klp.plPleban pieska na cmentarzu pochował - omówienie
Utwór podejmuje tematykę obłudy i przekupności duchowieństwa. Plebanowi zdechł ulubiony piesek, więc pochował go na cmentarzu. Wezwany do biskupa, pleban mówi:
Ten pies krześcijańskie skonał.
Pieniądze, ksze biskupie, wam wszytki odkazał,
Mnie jedno trycezymę mówić za się kazał
Biskup kieruje się tylko chęcią otrzymania sakwy z pieniędzmi. Nie zastanawia się, że pies nie mógł zostawić monet plebanowi, ani też przekazać księdzu swej ostatniej woli, aby się za psa modlić. Nie liczy się prawda wiary, że zwierzęta nie posiadają duszy.
Rej w zabawnym poetyckim obrazku odsłania kompromitujące słabości potężnej jeszcze w XVI w. instytucji. Również można dopatrywać się w tej facecji ataku na wiarę katolicką. Rej, jako jeden z pierwszych i bardziej zasłużonych reformatorów na ziemiach polskich, udowadnia skalę przywar kleru i konieczność reformy religijnej w kraju.
Utwór składa się z 8 wersów, rymowanych parzyście (aa, bb). Wersy są trzynastozgłoskowe ze średniówką po 7. sylabie. Wyraźna rytmika, powtarzalność akcentów na szóstej i dwunastej sylabie, rymy i średniówka świadczą o melodyjności języka Figlików.
Co miedźwiedzią skórę szacowali - omówienie
Utwór jest scenką obrazującą przysłowie polskie mówiące o tym, aby zawczasu nie decydować – znana wersja:
dzielić skórę na niedźwiedziu. Dwóch mężczyzn zauważyło w lesie niedźwiedzia i wnet zaczęli oni rozprawiać, co zrobią ze skórą zwierza, za ile ją sprzedadzą w mieście. Nagle zwierz skoczył w kierunku ludzi. Jeden z mężczyzn wszedł na drzewo, a drugi padł na ziemię i wstrzymał oddech w łapach niedźwiedzia. Niedźwiedź jednak odszedł. Człowiek, który był na drzewie pyta więc, co zwierz szeptał do ucha leżącego. Pointa wiersza jest następująca:
Mówił, bych ci nie wierzył, a to pilnie chował,
Póki nie mam, bych cudzej skóry nie szacował.
Utwór jest przykładem chętnie podejmowanego przez Reja motywu przysłów polskich, czyli mądrości ludu; prawd, wynikających z codziennego życia, sprawdzalnych w każdym przypadku człowieka. O tym, aby nie decydować pochopnie, uczy Rej zabawną przypowiastką. Poeta przypomina, jak często tracimy, kiedy za wcześnie mamy na coś nadzieję; kiedy zacieramy ręce na myśl o jakimś sukcesie i bez zastanowienia wpadamy w kłopoty.
W utworze występują rymy parzyste: aa, bb. Facecja ta jest przykładem doskonałego warsztatu poetyckiego Reja. W epoce rozwoju naszego języka, autor wprawnie operuje rymem, dialogiem, melodyką wiersza (w którą wyznaczają regularne akcenty, średniówka, rymy).
Baba, co w Pasyją płakała - omówienie
Utwór jest miniaturką o niezrozumieniu prawd religijnych i głębokiego wymiaru obrzędowości kościelnej przez prosty lud. W kościele na uroczystości pasyjnej, czyli rozpamiętywaniu Męki Pańskiej w Wielki Piątek, rozmawiają dwie kobiety. Jedna z nich rozpaczliwie leje łzy. Sąsiadka pyta, czy baba zna łacinę, gdyż może dzięki temu bardziej rozumie ona słowa pieśni kapłana i przeżywa Pasję. Jednak pada odpowiedź przecząca. Wtedy sąsiadka upomina babę, że jej płacz staje się podobny barzo k szalonemu. Okazuje się, że babie zdechł osiołek, który w chwili konania wydawał takie same jęki i ryki, jak ksiądz, śpiewający Pasję – i z tego wynika jej płacz.
W sensie dosłownym utwór opisuje komizm obrzędu. Uroczystość wielkopiątkowa staje się karykaturą Pasji. Głosy kapłana nie wzbudzają uczuć religijnych, ale rodzą skojarzenia dalekie od wiary. Po głębszym zastanowieniu się, nasuwa się czytelnikowi wniosek o bezcelowości rytuału katolickiego, skoro wierni go nie pojmują. Jest to krytyka łaciny, krytyka nieodpowiedniości nauk kościelnych względem poziomu intelektualnego i religijnego wiernych. Broniąc postawy prostej kobiety, można rozważać wymowę komicznego odprawienia bardzo ważnego obrzędu – czy aby Kościół, nie odprawiając rytuałów w sposób poważny, piękny, zachęcający do skupienia, nie oddala ludzi od wiary.
strona: - 1 - - 2 - - 3 -
Autor: