klp.pl Ferenc Molnár (dramaturg, powieściopisarz, nowelista, reżyser i dziennikarz) urodził się 12 stycznia 1878 roku w Budapeszcie, w zamożnej żydowskiej rodzinie Neumannów. Jego ojciec, Maurycy, był znanym i szanowanym lekarzem, zaś matka, Jozefa z domu Wallfisch, była miłośniczką literatury.
Jako dziecko uczęszczał do kalwińskiego gimnazjum i pomimo wrodzonego lenistwa końcowy egzamin maturalny zdał z wyróżnieniem. W wieku osiemnastu lat rozpoczął pracę jako dziennikarz i chciał kontynuować naukę w szkole wojskowej. Uległ jednak sugestiom ojca i podjął studia prawnicze – początkowo w Budapeszcie, a następnie w Genewie. Po dołączeniu do redakcji budapesztańskiej gazety „Budapesti Hirlan” zmienił swe niemiecko brzmiące nazwisko Neumann na Molnár, ponieważ chciał być znanym jako pisarz węgierski. W okresie studiów zasłynął reportażami, w których opisywał międzynarodowe wydarzenia ze świata polityki i nauki, między innymi napisał relację z procesu Luccheniego – mordercy cesarzowej Sissi.
W 1900 roku wrócił do rodzinnego Budapesztu i skupił się na karierze dziennikarskiej. Szybko stał się znany, zyskując rzesze wielbicieli swojego talentu i sposobu życia. W tym okresie zajmował się przede wszystkim pisaniem artykułów o życiu lokalnej bohemy. Jego artykuły ukazywały się w prasie zagranicznej – w „Berliner Tagesblatt” oraz „New Yorker American”. Sam zajmował się tłumaczeniem tekstów z języka francuskiego. Intensywnej pracy pisarskiej, która przychodziła mu z niespotykaną łatwością, towarzyszyło bujne życie towarzyskie – Molnár uczęszczał na liczne przedstawienia teatralne, uczestniczył w życiu cyganerii, a uwielbiany przez kobiety, wdawał się w liczne romanse.
Jako nowelista zadebiutował w wieku dwudziestu dwóch lat zbiorem „Węgierskie miasto”. Do pierwszych prac należą również komedie: „A Doktor r” (1902) i „Józsi” (1904). W 1906 roku zaczęła ukazywać się powieść w odcinkach „A Pal Utcai Fiuk”, którą Molnár pisał z tygodnia na tydzień. Utwór, znany na całym świecie pod tytułem „Chłopcy z ulicy Pawła” (w Polsce „Chłopcy z Placu Broni”) stał się najsłynniejszym dziełem pisarza i otworzył mu drogę na literackie salony, przynosząc międzynarodową sławę i powszechny szacunek. W rzeczywistości „Chłopcy w ulicy Pawła” napisane zostały na prośbę profesora Kornela Ruppa, który chciał uratować gazetę „Tanulok Lapja” i poprosił ulubionego ucznia o napisanie powieści o młodzieży i dla młodzieży, która pomogłaby mu pozyskać nowego czytelnika.
Ogromne zainteresowanie, jakie wzbudziło ukazanie się „Chłopców z ulicy Pawła”, zapoczątkowało pasmo sukcesów Ferenca Molnára. Wkrótce po ukazaniu się powieści powstała sztuka komediowa „Diabeł”, wystawiona na deskach teatru „Magyar Szinhaz”. Dość szybko komedia zyskała popularność i pojawiła się w repertuarze teatru w Turynie (w reżyserii Ermete Zaconiego) oraz w Berlinie (w reżyserii Otto Brahama – wybitnego reżysera niemieckiego naturalizmu). Molnár postanowił wykorzystać swoje pięć minut i napisał jeszcze osiem sztuk, w tym uznaną za jego najwybitniejszy utwór, tragikomedię „Liliom”. Teatralny triumf pisarza został zachwiany przez wybuch I wojny światowej, podczas której podjął pracę korespondenta i relacjonował dla prasy wydarzenia z pierwszej linii frontu. Z refleksji nad wojną i własnych doświadczeń powstała książka: „Dziennik korespondenta wojskowego”. W 1918 roku Molnár został powołany na członka Węgierskiej Akademii Nauk, co ostatecznie potwierdziło jego sukcesy w dziedzinie pisarstwa.
Lata powojenne to dalsze pasmo literackich sukcesów Ferenca Molnára i licznych nagród oraz wyróżnień, które otrzymywał w uznaniu za swoją twórczość. We Francji, po wystawieniu jego sztuki „Łabędź” w słynnym „Odeonie”, został odznaczony orderem Legii Honorowej. W roku 1927 odwiedził Stany Zjednoczone, gdzie został uroczyście przyjęty w Białym Domu przez ówczesnego prezydenta, Calvina Coolidge’a. W tym samym roku z rąk węgierskiego regenta, Miklosa Horthyego, przyjął order Corvina.
Po zmianach, jakie zaszły w Niemczech i objęciu władzy przez Adolfa Hitlera, pisarz postanowił opuścić ukochane Węgry. Jedną z głównych przesłanek ku temu był zakaz wystawiania jego sztuk ze względu na żydowskie pochodzenie. W połowie lat trzydziestych XX wieku wyjechał do Szwajcarii, a w styczniu 1940 roku, po wybuchu II wojny światowej, opuścił Europę i wraz z żoną, Lili Darvas, udał się do Stanów Zjednoczonych. Tam, przede wszystkim dzięki znajomościom i sławie małżonki, znakomitej węgierskiej aktorki, która w środowisku artystycznym Broadwayu i Hollywoodu odnosiła spore sukcesy, zaczął na nowo tworzyć. Największą popularnością cieszyła się jego sztuka „Liliom”, którą wystawiano na deskach najlepszych teatrów z udziałem wybitnych aktorów ówczesnego świata artystycznego. Molnár wrócił do pisania i wydał dwie książki, tym razem w języku angielskim. Po roku 1945 podjął ostateczną decyzję o pozostaniu na emigracji, ponieważ uważał komunizm, który objął część Europy, za równorzędny z faszyzmem. Do końca życia pozostał w Stanach Zjednoczonych Ameryki, gdzie zmarł 2 kwietnia 1952 roku w Nowym Jorku.
Ferenc Molnár był trzykrotnie żonaty. Pierwsze małżeństwo, z Margit Vészi, było nieszczęśliwe i trwało bardzo krótko. Druga żona, Sári Fedák, była aktorką i piosenkarką. Ich związek rozpadł się w chwili, kiedy Sári zaczęła popierać nazistów. Trzecią żoną pisarza została znana węgierska aktorka, Lili Darvas. Po zakończeniu II wojny światowej na Węgrzech zaczęto marginalizować jego twórczość, a jego nazwisko zostało wykreślone z listy węgierskich pisarzy. Wielki powrót do kanonu literatury ojczystej zawdzięczał niepozornej powieści „Chłopcy z ulicy Pawła”, która została na nowo odkryta w latach siedemdziesiątych XX wieku. Pełna rehabilitacja dorobku twórczego Ferenca Molnára nastąpiła dopiero po roku 1989. Dziś uważany jest za jednego z najsłynniejszych węgierskich pisarzy.
Autor: