Jak napisać opis bibliograficzny filmu lub serialu?

1. Co to jest bibliografia?
2. Ogólne zasady tworzenia bibliografii
3. Jak napisać opis bibliograficzny artykułu z czasopisma?
4. Jak napisać opis bibliograficzny książki?
5. Jak napisać opis bibliograficzny filmu lub serialu?
6. Jak napisać opis bibliograficzny źródła internetowego?
7. Jak szukać źródeł do bibliografii?

1. Co to jest bibliografia?

W życiu możesz spotkać się z różnymi określeniami – bibliografia, wykaz literatury, wykaz źródeł itp. Wszystkie oznaczają dokładnie to samo.

Weź do ręki pierwszą z brzegu książkę naukową lub popularnonaukową i zajrzyj na ostanie strony. Czy widzisz tam listę źródeł, opatrzoną nagłówkiem „źródła”, „bibliografia” czy „literatura źródłowa”? To jest właśnie bibliografia.

2. Ogólne zasady tworzenia bibliografii

Zanim przejdziemy do omówienia wzoru bibliografii, musisz znać kilka podstawowych zasad dotyczących jej tworzenia:

1. Bibliografię umieszczamy na końcu pracy.

2. Klasyczna bibliografia książki zawiera: nazwisko autora (oraz pierwszą literę jego imienia), tytuł, nazwiska ewentualnych współautorów, numer tomu lub części, nazwę wydawcy, miejsce, rok wydania oraz lokalizację wydania.

3. Istnieje też skrócona forma bibliografii (nazwisko autora i pierwsza litera imienia, tytuł, nazwa wydawcy, rok wydania). Nie oznacza to jednak, że każda bibliografia musi zawsze zawierać wszystkie te elementy – jeśli jednak rozpoczniesz zapisywanie danego elementu, musisz być już konsekwentny.

4. Skoro mówimy o konsekwencji – w bibliografii zachowanie konsekwencji konieczne jest w każdym aspekcie. Szczególnie dotyczy to wyróżnień oraz interpunkcji. Na końcu każdego opisu bibliograficznego powinna znaleźć się kropka.

5. Dobrze, aby bibliografia przyjmowała postać numerowanej listy. Numerem porządkowym powinna być cyfra arabska z kropką (czyli: 1., 2., 3., 4. itd.)

6. Wszystkie nazwy autorów oraz tytułów należy podawać w identycznej formie, co ta przyjęta w publikacji.

7. Bibliografia powinna mieć porządek alfabetyczny. Na to, którą pozycję w bibliografii zajmie dane źródło, wpływa nazwisko autora danej książki czy artykułu.

8. Niektóre wyrazy należy w bibliografii skracać. Dotyczy to wyrazów typowych w opisie dokumentów, takich jak:
- tłum. (tłumacz),
- red. (redaktor),
- red. nauk (redakcja naukowa),
- przeł. (przełożył),
- przekł. (przekład),
- nr (numer),
- s. (strona),
- t. (tom),
- wyd. (wydanie),
- wydaw. (wydawnictwo),
- rozdz. (rozdział).

3. Jak napisać opis bibliograficzny książki?

Elementy, które powinien zawierać opis bibliograficzny książki:

1. Autor

• Nazwisko autora oraz inicjał jego imienia, np. Prus B., Sienkiewicz H.
• Jeśli autor nie posługuje się nazwiskiem, zapisz nazwę lub pseudonim, jakim się posługuje, np. Homer.
• Jeśli autora nie można ustalić, należy go pominąć i rozpocząć od tytułu.
• Zawsze pomijaj tytuły zawodowe i naukowe. W bibliografii nie ma inżynierów i profesorów. Są tylko autorzy.


• Jeśli książka ma dwóch lub trzech autorów jednocześnie, wymieniaj ich według porządku alfabetycznego.

2. Tytuł

• Tytuł zapisuj kursywą, np.: Lalka, Ogniem i mieczem.
• Zawsze podawaj pełne brzmienie tytułu. Jeśli książka ma podtytuł, zapisz go wielką literą.

3. Współtwórcy

• Czasem poza jednym autorem warto wyróżnić innych współtwórców książki. Mogą być nimi np.: tłumacz tekstu obcojęzycznego lub redaktorzy pracy zbiorowej. W przypadku tłumacza stosuj zapis: przeł. (przełożył), przekł. (przekład), w tłum. (w tłumaczeniu) albo tłum. (tłumaczenie/tłumacz). Możesz zamieścić tu informację o tym, jaki był język oryginalny tekstu, np.: przeł. z ang. W przypadku redaktorów pracy zbiorowej stosuj zapis: red. nauk (redakcja naukowa).

4. Numer części lub tomu

• Należy je wyróżnić, jeśli książka składa się z kilku tomów lub części (np. encyklopedia), np. Słownik języka polskiego PWN, t. 2.
  Jeśli korzystałeś ze wszystkich części lub tomów, podaj pierwszy oraz ostatni numer, łącząc je myślnikiem, np. Słownik języka polskiego PWN, t. 2-4.
• Jeśli korzystałeś jedynie z wybranych tomów, wypisz je po przecinku, np. Słownik języka polskiego PWN, t. 1,3,4.

5. Wydawca

• Czyli po prostu nazwa wydawnictwa. Możesz stosować tutaj zarówno pełną nazwę (np. Wydawnictwo Znak), jak i skrótową (np. wyd. Znak).
• Jeśli korzystasz z książki w innym języku, w bibliografii zamieść nazwę oryginalnego wydawnictwa, jakie wydało książkę. Jeśli natomiast korzystasz z książki przetłumaczonej, podaj nazwę wydawnictwa wersji tłumaczonej.

6. Miejsce i rok wydania

• Miejsce oraz rok wydania zawsze powinny znajdować się na początku książki: za stroną przedtytułową oraz tytułową.
• Datę wydania zapisuj bez skrótu „r.”
• Jeśli dana pozycja była wydawana tomami lub częściami przez dłużej niż rok, w bibliografii podaj rok publikacji pierwszej oraz ostatniej części (np. Kraków, 1999-2001).

Przykłady opisów bibliograficznych książki:

• Kurkowska H., Skorupka S., Stylistyka polska. Zarys, wyd. 5, PWN, Warszawa 2001.
• Barthes R., Podstawy semiologii, tłum. A. Turczyn, wyd. UJ, Kraków 2009.
• Drabik L., Sobol E., Słownik języka polskiego, wyd. 1, PWN, Warszawa 2020.

4. Jak napisać opis bibliograficzny artykułu z czasopisma?

Elementy, które powinny się znaleźć w opisie bibliograficznym czasopisma:

1. Autor artykułu

• Nazwisko autora oraz inicjał jego imienia, np. Lis T., Sienkiewicz H.
• Jeśli autor nie posługuje się nazwiskiem, zapisz nazwę lub pseudonim, jakim się posługuje, np. Homer.
• Jeśli autora nie można ustalić, należy go pominąć i rozpocząć od tytułu.
• Zawsze pomijaj tytuły zawodowe i naukowe. W bibliografii nie ma inżynierów i profesorów. Są tylko autorzy.
• Jeśli artykuł ma dwóch lub trzech autorów jednocześnie, wymieniaj ich według porządku alfabetycznego.
• Jeśli artykuł ma więcej niż trzech autorów jednocześnie, w bibliografii podawaj nazwisko pierwszego z nich, stosując zapis: i in. (czyli: i inni).

2. Tytuł artykułu
Tytuł artykułu zawsze zapisuj kursywą.

3. Tytuł czasopisma
Tytuł czasopisma, w którym pojawił się artykuł, zawsze zapisujemy w cudzysłowie.

4. Jeśli korzystasz z artykułu przetłumaczonego, podaj imię i nazwisko tłumacza

5. Rok wydania numeru

6. Numer czasopisma oraz numer strony/stron

Przykłady opisów bibliograficznych artykułu z czasopisma:

• Hołdys A., Zbyt cenne by je nosić, „Wiedza i Życie” 2007, nr 8, s. 4-8.
• Butenko K., Uczeni inaczej, „Polityka” 2008, nr 48, s. 24-25.
• Gorman M., Przyszłość biblioteki akademickiej, przeł. z ang. Janina Walkiewicz. „Przegląd Biblioteczny”, 1995, nr 2, s. 147-155.

Elementy, które powinien zawierać opis bibliograficzny filmu lub serialu:

1. Tytuł filmu
Tytuł zapisuj kursywą, podając jego pełne brzmienie.

2. Oznaczenie [film] lub [serial]
W przypadku serialu można dodać oznaczenie serii oraz odcinka – jeżeli odnosisz się wyłącznie do danego odcinka, a nie całego serialu.

3. Reżyser
Nazwisko reżysera oraz inicjał jego imienia poprzedzone skrótem reż.
Jeśli film ma więcej niż jednego reżysera, wymieniaj ich według porządku alfabetycznego.

3. Nazwa dystrybutora
Czyli firmy, która zajęła się dystrybucją filmu.

4. Rok produkcji

Przykłady opisów bibliograficznych filmu:

• Pan Tadeusz [film], reż. A. Wajda, Vision Film 2000.
• Podziemny krąg [film], reż. D. Fincher, 20th Century Fox, 1999.
• Czas honoru [serial], seria 2, odc. 5, reż. M. Kwieciński, M. Rosa, M. Wójcik, TVP, 2000.

6. Jak napisać opis bibliograficzny źródła internetowego?

Elementy, które powinien zawieraćć opis bibliograficzny źródła internetowego:

1. Autor

• Jeśli autor nie posługuje się nazwiskiem, zapisz pseudonim, jakim się podpisał.
• Jeśli autora nie można ustalić (np. jest to praca zbiorowa, sygnowana po prostu nazwą instytucji) należy go pominąć i rozpocząć od tytułu.

2. Tytuł

• Tytuł zapisuj kursywą.
• Zawsze podawaj pełne i oryginalne brzmienie tytułu: niezależnie od tego, czy opisujesz artykuł w serwisie informacyjnym, artykuł na blogu czy film na YouTube (tak, filmy z YouTube również mogą znaleźć się w bibliografii!).

3. Współtwórcy

• Tak samo jak w przypadku książek czy artykułów, czasem poza jednym autorem warto wyróżnić również współtwórców, np. tłumacza (przeł., przekł., w tłum., tłum.).

4. Nazwa strony

• Czyli dokładne miejsce, gdzie pojawiło się źródło (np. artykuł czy film). Mogą to być więc zarówno nazwy portali informacyjnych (np. Wirtualna polska), nazwy blogów (np. Zwierz popkulturalny), nazwy czasopism wydawanych online (np. Wysokie Obcasy), jak i nazwy organizacji lub instytucji, do których należy ta strona (np. Ministerstwo Zdrowia).
• W przypadku filmów na YouTube za nazwę może posłużyć nazwa kanału.

5. Data ukazania się

• Zazwyczaj jest ona podawana na górze artykułu.
• Pełną datę zapisujemy w jednolitym formacie (DD.MM.RRR), stosując cyfry arabskie.

6. Ścieżka dostępu (link)

• To chyba nie powinno sprawić Ci trudności. Po prostu wklej link do swojego źródła, aby można go było łatwiej odnaleźć.

7. Data dostępu

• Ze źródłami internetowymi jest nieco trudniej niż z klasycznymi źródłami drukowanymi. Mogą bowiem nie tylko być edytowane i zmieniane, ale też kasowane. Dlatego zawsze należy zaznaczyć w bibliografii datę, kiedy korzystałeś ze źródła z danej strony.
• Datę dostępu poprzedź formułką „dostęp:”, np. dostęp: 12.04.2021.

Przykłady opisów bibliograficznych źródła internetowego:

• M. Karpińska, Sontag by tego nie zrobiła, Przekrój, 30.05.2021, https://przekroj.pl/kultura/sontag-by-tego-nie-zrobila-maria-karpinska dostęp: 12.06.2021.
• Jak zadbać o domowe wi-fi?, gov.pl, 31.05.2021, https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/jak-zadbac-o-domowe-wi-fi dostęp:12.06.2021.
• Laserem w Alzehimera, Wyłącznie Naukowy Bełkot, 31.05.2021, https://www.youtube.com/watch?v=JAVUiZoJ5wo dostęp: 12.06.2021.

7. Jak szukać źródeł do bibliografii?

Szukanie odpowiednich książek, artykułów i czasopism to praca dosyć czasochłonna, a niekiedy nawet frustrująca. Jeśli zupełnie nie wiemy, od czego zacząć, warto trzymać się pewnego schematu oraz kilku zasad:

1. Jeśli masz już temat, Twoje pierwsze kroki powinny powędrować w dwa miejsca: do internetowych katalogów (najlepiej kilku bibliotek) oraz na strony ze spisami książek (np. Lubimy Czytać). Tam wpisuj słowa kluczowe, na jakich Ci zależy i patrz, jakie książki na ten temat napisano.


2. Znalezione książki możesz wypożyczyć lub kupić, ale także spróbować poszukać ich w internecie. Sprawdzonymi źródłem wyszukiwania legalnych książek w postaci multimedialnej są Google Books (tutaj często znajdziesz literaturę zagraniczną) oraz cyfrowa biblioteka Wolne Lektury (darmowy dostęp online do większości polskich lektur).

3. Sprawdź, co Wikipedia ma do powiedzenia na omawiany przez Ciebie temat. Oczywiście nie po to, by wykazywać Wikipedię jako swoje źródło, ale po to, aby przejrzeć bibliografię, jaka znajduje się pod interesującymi Cię hasłami. Autorzy treści na Wikipedii zwykle posługują się wiarygodnymi źródłami w postaci książek lub artykułów naukowych.

4. Jeśli masz już kilka książek na interesujący Cię temat, od razu zajrzyj na ich… ostatnie strony. Tak – bibliografia książek to dosłownie kopalnia kolejnych źródeł z danej dziedziny. Wyszukaj każdą z pozycji w internecie i zastanów się, czy Ci się przyda oraz jak możesz ją zdobyć (wiele książek można dostać w naprawdę niskich cenach w internetowych outletach lub w formie używanej na serwisach typu Allegro).

5. Poza książkami warto też przejrzeć dostępne na dany temat publikacje naukowe. Tutaj najciekawszym źródłem jest Google Scholar, czyli jedna z najbardziej podstawowych wyszukiwarek poświęconych naukowym publikacjom. Jej ogromnym plusem jest możliwość wyszukiwania publikacji po słowach kluczowych. Możesz również skorzystać z Czytelni Czasopism PAN lub bardziej specjalistycznych, branżowych zbiorów, jak na przykład Bibliografia Historii Polskiej, Polska Bibliografia Wojskowa czy Polska Bibliografia Literacka.

6. Warto zajrzeć również do bazy Biblioteki Narodowej. Tam znajdziesz listy artykułów, które pojawiały się w polskich gazetach, tygodnikach oraz czasopismach. Następnie wystarczy tylko odszukać dany numer: albo w elektronicznej wersji, albo w zbiorach biblioteki.

7. Pamiętaj, że źródła do pracy naukowej nie mogą pochodzić z blogów (no chyba, że tematem Twojej pracy jest analiza danego bloga). Jeśli analizujesz artykuły z czasopism (tygodników, dwutygodników, miesięczników, kwartalników), zacznij od zajrzenia na stronę internetową danego tytułu. Często teksty z wydań drukowanych publikowane są również w internecie. Korzystaj z zasobów internetowych instytucji, fundacji, stowarzyszeń czy uniwersytetów. Będziesz mieć pewność, że treści są wiarygodne.

1. Co to jest bibliografia?
2. Ogólne zasady tworzenia bibliografii
3. Jak napisać opis bibliograficzny artykułu z czasopisma?
4. Jak napisać opis bibliograficzny książki?
5. Jak napisać opis bibliograficzny filmu lub serialu?
6. Jak napisać opis bibliograficzny źródła internetowego?
7. Jak szukać źródeł do bibliografii?