Jak napisać wstęp, rozwinięcie i zakończenie charakterystyki

1. Jak napisać charakterystykę - krok po kroku
2. Jak napisać wstęp, rozwinięcie i zakończenie charakterystyki
3. Jakie elementy powinna zawierać charakterystyka?
4. Jak napisać charakterystykę dynamiczną?
5. Jak napisać charakterystykę porónawczą?
6. Jak napisać autocharakterystykę?

1. Jak napisać charakterystykę - krok po kroku

1. Zbierz jak najwięcej informacji o charakteryzowanej postaci (postaciach), znajdź ciekawe cytaty.
2. Wstęp - przedstaw charakteryzowaną postać, wypisz najważniejsze informacje i szczególne dokonania postaci. Możesz również dodać sposób prezentacji bohatera przez narratora.
3. Rozwinięcie
- opisz krótko losy bohatera,
- wypisz cechy, którymi charakteryzuje się dana postać i napisz dlaczego są tak istotne,
- zastanów się, czy i jak bohater zmienił się podczas trwania akcji.
4. Napisz zakończenie i wnioski. Zakończenie powinno zawierać Twoją ocenę postaci.

Czym jest charakterystyka – ogólne zasady pisania


Jak przy właściwie każdej formie pisemnej, musisz trzymać się kompozycji trójdzielnej: wstępu, rozwinięcia i zakończenia. Każda z tych części służy innym celom, więc omówmy je sobie kolejno:

1. Wstęp charakterystyki

To moment, w którym przedstawiasz postać – skąd ją znasz (jeśli to postać literacka, to napisz, z jakiej książki pochodzi oraz kto jest jej autorem).

Wypisz najważniejsze informacje na temat charakteryzowanej postaci – kim jest, jak się nazywa, gdzie mieszka, jaki zawód wykonuje itp. Oczywiście, może się zdarzyć, że nie masz tylu informacji lub wydają Ci się nieistotne. Nie szkodzi – nie zawsze muszą się przecież pojawiać w książkach czy filmach.

Jeśli postać ma jakieś szczególne dokonania (np. jest postacią historyczną i przyczyniła się do ważnego wydarzenia), również warto wspomnieć o tym już na wstępie pracy.

Jeżeli opisujesz postać literacką, na wstępie możesz napisać także opinię narratora na jej temat lub ogólnie sposób, w jaki ta postać przedstawił – pozytywnie czy negatywnie? A może bardzo powierzchownie lub stereotypowo?

2. Rozwinięcie charakterystyki

• Przed rozpoczęciem pisania, dobrze zastanów się, jakie cechy postaci będziesz opisywał. Wynotuj kilka z nich i pomyśl, czy wynajdziesz w pamięci konkretne przykłady sytuacji, w których te cechy były widoczne. Dobra charakterystyka to nie wyliczanka cech – to jest zbyt nudne!
• Na początku tej części warto przybliżyć krótko losy postaci. Jeśli piszesz charakterystykę postaci literackiej, nie streszczaj jednak całego życiorysu bohatera. Opowiedz tylko o najważniejszych wydarzeniach z jego życia – wystarczą dwa lub trzy zdania.
• Jeśli Twoja charakterystyka ma się opierać na cytatach z książki, nie szukaj ich na siłę, tylko po to, by dopasować coś do wybranych cech. Liczy się to, abyś potrafił stworzyć tezę (cecha) i udowodnić ją za pomocą przykładu (argument oraz cytat). Nauczyciel na pewno nie będzie oceniał tego, czy na pewno zapamiętałeś absolutnie wszystkie cechy bohatera.
• Uporządkuj i podziel cechy na zewnętrzne oraz cechy charakteru. Kiedy zaczniesz już od opisania wyglądu postaci, nie wracaj do niego w dalszej części pracy.

3. Zakończenie charakterystyki

Ostatni etap pisania charakterystyki powinien zawierać dwa elementy: Twoją subiektywną ocenę postaci oraz podsumowanie wraz z wnioskami.
W części z subiektywną oceną napisz:
- czy postać wzbudziła Twoją sympatię, czy wręcz przeciwnie,
- jak oceniasz jej postępowanie,
- za co ją podziwiasz najbardziej lub co Cię w niej irytuje,
- czy może być wzorem do naśladowania.
Na końcu podsumuj swoją pracę i wypisz wnioski. Wystarczy kilka zdań. Możesz posługiwać się takimi czasownikami, jak: uważam, sądzę, myślę, jestem zdania, w mojej opinii, w mojej ocenie, moim zdaniem, nie mam wątpliwości itp.

3. Jakie elementy powinna zawierać charakterystyka?

1. Opis wyglądu zewnętrznego

• Jaki ma wzrost i budowę ciała?
• Jaki ma kolor włosów, skóry i oczu?
• Jakie ma rysy twarzy?
• W jaki sposób się ubiera?
• W jaki sposób się porusza i gestykuluje?
• Czy ma jakieś znaki szczególne (np. długie paznokcie, pieprzyk na twarzy, piegi na ramionach, szparę między zębami, żywiołową mimikę twarzy itp.)?

2. Zainteresowania i umiejętności

• Czym się interesuje?
• Jakie ma zdolności?
• Na czym dobrze się zna?
• Jakie książki czyta lub jakiej muzyki słucha?
• Czy ma jakieś wielkie pasje, które ją wyróżniają?

3. Opis zachowania i temperamentu

• Czy zachowuje się jakoś szczególnie (np. jest flegmatyczna, ma tiki nerwowe itp.)?
• Czy ma jakieś stałe przyzwyczajenia lub powiedzonka?

4. Opis charakteru

• Jakie cechy wyróżniają jej charakter?
• Jakie ma zalety?
• Jakie ma wady?
• Czy ma jakieś typowe zachowania w określonych sytuacjach (np. często wybucha gniewem w stresowych momentach lub zachowuje zimną krew w sytuacjach zagrożenia)?

5. Poglądy, wartości i światopogląd

• Jakie ma życiowe cele?
• Jaki ma światopogląd i nastawienie do świata?
• Co chciałaby osiągnąć?
• Czy w coś wierzy?
• W jaki sposób traktuje innych?
• Jaki ma stosunek do siebie samego, do obowiązków, do wyzwań?

4. Jak napisać charakterystykę dynamiczną?

Charakterystyka dynamiczna opiera się na tym, jak w ramach przebiegu wydarzeń zmienia się charakter oraz zachowanie danej postaci.

Dobrym przykładem postaci, która nadawałaby się na charakterystykę dynamiczną jest Ebenezer Scrooge z „Opowieści wigilijnej” Charlesa Dickensa – początkowo zgorzkniały i skąpy, by na końcu historii stać się człowiekiem pomocnym i szczodrym.

Jak napisać charakterystykę dynamiczną?

1. Zacznij od opisania cech i zachowań postaci przed przemianą.
2. W kolejnych akapitach opisz, co takiego stało się w życiu postaci i przejdź do drugiej części charakterystyki – omówienia jej zachowania oraz cech po przemianie.
3. W zakończeniu koniecznie podkreśl to, jak oceniasz przemianę. Możesz dodać też, czy uznajesz, że była prawdziwa, a także czy według Ciebie postać zmieniła się tylko na chwilę, czy może już na zawsze.

5. Jak napisać charakterystykę porónawczą?

Charakterystyka porównawcza polega na zestawieniu przynajmniej dwóch różnych postaci. Twoim celem jest ukazanie podobieństw oraz różnic pomiędzy nimi (cechy oraz zachowanie wraz z jego konsekwencjami).

Istnieją dwa sposoby na pisanie charakterystyki porównawczej: charakterystyka na zasadzie kontrastu oraz charakterystyka równoległa.

Charakterystyka porównawcza na zasadzie kontrastu

Od strony praktycznej jej pisanie nie różni się właściwie od klasycznej charakterystyki. Różnica polega na tym, że w pierwszej części rozwinięcia omawiasz postać numer jeden, a w kolejnej – postać numer dwa.

Zobacz, jak napisać charakterystykę na zasadzie kontrastu:
1. Charakterystyka postaci numer jeden (wyliczenie cech poparte przykładami, cytatami i ewentualną oceną)
2. Charakterystyka postaci numer dwa.
3. Porównanie obu bohaterów
4. W podsumowaniu napisz ostateczną ocenę obu postaci

Charakterystyka równoległa

Skupia się na kolejnych cechach, a nie samych bohaterach. Różnice pomiędzy bohaterami wyłaniają się wtedy same, a ich ocena jest dokonywana na bieżąco.

Zobacz, jak napisać charakterystykę równoległą:
1. Wybierz pierwszą cechę albo zachowanie, które chcesz poruszyć (np. dobro, szczerość, lojalność)
2. Opisz, czy postać numer jeden posiada tę cechę, czy nie (poprzyj to argumentami w postaci przytoczenia wydarzeń lub cytatu).
3. Opisz, czy postać numer dwa posiada tę cechę, czy nie.
4. Tak samo formułuj kolejne istotne cechy, podając argumenty.
5. W podsumowaniu napisz, czy postacie różnią się od siebie, czy są do siebie podobne oraz dokonaj ich ostatecznej oceny.
6. Przydatne sformułowania: w przeciwieństwie, przeciwnie podobnie, natomiast, w porównaniu, porównując, tak samo itp.

6. Jak napisać autocharakterystykę?

Sama nazwa tego rodzaju charakterystyki powinna Ci już coś sugerować. Tak – autocharakterystyka to charakterystyka samego siebie. Wbrew pozorom jej napisanie wcale nie jest takie proste. Trzeba bowiem spojrzeć na siebie z boku i postarać się o obiektywizm.

Sama budowa autocharakterystyki nie będzie się właściwie różniła od zwykłej charakterystyki (no może poza koniecznością wplatania cytatów czy oceną „postaci”). Tutaj również rozpoczynamy od wstępu, przez rozwinięcie, a kończąc na ostatecznym podsumowaniu. Tutaj również warto wyjść od wyglądu zewnętrznego, następnie opisać zainteresowania, zachowanie, cechy charakteru, a na końcu krótko wspomnieć o wartościach i światopoglądzie.

Postaraj się opisać siebie całościowo. Nie ograniczaj się wyłącznie do wyliczania swoich cech, ale również podaj przykłady zachowań. Pomyśl na przykład: czym objawia się Twoja wybuchowość? W jakich sytuacjach jesteś najbardziej leniwy? Kiedy ostatnio wykazałeś się szczodrością? Zadawanie sobie takich pytań powinno sporo pomóc.

Staraj się nie wypisywać wyłącznie swoich zalet (chyba że wymaga tego temat), ale potraktuj siebie całkowicie obiektywnie. Na pewno masz jakieś wady – może chociaż nie ścielisz codziennie rano łóżka albo zdarza Ci się zgubić klucze?

W zakończeniu możesz, ale wcale nie musisz opisywać własnej oceny samego siebie (czasem darować sobie tak wtórne zdania typu: uważam, że jestem dobrym człowiekiem). W części podsumowującej warto napisać, co chciałbyś w sobie zmienić, nad czym popracować, kim chciałbyś zostać w przyszłości oraz o czym marzysz. Możesz też odnieść się krótko do zależności opisywanych cech w stosunku do Twoich celów (np. Chciałbym zostać pilotem, ale wiem, że ta praca wymaga cierpliwości, więc będę nad nią pracował.)

1. Jak napisać charakterystykę - krok po kroku
2. Jak napisać wstęp, rozwinięcie i zakończenie charakterystyki
3. Jakie elementy powinna zawierać charakterystyka?
4. Jak napisać charakterystykę dynamiczną?
5. Jak napisać charakterystykę porónawczą?
6. Jak napisać autocharakterystykę?