w trakcie powieści narrator zachęca do śledzenia dalszych losów pajaca: „Trudno uwierzyć w historię, która zdarzyła się później. Przeczytacie o niej w następnych rozdziałach” czy też namawia do śledzenia jego kroków: „Patrzcie, jak Pinokio biegnie do szkoły z nowym elementarzem pod pachą!” lub gdy zapewnia „Powiem wam, moi kochani czytelnicy”.
„Pinokio” – problematyka
„Pinokio” to przede wszystkim powieść, która skupia się na możliwości przemiany. Autor pokazuje, że nawet krnąbrny bohater bez serca może, dziki przygodom i doświadczeniom stać się wrażliwy i dobry. Pinokio świadomie został uczyniony marionetką, by trudniej było się z nim utożsamiać czytelnikom. Jednak w rzeczywistości cechy, jakie przed zmianą nosi Pinokio posiada wiele rozpuszczonych i niegrzecznych dzieci. Collodi zdaje się tłumaczyć, że dopiero dzięki ukazaniu dobrego serca stajemy się prawdziwymi ludźmi tak, jak to stało się z jego bohaterem.
Pinokio powstał z kawałka niewielkiego drewna. Dzięki magii ożył i stał się drewnianym synem Dżeppetta. Jego największym marzeniem było stać się prawdziwym chłopcem. Miało tak się stać, jeśli zachowa się jak grzeczne i posłuszne dziecko. Niestety, mimo szczerych chęci Pinokio wciąż łamał zasady i wpadał w tarapaty. Gdy nawet stał się przykładnym uczniem za namową Knota usiekł do Krainy Zabawek, za co spotkała go kara – stał się osłem. Na szczęście, chłopiec wciąż kochał swego ojca i dzięki tej miłości zmienił się. Stał się posłuszny i troskliwy i ostatecznie, dzięki wróżce stał się żywym chłopcem.
Powieść Collodiego opowiada więc o dorastaniu i dojrzewaniu poprzez ciężką pracę nad sobą i własnym charakterem. Początkowo kukiełka ma słaby charakter i często ulega impulsom lub namowom otoczenia. Z czasem zaczyna dostrzegać swą lekkomyślność i to, że rani innych. Pragnie się zmienić. Metamorfoza zachodzi stopniowo, aż w końcu Pinokio staje się normalnym chłopcem.
Powieść „Pinokio” obejmuje złożoną sieć kwestii moralnych. Krytycy zauważyli jego antyautorytarny ton, zaznaczenie kontrastu między bogactwem i ubóstwem, a także niechęć do pełnego hipokryzji systemu sądownictwa. Moralizatorski Gadający Świerszcz – zewnętrzne sumienie bohatera – zostaje przez bohatera zagłuszony – pada martwy od uderzenia młotkiem. Pinokio Collodiego jest bardziej zły, egoistyczny i agresywny niż w wersji Disney’a . Ostatecznie Pinokio wyrasta z samolubnego dziecka, kierującego się zasadą przyjemności i dorasta, rozumiejąc uczucia innych ludzi. Psychologiczne badania nad historią Pinokia obejmują freudowską analizę nosa marionetki oraz podejście Junga do „cienia” postaci, takich jak Knot.
Carlo Collodi - biografia
Carlo Collodi to pseudonim Carla Lorenzini (Collodi to nazwa miejscowości, w której urodziła się matka pisarza), który przyszedł na świat we Florencji 24 listopada 1826 roku. Jego ojciec Domenico był kucharzem, zaś matka Angela Orzali służącą. Jako dziecko żył w niedostatku; wykształcenie otrzymał wyłącznie dzięki wsparciu i gościnie bogatej rodziny Ginori, u której pracował jego ojciec. Po ukończeniu szkoły podstawowej w Collodi, został wysłany na studia kapłańskie w seminarium w Val d`Elsa. Jednak po ich ukończeniu rozpoczął pracę jako księgarz, następnie redagował czasopisma satyryczne i literackie, pisał recenzje, cenzurował sztuki teatralne.
W latach 1848 i 1860 służył jako ochotnik w armii włoskiej. Zaangażował się w walkę o niepodległość Włoch. Był aktywnym działaczem społecznym i politycznym oraz zdolnym dziennikarzem. W 1948 roku założył pismo „Il Lampione”, które jednak w następnym roku zostało zamknięte oraz pismo „La Scaramuccia”. Pierwsze z nich zostało wskrzeszone w 1860 roku. Po zjednoczeniu Włoch zrezygnował z dziennikarstwa. Od 1870 roku pracował jako krytyk teatralny i redaktor.
Przygodę z pisarstwem dla dzieci zapoczątkowało przetłumaczenie przez Collodiego w 1875 roku bajek Charlesa Perraulta „Racconti delle los”. Francuski autor dał drugie życie takim opowieściom, jak „Czerwony Kapturek”, „Śpiąca królewna” czy „Kot w butach”. Następnie Collodi zaczął tworzyć historyjki dla dzieci, między innymi o Jasiu (Giannettino) i Okruszku (Minuzzolo).
Utwór zatytułowany „Historie marionetki” ukazywał się w odcinkach na łamach dziecięcej gazety „Il Giornale dei Bambini” od lipca 1881 roku. W 1883 roku zostały wydane wszystkie odcinki jako powieść „Pinocchio”. Collodi uważał jednak, że pisanie dla najmłodszych nie jest jego powołaniem, a opowieść o marionetce nazwał „dziecięcą paplaniną”.
Carlo Collodi zmarł w październiku 1890 roku we Florencji. Nigdy się nie ożenił. Spoczywa na cmentarzu pod bazyliką San Miniato al Monte, na wzgórzu, z którego widać miasto i toskańską wieś.