klp.plWstęp
1. Motyw dworu szlacheckiego w literaturze polskiej. Dwór szlachecki jako symbol polskiej tradycji, wartości patriotycznych i kultury szlacheckiej.
2. „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza i „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej jako utwory których akcja rozgrywa się w dworach szlacheckich. Dwie różne wizje dworu szlacheckiego.
Rozwinięcie
1. „Pan Tadeusz”:
a) obraz Soplicowa i jego okolicy wyłania się już w pierwszych wersów dzieła. W jaki sposób Mickiewicz opisuje dworek Sędziego?
b) Soplicowo jako centrum polskości, miejsce szczególne, w którym tradycja narodowa i szlachecka są pielęgnowane od wielu pokoleń z należytym szacunkiem. Zastanów się, jakie elementy opisu dworu świadczą o głębokim patriotyzmie jego mieszkańców?
c) ważnym elementem życia mieszkańców jest staropolska gościnność i obyczajowość. W jaki sposób Sędzia i jego goście spędzają czas?
d) Soplicowo przypomina o czasach świetności Polski szlacheckiej, odchodzącej już powoli w przeszłość.
e) dwór Sędziego to miejsce przyjazne ludziom, swojskie, w którym każdy człowiek czuje się dobrze, ma swoje miejsce i jest otoczony szacunkiem. Mieszkańcy Soplicowa i goście są ze sobą emocjonalnie związani.
f) Ludzie w Soplicowie żyją w idealnej harmonii w przyrodą, a rytm natury wytycza rytm życia człowieka.
g) szlachta, ukazana w dziele Mickiewicza, potrafi zjednoczyć się w sytuacji zagrożenia i zapomina o prywatnych konfliktach.
h) nadzieje na odzyskanie niepodległości ojczyzny jest wciąż żywa w sercach mieszkańców Soplicowa i okolicznej szlachty.
i) Soplicowo to miejsce przypominające mityczną Arkadię, symbol pięknych wspomnień autora z lat dziecięcych, kraina szczęśliwości. Jest to świat idealny, w którym panuje ład i porządek.
2. „Nad Niemnem”:
a) akcja powieści Elizy Orzeszkowej przenosi czytelnika w inne czasy – rozgrywa się około 70 lat po wydarzeniach, opisanych w dziele Mickiewicza.
b) autorka przybliża obraz Korczyna w II rozdziale powieści. W jaki sposób opisuje dwór szlachecki? Czy dostrzegasz różnice między wyglądem Soplicowa a Korczyna?
c) podupadający dwór nosi ślady dawnej świetności rodowej Korczyńskich.
d) życie codzienne mieszkańców Korczyna różni się od życia mieszkańców Soplicowa. Benedykt Korczyński stara się utrzymać rodową ziemię, żyje w nieustannej trosce o przyszłość dworu. W jaki sposób mieszkańcy Korczyna spędzają czas?
e) mieszkańcy Korczyna nie są szczególnie przywiązany do narodowej tradycji. W powieści Orzeszkowej ostoją polskości jest zaścianek Bohatyrowiczów, którzy pomimo szlacheckiego pochodzenia żyją jak chłopi.
f) w Korczynie brak jest ładu i harmonii. Osamotniony w swej walce Benedykt popada w konflikt z Bohatyrowiczami, nie potrafi porozumieć się z synem, nie ma wsparcia żony. Więź emocjonalna między mieszkańcami Korczyna jest nikła. Zastanów się, jakie relacje łączą poszczególnych członków rodziny.
g) część mieszkańców i gości Korczyna cechuje niechęć do pracy.
h) Orzeszkowa ukazuje życie mieszkańców w momencie ważnych przemian społeczno-ekonomicznych, jakie dokonywały się w tamtych czasach oraz w czasach represji zaborcy po klęsce powstania styczniowego. Zastanów się, w jaki sposób trudna sytuacja ekonomiczna i polityczna wpływa na życie Korczyńskich.
3. Podsumowanie:
a) Zwróć uwagę, że obraz Soplicowa i Korczyna twórcy wzbogacili o niezwykle plastyczne opisy przyrody. Jaką rolę w ukazaniu dworów szlacheckich odgrywa natura?
b) Jakie różnice dostrzegasz w obrazach obu dworów szlacheckich i ich mieszkańców?
Zakończenie
Soplicowo i Korczyn to dwory szlacheckie, należące do różnych epok. Dwór Sędziego to symbol świetności dawnej Polski, patriotyzmu i tradycji narodowej. Mickiewicz idealizuje świat, który odchodzi w przeszłość, lecz jest godny zapamiętania. Orzeszkowa w sposób realistyczny ukazuje życie codziennie ziemiaństwa w okresie ważnych przemian społeczno-ekonomicznych. Zastanów się, dlaczego tak różne dwory są symbolem polskości.
Autor: 