I
Kmiciców odwiedza Charłamp, który przekazuje im tragiczną wiadomość o śmierci narzeczonej Wołodyjowskiego, Anusi. Andrzej od razu podejmuje decyzję o wyjeździe do swojego przyjaciela, by być przy nim w tych trudnych dniach.
II
Po drodze do Wołodyjowskiego Kmicic wstępuje do swoich przyjaciół Skrzetuskich. Po przekazaniu im smutnej wiadomości o śmierci Anusi zostaje odprawiony przez Zagłobę z powrotem do domu. Staruszek podejmuje się samotnej podróży do Michała do Częstochowy.
III
Prymas wyznacza termin konwokacji. Z okazji tego doniosłego wydarzenia w historii państwa, do Warszawy zjeżdżają się posłowie, zajmując wszystkie wolne miejsca w zajazdach w stolicy.
Zagłoba bezskutecznie poszukuje noclegu, aż w końcu spotyka dwór Bogusława Radziwiłła i zostaje zaproszony przez Ketlinga do jego domu. Gdy młody bohater dowiaduje się o tragedii Wołodyjowskiego, przeżywa szok i chce jak najszybciej wspomóc cierpiącego Michała.
IV
Po otwarcie sejmu konwokacyjnego Ketlingowi i Zagłobie udaje się wyrugować Bogusława Radziwiłła. Dochodzi do spotkania u hetmana Sobieskiego, na którym Zagłoba dowiaduje się, że Michał wstąpił do klasztoru Kamedułów.
V
Zagłoba wymyśla spisek mający na celu przywrócenie Michała do życia. Po przyjeździe do zakonu oszukuje Wołodyjowskiego, że jego umierający przyjaciel Ketling wzywa go do siebie. Gdy tytułowy bohater dociera na miejsce, dowiaduje się prawdy. W końcu Michał ulega namowom przyjaciół i obiecuje walczyć przy hetmanie w jego imieniu.
VI
Ketling wyjeżdża do wuja i pozostawia Zagłobę z Michałem na swoim dworze. Po kilku dniach przybywają tam nowi goście: siostra Wołodyjowskiego z dwiema pannami, Krzysią i Baśką. Michał od pierwszego wejrzenia jest pod urokiem czarnowłosej Krzysi.
VII
Szczera przyjaźń łączy Zagłobę i Baśkę, którą zaczyna interesować Michał. Dzięki swojemu zawadiackiemu urokowi udaje się jej wymusić na Wołodyjowskim lekcje władania szablą. Pewnego dnia po Michała przyjeżdża Nowowiejski – Wołodyjowski jest wzywany przez hetmana. Przed wyjazdem na dobre rozkwita miłość małego żołnierza i Krzysi oraz rodzi się uczucie Nowowiejskiego do Baśki.
VIII
Michał otrzymuje od hetmana rozkaz wyjazdu i sprawowania kontroli nad czambułami tureckimi. Nie jest świadomy, że Baśka usycha do niego z miłości.
IX
W czasie przygotowań Wołodyjowskiego do wyjazdu między nim a Krzysią dochodzi do pierwszego pocałunku. Choć Zagłoba stara się namówić go na żeniaczkę z Basią, on zakochuje się na dobre w Krzysi (podobnie jak Nowowiejski w Basi).
X
Nowowiejskie deklaruje się jako kawaler Basi u jej opiekunki, stolikowej. Krzysia przyjmuje oświadczyny Michała, lecz prosi go, by trzymał przez jakiś czas tą wiadomość w tajemnicy. Choć wszystko na to wskazywało, nie dochodzi do innych oświadczyn w domu Ketlinga. Basia odmawia prośbie zakochanego w niej Nowowiejskiego.
XI
Po wyjeździe Michała do domu wraca Ketling i…zakochuje się z wzajemnością w Krzysi! Baśka cały czas snuje się smutna i usycha z miłości do Michała.
XII
Zagłoba pisze list do Skrzetuskiego, w których donosi o swoich o planach żeniaczki Michała z Baśką. Tymczasem miłość Ketlinga i Krzysi kwitnie.
XIII
Gdy Ketling zdobywa się na wyznanie miłości, Krzysia mówi mu o niemożliwości przyjęcia jego oświadczyn.
XIV
Nie sposób opisać słowami smutku, jaki ogarnął Ketlinga po słowach ukochanej. Gdy do zebranych dociera wiadomość o rychłym powrocie Michała, Krzysię napada wizja Wołodyjowskiego mordującego Ketlinga.
XV
Krzysia wymusza na Ketlingu przyrzeczenie o zachowaniu w tajemnicy ich miłości. Potem dziewczyna podejmuje decyzję o wstąpieniu do klasztoru, a jej cierpiący ukochany informuje wszystkich o swoim rychłym wyjeździe pod pretekstem niedokończonych interesów.
XVI
Choć Zagłoba podejmuje wiele prób rozwikłania zagadki dziwnego zachowania Krzysi i Ketlinga, nie udaje mu się dojść do prawdy. W końcu staje osłupiały po słowach dziewczyny, że za nikogo nie wyjdzie.
XVII
Ketling wyjeżdża, a na dwór wraca Michał i stolnik. Jakież zdziwienie ogarnia Wołodyjowskiego na wieść o zamiarze wstąpienia narzeczonej do klasztoru.
XVIII
Zagłoba i stolnikowa odkrywają prawdę o potajemnych oświadczynach Michała i Krzysi. Choć Wołodyjowski prosi ukochaną o danie mu jeszcze jednej szansy, ona jest nieustępliwa.
Wszystko nabiera sensu, gdy Baśka wyznaje powód dziwnego zachowania Krzysi.
XIX
Michał wyrusza na poszukiwania Ketlinga, podczas gdy Krzysia nieustannie obwinia się o rychłą śmierć tego drugiego. W końcu pewnego wieczoru stają we dwóch w drzwiach.
XX
Michał daje błogosławieństwo Ketlingowi i Krzysi i oświadcza się rozradowanej Baśce.
XXI
Cztery lata po ślubie Wołodyjowski obejmuje dowództwo w Chreptiowie i otrzymuje misję obrony granicy przed Tatarami.
XXII
Michał wysyła po żonę i Zagłobę swoich najlepszych żołnierzy. Po trudnej podróży do Chreptiowa w końcu dochodzi do spotkania stęsknionego małżeństwa.
XXIII
Podczas długich wieczorów w fortalicji żołnierze dzielą się opowieściami ze swojego życia.
XXIV
Pewnego dnia dochodzi do złapania szpiega Lipka, który przenosił list do Azji. Oficerowie przesłuchują podejrzewanego o zdradę Mellechowicza, lecz w końcu zawierzają jego tłumaczeniom.
XXV
Do Chreptiowa zakrada się wataha grasantów.
XXVI
Dochodzi do bitwy na Jurkowym Polu, którą przegrywają Tatarzy. W czasie potyczki Baśka spada z konia do jaru i przed śmiercią ratuje ją Azja. Michał jest ogromnie wdzięczny Mellechowiczowi.
XXVII
Do Chreptiowa przyjeżdżają goście: podstoli nowogrodzki Bogusz, senior Nowowiejski oraz pani Boska. Azja zostaje rozpoznany jako zbiegły sługi Nowowiejskiego.
XXVIII
Azja okazuje się być synem Tuhaj–beja! Baśka zostaje powiernikiem sekretu Ewki, córki Nowowiejskiego o jej miłości o Mellechowicza, a Azja przedstawia Boguszowi plan na uratowanie Rzeczypospolitej, cały czas snując marzenia o zostaniu hetmanem tatarskim.
XXIX
Baśka planuje połączyć Ewkę z Azją, z którego skrycie jest dumny jej ojciec.
XXX
Wołodyjowska przeprowadza z Azją rozmowę o miłości Ewki do niego. nie jest świadoma, że to o niej Mellechowicz śni każdej nocy.
W plan Azji zostaje wtajemniczony Halim.
XXXI
Do hetmana z planem Mellechowicza przyjeżdża Bogusz. Niestety, otrzymuje odmowę na wejście Azji na Ukrainę.
XXXII
Bogusz nie spieszy się z powrotem do Azji, nie chcąc być pośrednikiem w złych wiadomościach. Z okazji Nowego Roku do Chreptiowa zjeżdżają się goście, między innymi Nowowiejski, który po kilkunastu latach milczenia godzi się z ojcem.
XXXIII
W czasie sylwestrowej zabawy młody Nowowiejski wyznaje miłość Zosi Boskiej.
XXXIV
Po przyjęciu oświadczyn córki pani Boska godzi się na wyjazd razem z córką do Raszkowa na zaproszenie Nowowiejskiego.
XXXV
Goście wyjeżdżają razem z ojcem Ewki do Raszkowa.
Azja wpada w furię, gdy otrzymuje odmowną odpowiedź od hetmana Sobieskiego – nie będzie mógł zrealizować swojego planu, więc wydaje Halimowi rozkaz wypłoszenia wojska Rzeczypospolitej z okolicznych fortalicji.
XXXVI
Gdy Baśka prosi męża o zgodę na wyjazd do Raszkowa, Michał przystaje na jej propozycję, choć boi się o życie ukochanej żony. Po kilku dniach Basia razem z Ewką, Azją i Lipkami wyrusza do Raszkowa.
XXXVII
W czasie podróży do Mohilowa, Jampola i Raszkowa w Baśce rośnie niepokój spowodowany brakiem ochraniającego granice wojska.
XXXVIII
Azja wyznaje Wołodyjowskiej miłość i próbuje ją uprowadzić. Na szczęście zwinnej Basi udaje się go zranić i uciec na koniu.
XXXIX
Ranny Azja wysyła pogoń za ukochaną i mści się, urządzając krwawą rzeź w Raszkowie. Morduje starego Nowowiejskiego, a zakochaną w nim bez pamięci Ewkę, narzeczoną Nowowiejskiego Zosię i jej matkę bierze w jasyr. Na koniec wyrusza do sułtana.
XL
W czasie drogi powrotnej do Chreptiowa Basia kilka razy cudem unika śmierci głodowej i spowodowanej ciężkimi warunkami pogodowymi.
XLI
Do wycieńczonej Wołodyjowskiej zostaje sprowadzony medyk z Kamieńca, a wachmistrz Luśnia poprzysięga zemstę na Azji za krzywdę pani.
XLII
Basia powoli wraca do zdrowia, za co Michał obiecuje w czasie mszy zbudowanie kościółka. Wkrótce otrzymuje list od Białogrodzkiego z poleceniem wyruszenia do Kamieńca i przywiezienia armaty na wojnę z sułtanem.
XLIII
Do Chreptiowa niespodziewanie przyjeżdżają Ketlingowie. Panie nie ulegają namowom mężów i nie godzą się na swój samotny wyjazd do Skrzetuskich.
XLIV
Michał ulega namowom Zagłoby i wysyła list do hetmana z prośbą o zgodę na wyruszenie w pole, aby walczyć. Gdy otrzymuje odmowę, postanawia bronić Kamieńca do ostatniej kropli swojej krwi.
XLV
Na wiosnę na osłabioną, biedną i pozbawioną wojska Rzeczpospolitą napada potężny sułtan.
XLVI
Azja zostaje murzą. Cały czas znęca się nad Zosią, aż w końcu sprzedaje wszystkie niewiasty ze swego obozu na targu.
XLVII
Chorągwie Rzeczypospolitej wyruszają na podjazdy ordy Krymskiej i Doroszowi, podczas gdy hetman Sobieski oddaje się rozmyślaniom na temat ojczyzny. Wkrótce wysyła list Michałowi.
Do Chreptiowa przybywa bardzo zmieniony Nowowiejski. Część żołnierzy unika z nim kontaktu, to razem z nim wyruszają na drugi brzeg Dniestru do Tatarów.
XLVIII
Nowowiejski zakłada obóz na ziemi wroga, morduje koniarzy tatarskich, aż w końcu napad na obóz Lipków i porywa Azję.
XLIX
Po powrocie do Raszkowa, Luśnia wbija Azję na pal, dochowując przysięgi złożonej po powrocie wycieńczonej Basi. Mellechowicz umiera w strasznych cierpieniach.
L
Nowowiejski wraca do Chreptiowa, a Baśka z taborem wyjeżdża do Kamieńca, gdzie trwają obrady wojenne i narady obronne. Po ich zakończeniu Michał z Ketlingiem składają ślubowanie w kościele.
LI
Żwaniec zostaje zdobyty przez sułtana, a Michał z żołnierzami wraca do Kamieńca,. Tam w jednym z klasztorów, w którym przebywa Basia, stara się przygotować ją na swoją rychłą śmierć.
LII
Rozpoczyna się bitwa harcownicza, w finale której wróg zostaje pokonany.
LIII
Pod mury Kamieńca przybywają wojska sułtana. Padają żądania poddania się, trwa wymiana ognia. Żaden z walczących po naszej stronie nie wie, że w tym czasie zostaje biskup i podolski podpisują z wrogiem potajemny układ o odroczeniu bitwy.
LIV
Tatarzy nie rozumieją, dlaczego Polacy nie respektują postanowień układu. Trwa dalsza wymiana ognia, ponieważ nikt z walczących po stronie hetmana nie myśli oddawać Kamieńca.
LV
Michał odwiedza Basię. W czasie ostatniego spotkania stara się przygotować ją na swoją śmierć oraz pożegnać się.
Muszalskiemu udaje się zagwoździć dwie kolubryny wroga.
LVI
Mimo ciągłej wiary Michała w zwycięstwo, mimo ogromnego poświęcenia walczących żołnierzy generał podolski oddaje sułtanowi Kamieniec i Podole. Dowiadując się o tym, Wołodyjowski i Ketling wysadzają zamek z sobą w środku – wolą zginąć, niż oddać ukochaną budowlę nieprzyjacielowi. W czasie pogrzebu męża Basia zanosi się płaczem i z trudem idzie za trumną.
EPILOG
Po zebraniu przez hetmana trzydziestotysięcznego wojska i wyruszeniu na sułtańskiego nieprzyjaciela pod Chocim, 9 listopada 1673 roku rozpoczyna się decydujące starcie z Turkami.
W ich finale Sobieski odnosi sukces i zostaje królem, Hussein ucieka do Stambułu, a Nowowiejski, Motowidło oraz Muszalski giną w walce tak, jak marzy każdy żołnierz.
Dziesięć lat później udaje się w końcu obalić turecką potęgę w pamiętnej bitwie pod Wiedniem.