Streszczenia i opracowania lektur szkolnych klp klp.pl
Powieść Doroty Terakowskiej „Władca Lewawu” jest unikalna pod wieloma względami. Przede wszystkim nawiązuje do nurtu powieści fantastycznej i przenosi czytelnika w świat dziecięcej wyobraźni. Głównym bohaterem jest trzynastoletni Bartek – mieszkaniec krakowskiego domu dziecka. pewnego dnia przypadkowo trafia do równoległego świata, które bardzo przypomina Kraków.

W Wokarku odnajduje swych rodziców i dzięki odwadze i pomysłowości stawia czoło gnębiącemu od lat Allian Nienazwanemu. Pozostaje w wiecie położonego nieopodal Lewawu, gdyż okazuje się, że stamtąd pochodzi. Autorka łączy fantazję z problemami, które wielu trafi na co dzień – samotnością, opuszczeniem brakiem rodziny, a także z okrutnymi i bezdusznymi rządami. Na przykładzie alternatywnego świata pokazuje na czym opierają się totalitarne rządy, jakie mechanizmy służą ich powstaniu i utrzymywaniu się.

Powieść Terakowskiej ukazała się pod koniec lat osiemdziesiątych i wciąż porusza aktualne problemy. Została wpisana do podstawy programowej z języka polskiego jako pozycja nieobowiązkowa w klasach IV-VI.

Kompozycja i narracja „Władcy Lewawu”


Powieść Terakowskiej rozpoczyna przedakcja – dowiadujemy się wówczas o istnieniu chłopca Bartka, trzynastoletniego mieszkańca krakowskiego domu dziecka. Narratorka powieści ujawnia się już w pierwszym rozdziale. Tłumaczy, że dorośli, jak ona zachowują się dość niepoważnie analizując prawdopodobieństwo pewnych wydarzeń. Kierują się „obrzydliwą logiką powago-niepowagą”. Zapowiada, że opowie historię Bartka o Allianach i Wokarku. Ujawnia się także pod koniec opowieści, by uprawdopodobnić jej zakończenie – Bartek, a raczej Ketrab na zawsze pozostaje w alternatywnym świecie.

Zawiązanie akcji następuje, gdy Bartek trafia do Smoczej Jamy, przez nieuwagę wpada do wielkiego otworu i, niczym Alicja w Krainie Czarów, znajduje się w innym wymiarze, w Wokarku. Tam poznaje mieszkańców – Allian i dowiaduje się, że są prześladowani przez Nienazwanego. Odnajduje także Airam oraz Kelefa, którzy okazują się być jego rodzicami. Następnie Bartek przygotowuje się do zmierzenia z Nienazwanym. Najpierw pozbywa się pajęczaków, a następnie sam udaje się na Lewaw. Moment kulminacyjny następuje podczas rozmowy Bartka i starca-maga, gdy chłopiec dowiaduje się o swym pochodzeniu. W ostatnim rozdziale następuje rozwiązanie akcji. Bartek zwycięża nad Nienazwanym, który opuszcza Lewaw. Swoistym epilogiem jest wspomnienie narratorki o pożegnaniu Bartka z Krakowem, znajomymi i wychowawcami oraz o jego ostatecznym pozostaniu w świecie Wokarku.

Narrator jest wszystkowiedzący i opisuje sytuację w trzeciej osobie. Wie zarówno o przeżyciach Bartka, jak i jego myślach oraz uczuciach. Powieść złożona została z trzynastu rozdziałów, które nie mają osobnych tytułów.

Władca Lewawu - plan wydarzeń w skrócie


1. Przeniesienie Bartka z Krakowa do Wokarku przez Smoczą Jamę.
2. Spotkanie z Allianami i napaść Pajęczaków.
3. Gościna u Loraka.
4. Wizyta Bartka wraz z Łewapem u bram Lewawu.
5. Spotkanie Bartka z rodzicami – Airam i Kelefem.
6. Narada Bartka z Radą Mędrców.
7. Udany eksperyment Bartka i znalezienie sposobu na pozbycie się Pajęczaków.
8. Samotna wyprawa Bartka na Lewaw.
9. Decyzja Allian o ataku na Lewaw.
10. Zmagania Bartka z Nienazwanym.
11. Poznanie prawdy o pochodzeniu Bartka.
12. Klęska Nienazwanego.
13. Pożegnanie Bartka z Krakowem i przeniesienie do Wokarku.

Fantastyka i realizm we „Władcy Lewawu”


W powieści Terakowskiej „Władca Lewawu” miesza się fantastyka i realizm. Wydarzenia rozgrywają się w dwóch, istniejących równolegle wszechświatach, które krzyżują się między sobą, a połączenie między nimi stanowi Smocza Jama na Wawelu. Już sam fakt dopuszczenia możliwości istnienia innego niż znany nam świat stanowi o tym, że mamy do czynienia z gatunkiem fantastycznym.

Realizm w powieści ogranicza się do wydarzeń w realnym Krakowie. Bartek zostaje odnaleziony jako podrzutek i trafia do domu dziecka. Ucieka czasem z tego miejsca, by odbywać wycieczki do miejsca, w którym go znaleziono – na ulicę Skałeczną oraz w okolice Zamku na Wawelu. Na Skałecznej spotyka narratorkę powieści, która spisała jego fantastyczną historię. Wydarzenia w Krakowie są w pełni prawdopodobne.

Inaczej świat wygląda po wejściu przez Bartka do jednego z tuneli w Smoczej Jamie. Okazuje się, że wychodzi z niej w zupełnie innym świecie. Zamieszkuje go lud Allan – niegdyś potężny, a teraz stłamszony przez Nieznanego. Workark (Kraków pisany wspak) przypomina nieco Kraków – także leży nad rzeką, ma ulice i rynek z kościelną wieżą, jednak wszystko jest tu mniejsze. Poza tym powietrze jest niezanieczyszczone, a domy bardziej kolorowe.

W powieści występują magiczne postaci, przedmioty oraz wydarzenia, które przywodzą na myśl baśń. Główne negatywna postać to Nienazwany – staruszek, który okazał się być potężnym czarnoksiężnikiem. Mag podporządkował sobie wielkie pająki – Pajęczaki, za pomocą których rządzi Allianami. Potrafi zmieniać swą postać – za sprawą magii może stać się potężnym królem, wężem, potworem czy nietoperzem. Magiczne są na pewno bochenki chleba i sól, które powodują, że do zbudowanej z nich komnaty nie ma dojścia Nienazwany.

Jednak w Wokarku panują także zasady logiki i prawdopodobieństwa – istnieje energia z baterii słonecznych i poruszane za jej sprawą pojazdy, a w zbudowaniu miedzianej siatki pomagają roboty. Terakowska miesza więc konwencję fantasy (dawne plemię Allianów i jego historia) z konwencją science-fiction ( istnienie robotów, wspomnienie zdobywania kosmosu).

Dorota Terakowska - biografia


Urodziła się 30 sierpnia 1938 w Krakowie, gdzie uczęszczała do Liceum Muzycznego i żeńskiego LO im. Joteyki, skąd została dyscyplinarnie usunięta. Maturę zdała w 1955 roku. Następnie ukończyła socjologię na Uniwersytecie Jagiellońskim (1965). Związała się z prasą i przez wiele lat pracowała jako redaktor i dziennikarka krakowskich czasopism, do których należały: „Gazeta Krakowska”, „Przekrój” i „Zeszyty Prasoznawcze”.

W latach 1965-68 pracowała w Naukowej Pracowni Socjologii Kultury przy Pałacu pod Baranami. Była również jedną ze współzałożycieli kabaretu „Piwnica pod Baranami” (śpiewała dwie piosenki). W 1986 roku wydała zbiór reportaży wydany w podziemnym wydawnictwie „Nowa” – „Próba generalna”. W tym roku zadebiutowała także jako pisarka. Ukazały się „Guma do żucia” oraz utwór „Babci Brygidy szalona podróż po Krakowie”. Była autorką książek dla dzieci i młodzieży z gatunku fantasy, chętnie czytaną także przez dorosłych. Otrzymała trzy nagrody polskiej sekcji IBBY - Światowej Rady Książek dla Młodzieży za powieści „Córka czarownic” (1992), „Samotność bogów” (1998) i „Tam gdzie spadają Anioły” (1999) oraz nagrody: „Dziecięcy bestseller” 1995 za książkę „Lustro Pana Grymsa”. W 1998 roku została nominowana do Paszportu Polityki.

W kwietniu 2003 roku, za powieść „Ono”, otrzymała nagrodę „Krakowska Książka Miesiąca”. Wraz z Jackiem Bombą była autorką dwóch części rozmów „Być rodziną, czyli jak budować dobre życie swoje i swoich dzieci”, pod koniec życia pracowała nad zbiorem felietonów „Dobry adres to człowiek”. Zmarła 4 stycznia 2004 roku.

Twórczość literacka Doroty Terakowskiej:
Lustro Pana Grymsa
Guma do żucia (1986)
Próba generalna (1986; reportaże)
Babci Brygidy szalona podróż po Krakowie (1987)
Władca Lewawu (1989)
Córka czarownic (1991)
W krainie Kota (1998)
Cyrk Burmistrza (sztuka)
Samotność bogów (1998)
Tam gdzie spadają anioły (1999)
Poczwarka (2001)
Ono (2003)
Dobry adres to człowiek (2004)



Mapa serwisu: