Żal - interpretacja

Jeśli Józefa Czechowicza uważa się za poetę międzywojennego katastrofizmu, tak charakterystycznego dla poezji lat 30., to wiersz Żal z jego ostatniego tomu nuta człowiecza jest tego katastrofizmu szczególnym świadectwem. Utrwalone w nim obrazy można bowiem rozumieć w sposób konkretny: nie jako ogólne i niejasne wyobrażenie jakiejś katastrofy (tak często działo się w twórczości Drugiej Awangardy), lecz jako wizjonersko wyrażone przeczucie wojny – mroczną intuicję, która miała się wkrótce spełnić. Spełniło się także niebawem zapisane w wierszu przeczucie własnej śmierci i jej konkretnych okoliczności. Józef Czechowicz zginął w zakładzie fryzjerskim podczas bombardowania Lublina we wrześniu 1939 roku

(T. Wójcik, Poeci polscy XX wieku. Biogramy. Wiersze. Komentarze, Warszawa 2000, s. 96).

Żal powstał pomiędzy zakończeniem I, a wybuchem II wojny światowej, dlatego przeraża tak bardzo wieszcza wizja Czechowicza: jego słowa o krematoriach, rzekach czerwonych od krwi, zabijaniu brata przez brata, zagładzie Żydów. Utwór został opublikowany w tomiku nuta człowiecza.

Chyba każdemu, kto przeczytał ten wiersz utkwi na długo pytanie retoryczne:
czy zdąży kręta rzeka z braterskiej krwi odrdzawieć
Widać w nim refleksję nad tym, czy nadejdą lata, gdy świat otrząśnie się po traumie II wojny światowej, czy ludzie podźwigną się z przeżytych klęsk.

Czechowicz nie otrzymał odpowiedzi na to pytanie. Tuż po jego ogłoszeniu, 9 września 1939 roku katastrofista lubelski zginął w zakładzie fryzjerskim podczas bombardowania miasta.

Wiersz Żal, jak sam tytuł mówi, traktuje o smutku, melancholii oraz niepokoju wywołanych przeczuciem nadchodzącej wojny.
Podmiot liryczny wyraża tęsknotę za czymś, co utracił, a czego już nie odzyska. Interpretacja zależy od czytelnika, ponieważ w wierszu nie odnajdziemy znaków interpunkcyjnych, to on musi postawić kropki i przecinki, dowolnie zmieniając przesłanie liryku.

W pierwszej strofie Czechowicz ukazuje bohatera utworu przypominającego wyglądem jakiegoś świętego ascetycznego męczennika, na przykład Jana, którego osadzono na wyspie Patmos w czasie prześladowań chrześcijan.:

strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 - 

  Dowiedz się więcej