Jak napisać felieton? Poradnik w 5 krokach

Jak napisać felieton? ⇓

1. Jak napisać felieton? Poradnik w 5 krokach
2. Budowa i rodzaje felietonów - poradnik część 2/5
3. Najważniejsze cechy felietonu - poradnik część 3/5
4. Zanim rozpoczniesz pisać felieton... Poradnik część 4/5
5. Pamiętaj o tym pisząc felieton. Poradnik część 5/5
6. Przykładowy felieton logiczny
7. Przykładowy felieton satyryczny
8. Przykładowy felieton emocjonalny

Co to jest felieton?

Felieton – krótki publicystyczny utwór dziennikarski o lekkiej formie, przedstawiający subiektywny punkt widzenia autora i poruszający aktualne tematy, najczęściej społeczne.

Być może czytając tę definicję, zastanawiasz się, co odróżnia felieton od eseju? W końcu esej również pojawia się czasem w prasie, również zawiera bardzo subiektywne opinie autora i również najczęściej dotyczy tematów dokoła społecznych. Masz rację. Jest pomiędzy nimi jednak kilka istotnych różnic.

Przede wszystkim, felieton zwykle skupia się na bardziej bieżących sprawach. Esej z kolei może dotyczyć tematów nawet filozoficznych, ponadczasowych. Po drugie, felieton ma nieco lżejszą formę. Ważną częścią eseju jest stosowanie środków stylistycznych; z kolei felieton nierzadko zabarwiony jest nutą ironii i humoru. I co najważniejsze – felieton najczęściej jest od eseju po prostu krótszy.

3. Zanim rozpoczniesz pisać felieton... Poradnik część 4/5

Skoro zarówno budowa, jak i styl wypowiedzi są tak dowolne, to jak taki felieton napisać? Jak znaleźć ciekawy temat? Od czego w ogóle zacząć?

Temat

Sztuka pisania felietonu nie jest prosta. Większość dziennikarzy i publicystów uczty się jej przez całe życie, szlifując nie tylko pisarski warsztat, ale też pogłębiając wiedzę o świecie (co czytelnicy bardzo, ale to bardzo mocno doceniają). Poszukiwanie tematu warto zacząć od przeczytania kilku felietonów napisanych przez zawodowców. O czym oni mówią? Jakie tematy poruszają? Przeglądając felietony dostępne w prasie lub internecie, szybko zauważysz, że w dobrze tematów panuje jedna zasada: musi po prostu poruszać autora.

Jeśli nie masz zdania na temat sadzenia drzew w miastach, wydłużenia szkolnych lekcji do 50 minut czy obowiązkowej składce zdrowotnej, wybierz coś innego. Znacznie lepiej jest pisać na tematy, wobec których nie jesteś obiektywny i masz wyrobione jakieś zdanie. Spróbuj zastanowić się, co Cię ostatnio oburzyło – lub wręcz przeciwnie – podekscytowało. Może była to czyjaś wypowiedź w mediach? Może polityczne wydarzenie w Twoim mieście? A może awantura na Twitterze?

Adresat

Chociaż wybór adresata (czyli grupy, do której będziesz kierował swój felieton) wydaje się banalnie prosty, to zatrzymajmy się na moment na tym etapie. Wybór adresata determinuje bowiem to, jak zbudujesz swój tekst, jakich przykładów użyjesz, a także jakiego słownictwa będziesz używać.

Wyobraź sobie, że masz do napisania felieton na temat internetowego zjawiska overparty, czyli publicznego (głównie na Twitterze) „kończenia” karier osób z internetu. Być może przychodzą Ci do głowy niezliczone przypadki influencerów i anegdotek ze znanego Ci świata internetu? Jeśli temat nie jest Ci obcy, gwarantujemy, że pewnie nie przyjdzie Ci do głowy potrzeba tłumaczenia tego, czym jest overparty lub Twitter. Taki felieton pisałbyś zapewne do swoich rówieśników, którzy siedzą w tym świecie tak samo głęboko, co Ty. A teraz wyobraź sobie, że felieton na identyczny temat musisz skierować do swoich rodziców, którzy zupełnie nie wiedzą, o co chodzi. Tutaj musiałbyś być już zmuszony do wytłumaczenia na wstępie całego zjawiska, a także wyjaśnienia większości wykorzystywanych w felietonie pojęć.

Zapamiętaj więc – Twój język oraz styl pisania muszą być dostosowane do tego, kim jest Twój czytelnik, a także jak zaawansowana jest jego wiedza na dany temat.

Cel

Zanim zaczniesz pisać, zadaj sobie jedno ważne pytanie: po co chcesz poruszyć ten temat? Co chcesz osiągnąć? Jakie emocje chcesz wywołać? Jakiej reakcji czytelnika oczekujesz? Dlaczego uważasz, że to, co chcesz powiedzieć, będzie istotne i ciekawe?

Forma

Zdecyduj się na formę felietonu: felieton satyryczny, logiczny lub emocjonalny. Dobór odpowiednich środków wyrazu do określonego celu podkreśli Twoje zdanie na dany temat.

5. Przykładowy felieton satyryczny

Zwiędły kwiat polskiej młodzieży

Kiedyś to były czasy. Teraz to nie ma czasów. Kiedyś to młodzież miała ideały. Wierzyła w Boga, ginęła na wojnie, szanowała starszych, czekała z czystością do ślubu, nie brała narkotyków i słuchała patriotycznej, pięknej muzyki. Dziewczęta biegały w sukienkach do połowy łydki, a młodzieńcy musieli najpierw poznać ojca rodu, by móc zaprosić pannę na kawę i ciastko. Kiedyś to była młodzież. Teraz to nie ma młodzieży.

Poranny spacer po bułki to dla mnie codzienny rytuał i jednocześnie przygoda, której po prostu nie jestem w stanie sobie odmówić – nawet jeśli mam pełną lodówkę. Do mojej osiedlowej piekarni każdego dnia o godzinie siódmej trzydzieści przychodzi pewna pani. Na oko ma z osiemdziesiąt lat, co w większości przypadków jest jasną sugestią, że wzrok już nie ten. Nie tutaj! Pani Starsza ma wzrok fantastyczny. Zadziwiająco fantastyczny. Siódma trzydzieści to pora, kiedy poza Panią Starszą o piekarnię zahaczają nastolatkowie, którzy właśnie są w drodze do szkoły. Ach, jakich ja ciekawych słów nauczyłem się od Pani Starszej!

W zeszły piątek stała w kolejce za chłopakiem w kapturze i AirPodsach wepchniętych głęboko w uszy. Kupował tylko napój energetyczny, więc pewnie nie czuł potrzeby wyjmowania słuchawek i integrowania się z naszą lokalną, piekarnianą społecznością. Jeszcze zanim postawił ostatni krok na zewnątrz, Pani Starsza rozpoczęła głośny opis bohatera wraz z analizą i interpretacją jego gestów, w tym mimiki, proksemiki i całej reszty zachowań niewerbalnych.

Po pierwsze – mina nie ta. Kiedyś młodzież się uśmiechała. Teraz chodzi ponura. Po drugie – kaptur w pomieszczeniu. Najlepiej to, żeby kaptury były zakazane, bo nigdy nie wiadomo, jaką podejrzaną fryzurę chowa taki zbir. A jak powszechnie wiadomo – włosy są zwierciadłem duszy. Po trzecie – paznokcie. Wypindrzone (słowo może nie nowe w moim słowniku, ale z pewnością dawno niesłyszane) paznokcie, każdy na inny kolor. I to u chłopa! No i najgorsze – dzenia zamiast do widzenia. Dzenia! Kto to widział…

Jak wczoraj pamiętam moją długą na kilkaset kilometrów wyprawę do innego miasta, bo znajomy znajomego powiedział synowi koleżanki mamy, że szwagier stryjecznej siostry przywiózł z Ameryki kilka skórzanych kurtek Perfecto. Tych samych, które lata wcześniej nosił przecież idol buntowników – Marlon Brando. Ileż ja lat z dumą nosiłem tę kurtkę! Ileż ona przeszła ze mną wybryków! Nie zawsze do końca legalnych.
Rękę dam sobie uciąć, że spotkałem w tamtych czasach w tej samej piekarni tę samą Panią Starszą (wtedy zapewne w moim obecnym wieku). Zmierzyła pewnie od stóp do głów nie tylko moją kurtkę, ale też rozkloszowane spodnie, rozpadające się trampki i długie, kręcone włosy. Dzisiaj jestem już człowiekiem „porządnym”. Noszę spodnie w kant i zamszową marynarkę, a także przepuszczam Panią Starszą w kolejce po kajzerki i drożdżówkę z makiem. Kiedy więc z piekarni wychodzi kolejny nastoletni „odszczepieniec” albo „wariat”, ona patrzy na mnie porozumiewawczo, kręcąc głową. Bo należę do świata, który rozumie.

No i pewnie mógłbym wdać się w nią w polemikę, pytając, czy aby na pewno w młodości nie kochała się w Cybulskim, ale po co? Zamiast nawracać Panią Starszą, wolę robić wszystko, by za dwadzieścia lat moje pokolenie z podobną dezaprobatą nie patrzyło na przyszłe latorośli dzisiejszych nastolatków. Spokojnie, wszyscy jeszcze zdążymy się nabyć nudziarzami!

6. Przykładowy felieton logiczny

Zróbmy w końcu overparty dla #overparty

Od kiedy moi rówieśnicy zadomowili się na Twitterze, to zamiast kłócących się polityków, mamy… nastolatków, kłócących się o politykę. Jakkolwiek boomersko to nie zabrzmi, lepsze dyskutowanie – nawet bez mocnych argumentów – niż kolejna fotorelacja z imprezy. Ale wśród tych sporów lewica versus prawica, starzy versus młodzi czy feministki versus mizogini czai się jeden trend, którego zdzierżyć (i zrozumieć!) po prostu nie mogę, chociaż wiekiem bliżej mi raczej do tych, którzy zwykle go inicjują.

Dwa miesiące temu twitterowi wyjadacze rozpoczęli krwawe #isovertparty dla polskiej influencerki o nicku MimiMa. Powód? Złośliwy wpis na temat osób otyłych. Sprzed pięciu lat. Nie, żebym zgadzał się z jakimkolwiek słowem, jakie padło z jej ust (pozwolę sobie ich nie przytaczać – znaleźć moją „bibliografię” wcale nie będzie trudno). Mam tylko problem z tym, że nikt z bawiących się na wirtualnej imprezie śmierci nie chciał nawet przez chwilę posłuchać, co ma do powiedzenia sama zainteresowana. Z ciekawości wszedłem z trendujący hashtag #mimimaisoverparty. Zamiast ciekawej dyskusji na temat coraz prężniej rozwijającego się ruchu body positive (której się po cichu spodziewałem), trafiłem w dziwną przestrzeń, pełną zdjęć nieco grubszej MimiMa z czasów podstawówki. Tak – jej dawna tusza była głównym argumentem. MimiMa znikła z internetu, a ja nadal nie wiem, jakie było jej stanowisko w sprawie.

Twitterowa ława przysięgłych jest bardziej bezwzględna niż polskie sądy. Osoby publiczne nie mogą popełnić żadnego błędu, tylko dlatego, że są… osobami publicznymi i wszyscy patrzą im na ręce. Na twitterowej sali rozpraw oskarżony nie ma prawa głosu. Nie ma prawa do obrońcy (bo każdy obrońca z marszu staje się wrogiem publicznym numer jeden). Nie ma prawa do przeprosin i skruchy (bo na pewno nigdy nie są szczere). No i przede wszystkim – nie ma prawa ruszyć do przodu. Musi zgnić na wygnaniu.

Oczywiście, zdarzają się przypadki, w których ktoś po prostu nie zasługuje na drugą szansę. Tylko czy nie lepiej byłoby po prostu… przestać dawać mu atencję? W świecie, w którym Twoją wartością są lajki i followersi, zabranie paliwa brzmi jak całkiem sensowna kara (przypadkami groźniejszymi niech zajmie się prawdziwy sąd). A jeśli już krytykujemy, to rzeczywiście krytykujmy, zamiast urządzać taniec zwycięstwa nad dogorywającym ciałem ofiary. Bo przecież nie mamy wpływu na to, co robią inni. Mamy wpływ na to, jak zareagujemy.

7. Przykładowy felieton emocjonalny

Jedyna słuszna kolejność, czyli komu pozwalają nam pomagać

Mam na imię Ania i jestem wolontariuszką. Wiem, że zabrzmiało to jak przywitanie na grupowej anonimowej terapii. Czasem coraz częściej myślę o tym, żeby rzeczywiście się na taką udać. Prowadzenie fundacji, szukającej domów dla bezdomnych psiaków jest dla mnie prawie jak destrukcyjny nałóg, który niszczy wszystko i wszystkich. A już na pewno nie przynosi żadnych dobrych efektów.

Na jedną osobę, która komuś lub czemuś pomaga, przypada co najmniej dziesięciu krytykantów. Pomożesz niewidomej sąsiadce wnieść zakupy na piąte piętro? To źle, bo na pewno uznałeś ją za słabą kalekę, a jej zrobiło się przykro. Adoptowałeś zwierzaka ze schroniska? To źle, bo na pewno nie będziesz umiał się nim zaopiekować. Wpłaciłeś pieniądze na zbiórkę dla ubogiej rodziny? To źle, bo powinno się dawać wędkę, a nie rybę. No i najgorsze – prowadzisz fundację, która pomaga psom? To źle, bo w pierwszej kolejności powinniśmy pomagać dzieciom. Ale jeśli już pomagasz dzieciom, to lepiej pomagaj tym z Polski, a nie odległej Afryki. No ale skoro już naprawdę MUSISZ pomagać zwierzętom, to zajmij się polskimi schroniskami, zamiast walczyć o jakieś pandy na wyginięciu. A skoro już pomagasz tym schroniskom, to kupuj koce, a nie karmę. A najlepiej to wpłać pieniądze. Tylko nie za mało, bo przecież cię stać. Ale też nie za dużo, bo wyjdzie, że szukasz poklasku. No, chyba że anonimowo. Anonimowo możesz robić, co chcesz. Ci, co pomagają anonimowo, są lepsi od tych, co pomagają pod własnym nazwiskiem.

Czasem mam ochotę rzucić to wszystko, a potem rzeczywiście, zacząć pomagać incognito. Nie dlatego, że według czyjejś wizji świata będę dzięki temu „lepsza”. Dlatego, że kiedy pod zdjęciem radosnego kundelka w nowym domu, o który walczyliśmy przez trzy miesiące, dostaję komentarz dziećmi w domu dziecka byście się zajęli, to jest mi zwyczajnie przykro. Czuję, jakbym zrobiła coś złego. Gdyby nie uradowane pyski milusińskich, trafiających do ciepłych domów kochających ludzi, pewnie już dawno bym zrezygnowała. Czy zaczęłabym pomagać dzieciom? Nie wiem. W końcu na pewno znalazłby kilka osób, z satysfakcją punktujących, co takiego robię źle.

W pracy wolontariusza nic nie zniechęca bardziej niż ludzie, którzy patrzą na ręce i rozliczają z tego, komu masz pomagać i w jakiej kolejności. A może każdy po prostu zająłby się sobą? Mam nadzieję, że moi krytykanci robią rachunek sumienia równie często, co ja i moi przyjaciele z fundacji. Kiedy ktoś pyta, jakie są największe sukcesy naszej fundacji, bez namysłu odpowiadam: to, że dalej ciągniemy ten wózek.

Poradnik - Jak napisać felieton?