Gatunek „Podróży z Herodotem”

Zaklasyfikowanie Podróży z Herodotem do jednego gatunku to rzecz niemożliwa. Możemy odnaleźć tu wiele cech pozwalających wysnuć konkluzję o wielogatunkowości książki. Przede wszystkim zebrane w zbiorze zapiski można analizować jako zbiór reportaży z licznych podróży po Azji i Afryce, podczas których autor był zazwyczaj korespondentem. Autor przedstawia rzeczywiste zdarzenia i okoliczności, jakie im towarzyszą. Autentyczność wydarzeń potwierdzają daty, nazwy miejsc, imiona osób. Jego relacja nie ma jednak charakteru obiektywnego – autor snuje własne refleksje, przedstawia przemyślenia, interpretuje fakty.

Utwór Kapuścińskiego można zakwalifikować także do prozy autobiograficznej. Ukazane wydarzenia są zapisem wspomnień autora nie tylko z podróży. Możemy spotkać wspomnienia z czasów studenckich oraz podjęcia pierwszej pracy przez autora.

Przemieszany styl literacki, liczne refleksje, komentarze, przemyślenia, które wplecione zostają w opowiadania o podróżach każą doszukiwać się w utworach formy eseju (Podróże nazywane są „wielkim esejem”, bądź „cyklem esejów”). Okoliczności zewnętrzne skłaniają autora do głębszego zastanowienia się nad naturą świata i ludzi. Momentami wywody dotyczące na przykład postrzegania „innego” wkraczają na pole filozofii, można więc doszukać się cech filozoficznego traktatu.

Problematyka poszczególnych części zaznaczona jest szkicowo. Czasem to zbiór luźnych, powiązanych ze sobą przemyśleń sprowokowanych bądź lekturą Dziejów Herodota, bądź wydarzeniami widzianymi oczami korespondenta.

Ponadto utwór Kapuścińskiego posiada cechy prozy podróżniczej – wędrujemy przecież wraz z autorem po różnych kontynentach i krajach, obserwujemy życie i zwyczaje różnych ludów.

W poszczególnych tekstach powracają także fragmenty Dziejów Herodota, mamy do czynienia z dosłownymi cytatami, opatrzonymi nieraz krótkim komentarzem stanowiącym analizę spostrzeżeń starożytnego historyka. Kapuściński analizuje zarówno fakty ukazane przez Herodota, jak i warsztat pisarski Greka. Skoro w utworze pojawiają się daty z przeszłości, opisywane są autentyczne historyczne wydarzenia możemy powiązać go z prozą historyczną.

Walery Pisarek klasyfikuje Podróże jako reportaż dygresyjny. Możliwości zakwalifikowania Podróży z Herodotem jest z pewnością dużo więcej, dlatego mamy tu do czynienia z gatunkiem synkretycznym.

  Dowiedz się więcej