Bagnet na broń - analiza i interpretacja

Poeta ujawnił w wierszu wszystkie obawy, jakie narastały w nim od dawna: lęk przed utratą domu (Kiedy przyjdą podpalić dom), nagłe nocne wyrwanie ze snu, gdy trzeba stanąć na baczność i albo poddać się – albo – jak przekonywał – bronić siebie oraz Polski, stanąć u drzwi:

Kiedy przyjdą podpalić dom,
ten, w którym mieszkasz - Polskę,
kiedy rzucą przed siebie grom
kiedy runą żelaznym wojskiem
i pod drzwiami staną, i nocą
kolbami w drzwi załomocą -
ty, ze snu podnosząc skroń,
stań u drzwi.

Broniewski chciał przestrzec rodaków przed nadchodzącym niebezpieczeństwem, a że najlepiej wyrażał się w poezji – popełnił Bagnet na broń.

Rolą wiersza była także mobilizacja do podjęcia walki, do wysączenia krwi z piersi i z pieśni. Podobnie jak sobie, powierzył tę funkcję kolegom po piórze, określając nowe miejsce i rolę poety i poezji. Wołał do każdego artysty:

Ogniomistrzu i serc, i słów,
poeto, nie w pieśni troska.
Dzisiaj wiersz-to strzelecki rów,
okrzyk i rozkaz:
Bagnet na broń!

Zdawał sobie tym samym sprawę, że w obliczu kataklizmu, jakim jest wojna, w zetknięciu się z kryzysową rzeczywistością, na nic zda się poezja romantyczna, symboliczna czy sentymentalna. Liryka miała pełnić rolę strzeleckiego rowu, a słowa powinny płynąć, jak krew z piersi. Należało tworzyć utwory zagrzewające do walki, krzyczeć Bagnet na broń!, zapominając o wszelakich nieporozumieniach, konfliktach, o których istnieniu wiedział doskonale. Nie gloryfikuje przeszłości ojczyzny. Pisze przecież:

Są w ojczyźnie rachunki krzywd,
obca dłoń ich też nie przekreśli (…).

Zaraz jednak stara się połączyć wszystkich rodaków, stworzyć solidarny, jednomyślny organizm, który będzie gotowy świadomie oddać życie za wolność, suwerenność i niepodległość ojczyzny. Dożywotnią wolę walki ma wyrazić wspomnienie napoleońskiego generała Cambronne`a, który podczas bitwy pod Waterloo skwitował propozycję poddania się słowami: Gwardia umiera, ale się nie poddaje (inne wersje mówią, że powiedział tylko jedno słowo rozpoczynające się literą g…).

Tomasz Wójcik w monografii Poeci polscy XX wieku. Biogramy. Wiersze. Komentarze podsumowuje rozważania o wierszu Broniewskiego słowami:

W tej patetycznej apostrofie do narodu i zapowiedzi nowej wojny poeta odwołuje się do solidaryzmu narodowego, który – wobec historycznego zagrożenia – powinien w imię nadrzędnych racji przekreślić istniejące podziały i konflikty społeczne. Wspiera ten apel obecna w wierszu tradycja romantyczna poezji walczącej (T. Wójcik, Poeci polscy XX wieku. Biogramy. Wiersze. Komentarze, Warszawa 2000, s. 64).

strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 - 

  Dowiedz się więcej