klp.pldo ojczyzny zwycięskiej miłości!
Odpowiedzialność, jaką czuje podmiot liryczna, jest tak duża, że nie wstydzi się poprosić o pomoc zdjęcia jej ciężaru z piersi. Czasem zdarza mu się nawet oskarżyć ojczyznę o to, iż pragnie krwi oraz męki. Wyrzekając się jej (Ja nie jestem więcej jej synem -), ostrzega, że stanie naprzeciwko niej z karabinem i wepchnie jej bagnet prosto w zimne serce. Ostatni dwuwers świadczy o tym, że żołnierz marzy o Francji innej o (…) ojczyźnie zwycięskiej miłości.
Soldat inconnu - analiza
O tematyce wiersza świadczy już jego tytuł: Soldat inconnu, czyli Żołnierz nieznany. Broniewski stworzył go w oparciu o ramy liryki bezpośredniej, posługując się formą literackiego apelu.
Podmiotem lirycznym jest żołnierz, opowiadający swoje losy, przeżycia i przemyślenia adresatowi, czyli swoim towarzyszom broni. Czyni to w czasie przeszłym (na przykład rozpoczynający utwór czasownik byłem) w sposób niezwykły, ponieważ z perspektywy osoby zmarłej. Używając środków poetyckiego wyrazu, mówi:
Trup, ziemi wydarty, leżę
przygnieciony ulicą paryską.
Elipsa i metafora zwracają jeszcze większą uwagę na położenie żołnierza, który leży martwy na nieznanej ulicy, podkreślają unoszącą się w wierszu świadomość nieodwracalności śmierci i bezsilności człowieka wobec druzgocącej potęgi wojny. Dalej wyznaje jeszcze:
Rzucili na mnie sztandary,
by nie widzieć śladu od kuli.
Nakryli pierś trotuarem,
twardym kamieniem ulic.
Jego śmierć „kuła w oczy” przechodzących obok. Przykryto więc ciało sztandarem oraz – w przenośni – trotuarem ulic. Martwy żołnierz leżał zapomniany, niezidentyfikowany, samotny. Mimo iż obok przechodzili jego niedawni współbracia w niedoli, woleli odwrócić głowy i nie myśleć o śmierci, by łatwiej było im ją przyjąć lub marginalizować jej rychłe nadejście:
Batalionami ciężko
maszerowali przez piersi,
deptali krzycząc: "Zwycięstwo!",
przechodzili i dziwili się śmierci...
Swoista droga ku zapomnieniu, tak dokładnie i plastycznie przedstawiona przez Broniewskiego, jest tu ukazana dzięki metaforze. Przez pryzmat przenośni czytelnik zaczyna rozumieć, jaki los spotykał żołnierzy, którzy umierali na wojnie. Najpierw ich zwłoki przykrywano sztandarami, potem grzebano pod kamienną powierzchnią chodników, by w ostateczności zapomnieć o śmierci teraz już bezimiennego kolegi i przemaszerować batalionami (…) ciężko przez piersi.
Utwór składa się z sześciu czterowersowych strof. Występują w nim rymy ABAB. Zdania są krótkie, urywane. Ich emocjonalność, żywiołowość oraz uczuciowość i poczucie nieodwracalności śmierci jest podkreślona licznymi wykrzyknikami, które pojawiają się w czwartej zwrotce, będącej punktem kulminacyjnym liryku, momentem największego skupienia uwagi czytelnika, którego magnetyzuje prośba lub rozkaz martwego podmiotu lirycznego:
Słuchajcie, nikt nie zwyciężył!
Zatrzymajcie się w marszu! stańcie!
Zdejmijcie mi z piersi ciężar:
Łuk Triumfalny i Francję!
Od tej zwrotki wiersz dzieli się na dwie części: mimo iż podmiot liryczny nadal dyskutuje z żołnierzami nie zastanawiającymi się nad moralno-etyczną konsekwencją swoich kroków w czasie wojny, to jednak zdarza mu się kategorycznie zawołać, by zaniechali walki i pozwolili poprowadzić się przez życie miłości, a nie – jak do tej pory – nienawiści i żądzy zabijania:
Ja nie jestem więcej jej synem -
ona krwi, ona męki pragnie.
Przeciw niej stanę z karabinem,
w serce jej wepchnę bagnet!
strona: - 1 - - 2 - - 3 -
Autor: