klp.plWiersz Soldat inconnu, autorstwa Władysława Broniewskiego, ma także inny, bardziej swojsko brzmiący tytuł: Żołnierz nieznany. Poeta nadał mu francuski tytuł, ponieważ liryk traktuje o walce w ojczyźnie Rimbauda oraz Hugo, o śmierci żołnierza poległego na jednej z francuskich ulic. Zaczerpnął tytułową nazwę z napisu wyrytego 11 listopada 1920 roku na Grobie Nieznanego Żołnierza w Paryżu pod Łukiem Triumfalnym na Placu Gwiazdy (obecnie Palcu de Gaulle`a).
Wiersz jest efektem wojennych doświadczeń Broniewskiego, który podejmuje w nim tematykę batalistyczną i tworzy kolejną odmianę motywu anonimowego bojownika, oddającego życie w walce o ojczyznę, samotnego bojownika walczącego o niepodległość ojczyzny i dobro ogółu.
Tak jak Ballady i romanse są przykładem pomnika wystawionego zamordowanym podczas II wojny światowej Żydom, tak Soldat inconnu jest ukłonem, hołdem i wyrazem szacunku w stronę wszystkich bezimiennych bohaterów, walczących i oddających życie podczas największego i najbardziej krwawego konfliktu zbrojnego na świecie.
Interpretacja
O tematyce wiersza Władysława Broniewskiego świadczy już tytuł. Liryk traktuje o losie żołnierza będącego realizacją motywu anonimowego bojownika, który umiera w walce. Jego śmierć nie jest nawet zauważona, nikt nie mówi o odejściu wojownika, który swoją śmiercią powiększa jedynie rosnące stale statystyki umieralności podczas wojny, listy pełne niezidentyfikowanych ofiar.
Żołnierz uważa, że w czasie walki jego współtowarzysze nie byli postrzegani jako jednostki. Niepotrzebne nikomu nazwisko – te słowa świadczą o braku indywidualizowania walczącej masy. Podczas wojny żołnierze mieli dołożyć wszelkich starań, by pokonać wroga. To było ich jedyne zadanie, na tym kończyło się ich znaczenie dla wyższych rangą czy urzędników.
Podmiot liryczny nie ma jednak żalu za przedmiotowość traktowania. Zdaje sobie sprawę, że rzeczywistość wojenna wymaga stworzenia nowych norm, przyzwyczajenia się do odmiennego traktowania.
Jedynym powodem sprzeciwu żołnierza jest kwestia zachowania jego towarzyszy. Podmiot uświadamia adresatowi, że wielu walczących zgłaszało się do udziału w poszczególnych bitwach tylko po to, by poczuć, jak to jest kogoś zabić. Nie zastanawiają się nad moralnymi i etycznymi konsekwencjami swoich czynów. Cechuje ich bezmyślność i brak refleksji:
Rzucili na mnie sztandary,
by nie widzieć śladu od kuli.
Nakryli pierś trotuarem,
twardym kamieniem ulic.
Batalionami ciężko
maszerowali przez piersi,
deptali krzycząc: "Zwycięstwo!",
przechodzili i dziwili się śmierci...
Zamiast zastanowić się nad swoim postępowaniem, żołnierze woleli nie patrzeć na zwłoki kolegi, zamiast pomyśleć o mijającym życiu i prawdopodobieństwie śmierci, oni przechodzili i dziwili się jej.
W czwartej zwrotce następuje wyraźna zmiana postawy podmiotu lirycznego. Mimo iż nadal dyskutuje z żołnierzami niezastanawiającymi się nad moralno-etyczną konsekwencją swoich kroków w czasie wojny, to jednak zdarza mu się kategorycznie zawołać, by zaniechali walki i pozwolili poprowadzić się przez życie miłości, a nie – jak do tej pory – nienawiści i żądzy zabijania:
Słuchajcie, nikt nie zwyciężył!
Zatrzymajcie się w marszu! stańcie!
Zdejmijcie mi z piersi ciężar:
Łuk Triumfalny i Francję!
Ja nie jestem więcej jej synem -
ona krwi, ona męki pragnie.
Przeciw niej stanę z karabinem,
w serce jej wepchnę bagnet!
Podepczcie to serce zimne,
na wiatry rozrzućcie kości zaprowadzę
strona: - 1 - - 2 - - 3 -
Autor: