Józef Czechowicz / Żal - analiza

Wiersz Żal Józefa Czechowicza składa się z sześciu nieregularnych strof: pierwsza i druga liczą po pięć wersów, trzecia dwa, czwarta cztery linijki, piąta dziesięć wersów, a ostatnia – szósta – sześć.

Podmiot liryczny wypowiada się w pierwszej osobie liczby pojedynczej, wiec tekst ten zaliczamy do liryki bezpośredniej. Ujawnia swą obecność w przedostatniej zwrotce:

rozmnożony cudownie na wszystkich nas
będę strzelał do siebie i marł wielokrotnie
ja gdym z pługiem do bruzdy przywarł
ja przy foliałach jurysta
zakrztuszony wołaniem gaz
ja śpiąca pośród jaskrów
i dziecko w żywej pochodni
i bombą trafiony w stallach
i powieszony podpalacz
ja czarny krzyżyk na listach

Zwraca się do całej ludzkości, która staje się adresatem wiersza.

Dla spotęgowania wrażenia niepokoju i nadchodzącej zagłady używa barw ciemnych, stosuje liczne kontrasty stawiając obok siebie intensywne kolory, na przykład czerwień i srebro.

Wiersz jest przykładem utworu awangardowego. Czechowicz, nazywany prekursorem wiersza białego, zrezygnował z zasad interpunkcji, rymy są bardzo nieregularne, oddalone od siebie, wersy mają różną długość. Zastosował za to wiele środków poetyckiego wyrazu. W tekście odnajdziemy:

epitety (srebrne pasemka; jaskółki nadrzeczne; roztrzaskane szybki; głodne ludy),

metafory (głowę (…)niosę po dnach uliczek; nozdrza wietrzą czerwony udój / z potopu gorącego),

elipsy (nozdrza wietrzą czerwony udój / z potopu gorącego);

porównania (głowę która siwieje a świeci jak świecznik),

powtórzenia (tak chodzić tak oglądać sceny sny festyny; płomień połyskujący grube statków liny / płomień miłości; ja gdym z pługiem do bruzdy przywarł / ja przy foliałach jurysta (…) ja śpiąca pośród jaskrów (…) ja czarny krzyżyk na listach).

  Dowiedz się więcej