1. Jak napisać dialog? Praktyczne wskazówki
Dobrze wiedzieć
Dialog to zapis wypowiedzi, która ma formę rozmowy co najmniej dwóch osób. Zwykle jest częścią większej całości, np. opowiadania.
Jak więc widzisz, do dialogu, jak do tańca – trzeba dwojga. Żebyś więc lepiej zrozumiał zasady konstruowania dialogu, wymyślmy sobie poglądowych bohaterów. Niech będą to Kasia i Tomek, uczniowie V klasy szkoły podstawowej. Już niedługo bardzo się nam przydadzą.
Zadaniem dialogu jest nie tylko przekazanie czytelnikowi tego, co uważają, a następnie mówią bohaterowie np. opowiadania, ale też po prostu wzbogacenie narracji. Dzięki temu mamy też znacznie pełniejszą charakterystykę postaci – możemy poznać ich emocje, nastrój i temperament. Za pomocą tego, w jaki sposób mówi dany bohater, można o nim bardzo dużo powiedzieć. Doświadczeni pisarze zgrabnie posługują się w tym celu indywidualizację językową, nadając sposobie wypowiedzi danej postaci indywidualny charakter.
Dobrze wiedzieć
Indywidualizacja języka to nadanie unikalnych cech języka danemu bohaterowi w dialogach. Robi się to za pomocą stylizacji językowych, jakich jak na przykład dialektyzacja, archaizacja, stylizacja patetyczna czy środowiskowa (w tym slang młodzieżowy).
Jak napisać dialog?
Najważniejszą zasadą pisania dialogu jest staranie się o to, by sprawiał wrażenie naturalnej rozmowy (ale bez przesady – ma być zrozumiała dla czytelnika!) i rzeczywistej wymiany zdań. Sztuka pisania dialogi polega na tym, aby stworzyć wrażenie, że jest to rzeczywista rozmowa, która mogłaby się wydarzyć. Jak to zrobić?
Pamiętaj, że postacie różnią się od siebie wzajemnie – powinny więc różnie mówić. Wróćmy do naszych Kasi i Tomka. Załóżmy, że Kasia jest „kujonką”, a Tomek typowym chłopakiem, który nie przepada za nauką. Kasia może więc tworzyć długie, ładne zdania i używać nieco trudniejszych słów. Tomek mógłby z kolei mówić krótkimi zdaniami, a nawet popełniać błędy językowe. W dialogach wszystko jest dozwolone.
Nie naśladuj mowy potocznej (chyba że taką konwencję przyjmujesz dla sposobu mówienia swojego bohatera). Rozmowa ma być naturalna, ale… bez przesady. W codziennym języku często się zacinamy, powtarzamy i przejęzyczamy. Dialog powinien być bardziej dynamiczny. Pamiętaj, że jest elementem fabuły – każda rozmowa powinna być po coś i w jakiś sposób posuwać akcję do przodu.
Dialog zawsze warto dookreślić, pisząc o tym, co robią postacie w momencie wypowiadania słów. Po pierwsze, to dla Ciebie dodatkowy sposób na przekazanie emocji i charakteru bohatera, po drugie pozwala czytelnikowi lepiej wyobrazić sobie opisywaną przez Ciebie sytuację, a po trzecie – posuwa akcję do przodu. Jak to zrobić? Tutaj robi się już nieco bardziej skomplikowanie. Do dialogu musisz bowiem sprawnie wpleść komentarze narratora.
2. Przykładowe dialogi, czyli jak pisać dialog poprawnie?
Dialog wraz z komentarzami od narratora ma wiele oblicz. Jest też kilka zasad, których – dopóki nie jesteś poczytnym pisarzem – należy się trzymać:
1. Wypowiedzi kolejnych postaci należy umieszczać
w osobnych akapitach, a przed każdą nową kwestią należy postawić myślnik:
– Cześć, Kasiu.
– Dzień dobry, Tomku.
2. To, co robi postać, która mówi lub to, co dzieje się, kiedy mówi, umieszcza się
w tym samym akapicie, co jej wypowiedź:
– Kaśka, dawaj szybko przepisać od siebie pracę domową – rzucił Tomek i niemal natychmiast tego pożałował.
– Chyba sobie żartujesz – odpowiedziała Kasia, po czym odwróciła się na pięcie i ruszyła wzdłuż korytarza.
3. Kiedy Twój bohater kogoś cytuje, warto zapisywać ten
cytat w cudzysłowie:
– Co ona powiedziała, bo chyba się przesłyszałem? „Chyba sobie żartujesz”? To raczej ona sobie żartuje – warknął Tomek, udając, że odpowiedź Kasi go nie ruszyła.
4. Kiedy chcesz wtrącić komentarz narratora w środek wypowiedzi bohatera, możesz to zrobić
za pomocą myślników. Pamiętaj tylko, aby wypowiedź jednej postaci cały czas była zapisana w jednym akapicie:
– Wiem, że za mną nie przepada, ale teraz to przesadziła – kontynuował rozzłoszczony Tomek, potrząsając nerwowo zeszytem od polskiego. – Korona by jej z głowy nie spadła, gdyby chociaż raz dała komuś odpisać.
5. Wtrącenie narratora możesz wpleść nawet
w środek zdania bohatera:
– Zastanawiam się – łkała Kasia w ramię zdezorientowanej Magdy – czy naprawdę nikt nie rozumie tego, jak dużo wysiłku wkładam w odrabianie lekcji?
6. Komentarz narratora wcale nie musi się odnosić bezpośrednio do czynności mówienia (czyli np. powiedział, odrzekł, kontynuował, płakał). Może też ogólnie opisywać,
co robi dany bohater w momencie mówienia.
– Mam nadzieję, że nie zacznie rozpowiadać wszystkim, jaką to nie jestem kujonką, która nie chce się dzielić. – Kasia szybko wytarła łzy i z rozzłoszczoną miną próbowała dopiąć wypchaną książkami torbę. – Jak myślisz, zacznie?
– Nie wiem, Tomek to pajac. Jest zdolny do wszystkiego. – Zestresowana rozmową Magda otarła pot z czoła.
7. W ramach wypowiedzi jednego bohatera może się pojawić
więcej niż jeden komentarz narratora. Co więcej, czasami mogą się nawet przeplatać, jeśli to, co w trakcie mówienia robi bohater, jest równie istotne, jak jego słowa:
– Kaśka! – Dziewczyna usłyszała ciche syknięcie dochodzące z ostatniej ławki. To był głos Tomka. – Kaśka, no odwróć się na chwilę! – Nie odpowiadała, ale korciło ją, by się odwrócić. – Sorry, no. Nie chciałem.
Dobrze wiedzieć
W pisaniu dialogów niezwykle istotna jest interpunkcja. Spójrz tylko na przykłady z podpunktów 2, 3, 4 i 5. Zasada jest taka, że jeśli komentarz narratora zawiera czasownik oznaczający mówienie (lub inną czynność, która odnosi się do sposobu komunikacji, np. płakanie, pocieszanie, chrząknięcie, łkanie, krzyczenie itp.), to kropkę stawia się dopiero po komentarzu narratora. Jeśli natomiast komentarz narratora zawiera inny rodzaj czasownika, to po wypowiedzi bohatera należy postawić kropkę, a komentarz narratora rozpocząć od wielkiej litery (patrz: podpunkty 6 i 7)
8. Dialogi można wydzielać
nie tylko za pomocą myślników. W niektórych powieściach lub opowiadaniach możesz spotkać się także z takim zapisem:
Kasia: Za co mnie przepraszasz?
Tomek: Rozmawiałem z Magdą. Nie wiedziałem, że aż tak Cię to dotknęło.
Nauczycielka: Czy aby na pewno państwu nie przeszkadzam? Jest lekcja!
Dobrze wiedzieć
Kiedy zdecydujesz się na jeden zapis dialogów, bezwzględnie powinieneś pozostać konsekwentny i trzymać się wybranej formy.
klp.pl
88 % użytkowników klp.pl poleca: