Podłogo, błogosław! - analiza i interpretacja

Cały wiersz zbudowany jest na zasadzie kontrastu między patetyczną sakralnością i zwyczajnością codzienności. Podmiot liryczny w brzmieniu słów związanych z tymi dwoma sferami będzie szukał zarówno podobieństw, jak i różnic. Już tytuł uwydatnia ten dysonans – jest to apostrofa z prośbą o błogosławieństwo (element sakralny) skierowana do podłogi, zwykłego przedmiotu. Prośba ta jest jednak uprawomocniona przez podobieństwo dźwiękowe słów zamieszczonych w tytule.

Pierwsza zwrotka to poetycki opis buraka. Od słowa “burak” został utworzony rzeczownik “burota”, oznaczający “bycie burakiem”, “posiadanie cech buraka”, cały zwrot “buraka burota” jest więc pleonazmem.

Pleonazm – zgromadzenie wyrazów lub zwrotów bliskoznacznych bądź synonimicznych, oceniane najczęściej jako usterka stylistyczna, choć mogące być celowym uwydatnieniem pewnych cech danego przedmiotu i służyć stylistecznemu oraz znaczeniowemu wzbogaceniu. Przykłady pleonazmów to “masło maślane”, “cofnąć się do tyłu”, “spaść w dół” itp.

Świadczy to o tym, że podmiot liryczny stawia sobie za zadanie dotarcia do “istoty” buraka. Aby tego dokonać, przywołuje obraz krojenia tego warzywa (wers “bliskie profile skrojone”). Fizycznie i metaforycznie czynność ta ma prowadzić do spojrzenia wgłąb, jest wyrazem chęci penetracji szarej rzeczywistości. W omawianym wersie widać także związki z malarstwem kubistycznym, które aby dotrzeć do istoty przedmiotów “cięło” bryły na różne płaszczyzny, obracało nimi i przedstawiało ich model jako przezroczysty.

W wersie 5 pojawiają się słowa stojące w opozycji do prozaicznego, konkretnego i zwyczajnego buraka. Są to słowa niecodzienne, związane z kulturą wysoką: “fisharmonia”, “biblijne apteki”, “maniery”, “forniery”, “homeopatia”. Ta sfera ludzkiego działania i myślenia przedstawiona jest przez Białoszewskiego z lekką ironią, określona jako “nudna”. Białoszewski zestawia trywialną codzienność, nie-poetyckość buraka z elegancją, dostojeństwem, uporządkowaniem, obszarami sacrum (“biblijne apteki”, “homeopatia zbawienia”). Burak jest w tej zwrotce scharakteryzowany w wersach:

“tu nie fis
i nie harmonia
ale dysonans”.

Jest to gra językowa. Nazwa instrumentu muzycznego – “fisharmonia” zostaje rozłożona na dwa rzeczowniki - “fis” i “harmonia”. Wszystkie te rzeczowniki kojarzą się z uporządkowaniem, harmonią, która jest skontrastowana z prozaicznością i “dysonansem” buraka. Zwyczajne warzywo jest wyznacznikiem codzienności, szarej ludzkiej egzystencji, której nie sposób wtłoczyć w określone reguły kultury wysokiej.
Druga zwrotka przynosi charakterystyczne dla Białoszewskiego wymieszanie, wzajemne współistnienie elementów symbolizujących kulturę wysoką i niską. Kultura wysoka zobrazowana jest przez flet, a niska przez kartofle. Te dwa słowa są zestawione dzięki podobieństwu ich brzmień. Białoszewski dowartościowuje to, co zazywczaj uznawane jest za trywialne - “kartofle”. Świadczy o tym fragment:

“flet zaczarowany

strona:   - 1 -  - 2 - 

  Dowiedz się więcej