klp.plOkres ten przypada mniej więcej na lata 40-30 p.n.e. Był to czas tworzenia się przyszłego pryncypatu, ale i ważny okres w dziejach literatury rzymskiej. Wtedy bowiem powstawały pierwsze dzieła tzw. augustowskie. Były to utwory, w których widać było zwrot do dawnej greckiej literatury okresu helleńskiego. Wtedy właśnie Wergiliusz kończył swoje Bukoliki i Georgiki. Horacy natomiast pisał wówczas epody oraz satyry.
Epody nazywane były przez Horacego jambami. Była to manifestacja nowego klasycyzującego kierunku poezji augustowskiej. Utwory te miały dwoisty charakter: satyryczny i liryczny. Dedykowane były Mecenasowi.
Satyry Horacy pisał w tych samych latach, co epody. Księga pierwsza powstała między 40 a 35 rokiem, natomiast księga druga w latach 34-30. Podobnie jak poprzednie dzieło poety, satyry dedykowane były Mecenasowi. Pisząc satyry, Horacy kontynuował rzymską tradycję literacką. Twórcą tego gatunku był Lucilius. Jego satyry (społeczne, polityczne, literackie) znamy tylko z fragmentów. Niektóre z nich zawierały również pierwiastek autobiograficzny. Satyry Horacego różniły się od tych Luciliusa - szły w kierunku moralizatorskiej gawędy. Powodem karcenia i wyśmiewania ludzi przez poetę była miłość do nich. W satyrach przeważała filozofia epikurejska. Niejednokrotnie autor wyśmiewał w nich „stoickie paradoksy”. W utworach tych jest również wiele pierwiastków autobiograficznych. Bywało, iż poeta nazywał swoje satyry gawędami. Często posługiwał się w nich dialogiem, wprowadzając fikcyjnego rozmówcę. Wykorzystywał również parodię.
Liryka wieku dojrzałego
Okres ten przypada na lata 30-23 p.n.e. W 23 roku poeta wydał zbiorek zawierający trzy pierwsze księgi ód. Nie od razu spotkał się z uznaniem odbiorców, jednak pod koniec tego okresu mógł już pochwalić się niemałą sławą. Był nazywany „pieśniarzem rzymskiej liry”.
Tematyka liryki Horacego skupiała się na sprawach politycznych; widać było w niej ostateczne przejście poety na pozycje augustowskie oraz poparcie polityczne i ideologiczne dla Augusta. Horacy wzorował się na twórczości liryków greckich epoki helleńskiej - Alkajosie, Safonie, Anakreoncie. Horacy w swoich odach najczęściej zwracał się do prawdziwego bądź fikcyjnego rozmówcy. Ody jego są dość krótkie, na ogół nie przekraczają pięciu do dziesięciu strof czterowierszowych, są jednak wyjątki.
Tematyka tych utworów jest rozmaita. Spotykamy ody miłosne (skierowane do wielkich osobistości epoki, do anonimowej Pyrry), erotyki, utwory opiewające biesiady (tu należy zwrócić uwagę na potęgę wina i uczty), ody o przyjaźni (uczucie to miało dla Horacego bardzo duże znaczenie - pisał „Nie masz ci, rozum mówi, nic nad przyjaciele”), liryki o tematyce refleksyjnej, utwory zwrócone do bogów (głównie tych, których kult łączy się w jakiś sposób z Augustem) oraz ody o tematyce patriotycznej.
W lirykach Horacy odchodzi od filozofii epikurejskiej i kieruje się ku stoicyzmowi.
Ostatni etap twórczości
Po wydaniu trzech ksiąg Pieśni Horacy znowu zajął się twórczością heksametryczną. W latach 23-20 tworzył pierwszą księgę Listów. Pierwszy list to utwór programowy, w którym poeta tłumaczył zwrot w swojej twórczości - głównym powodem, według niego, był wiek. Porzucił poezję na rzecz rozważań moralnych w formie listu poetyckiego, w którym decydował się na poszukiwanie prawdy i mądrości.
W listach, podobnie jak w twórczości lirycznej, górował u niego stoicyzm. Epikureizm zajmował drugie miejsce. W satyrach poeta wyśmiewał postawę stoicką, teraz natomiast niejednokrotnie ją chwalił. Zagadnienia wyłącznie moralne to tematyka zaledwie kilku listów. Występują również takie, które utrzymane są w formie tradycyjnego lub dowcipnego listu. Występują w utworach tych również pierwiastki osobiste.
W roku 17 Horacy wrócił do twórczości lirycznej. Powodem tego było urządzenie przez Augusta tzw. „obrzędów wiekowych” zgodnie z rzymskimi wierzeniami - symbolizowały one ukończenie jednego wieku i rozpoczęcie kolejnego, szczęśliwszego). Horacemu zlecono napisanie hymnu na tę okazję. Utwór ten opowiada o potędze Rzymu Augusta.
W latach 17- 13 Horacy pisał czwartą księgę pieśni zawierającą 15 ód. Wśród nich znajdują się takie, które sławią Augusta oraz takie, które chwalą członków jego rodziny. Ponadto znajdziemy tam utwory o tematyce erotyczno-sympotycznej oraz trzy o potędze i nieśmiertelności pieśni.
W tych samych latach powstała również druga księga Listów. Były to trzy listy o tematyce literackiej, głosiły credo literackie poety (program klasycyzmu augustowskiego).
Warto zwrócić tu uwagę na list trzeci, zwany Listem do Pizonów. Był to list ojca i synów, stanowiący swoisty traktat filozoficzny o poezji w formie listu- gawędy. Zawiera 476 wierszy. Razem z Poetyką Arystotelesa jest głównym źródłem czerpania informacji na temat klasycznej poetyki. Bardzo wcześnie zaczął być traktowany jako odrębna całość - już w starożytności uczeni cytowali go jako De arte poetica liber.
Jednym z głównych tematów, jakie Horacy porusza w tym utworze, jest postulat jednolitości dzieła sztuki. Za przykład autor bierze sztuki plastyczne oraz stosunek talentu wrodzonego (ingenium) do kunsztu i rzemiosła literackiego (ars). Horacy dochodzi do wnioku, iż:
Czy zdolność, czy sztuka wiersz doskonałym uczyni,
Nieraz pytano. Ja nie wiem, co by bez żyły obfitej
Sama usilność zdołała, albo też zdolność bez pracy.
Tak to z nich jedno pomocy szuka drugiego w przyjaznym
Spisku
Inną kwestią jest tu pytanie o rzeczywiste zadanie poezji- czy poezja powinna uczyć czy dostarczać przyjemności. Horacy i tu zajmuje pośrednie stanowisko.
Poeta snuje również refleksje na temat różnych gatunków poezji oraz pisarstwa. Bardzo ważnym stwierdzeniem w Liście do Pizonów był fakt, iż jeśli poeta chce wzruszyć czytelnika, musi najpierw sam przeżyć uczucia, jakie stara się przekazać odbiorcy.
Wykaz twórczości Horacego:
41- 31 r.- debiut - księga Epod
40- 35 r. – I księga Gawęd
33- 30 rok- II księga Gawęd
31- 23 r. – I zbiór Pieśni złożony z trzech ksiąg
23- 20- I księga Listów
19- 14- II księga Listów
17 r. – Pieśń na Stulecie wykonana w czasie Ludi Saeculares
17- 13 r.- II zbiór Pieśni wypełniający księgę czwartą
14- 13 r.- Poetyka (jest trzecim z kolei listem w księdze drugiej i nazywana jest również Listem do Pizonów)
Autor: