klp.plMetamorfozie w powieści ulega również Zenon Ziembiewicz. Zmieniają się jego poglądy i podejście do wielu spraw. Początkowo był idealistą, pragnącym żyć uczciwie, kierując się prawdą i sprawiedliwością. Z czasem, decydując się na drobne ustępstwa, zatraca swoje ideały, skupiając się na zagwarantowaniu sobie i żonie lepszej przyszłości. Cały czas jest świadomy, że łamie swoje zasady i zaprzedaje się Czechlińskiemu. Pogrąża się w świecie kłamstw, niedopowiedzeń, zakładając maskę człowieka błyskotliwego i towarzyskiego. Wszelkie jego działania kończą się dla niego tragicznie. Niepowodzenia zawodowe i komplikujące się sprawy osobiste doprowadzają go do samobójstwa.
f) motyw konfliktu – w powieści mamy do czynienia z konfliktami wewnętrznymi, które dręczą bohaterów. Zenon odczuwa nieustanny niepokój, dręczony wyrzutami sumienia, że uwiódł Justynę i doprowadził do jej choroby. Odczuwa również swoisty konflikt między swoimi poglądami a tym, czego oczekują od niego inni. Jego kariera dyplomatyczna to poczucie zaprzedania własnych wartości i własnego „ja”. Ofiarą konfliktu uczuciowego pada Elżbieta, która w pewnym momencie rezygnuje z własnej miłości do Zenona, uznając, że Justyna ma większe niż ona prawa, ponieważ spodziewa się dziecka Ziembiewicza.
g) motyw mieszczaństwa – Mieszczaństwo w powieści jest jedną z klas społecznych, wewnętrznie zróżnicowaną. O jej charakterze decyduje pozycja towarzyska, obyczaje, majątek. Najwyżej w hierarchii mieszczańskiej stoją osoby wywodzące się ze szlachty, inteligenci, posiadacze fabryk i hut, sklepów i inni filantropii. Nieco niżej stoją osoby pokroju Cecylii Kolichowskiej, które muszą na siebie zarabiać, lecz decydują o losie innych.
h) motyw samobójstwa – Justyna Bogutówna próbuje popełnić samobójstwo dwukrotnie. Pierwszy raz łyka jodynę, lecz zostaje odratowana dzięki Niestrzępowej. Próba ta spowodowana była pogarszającym się stanem psychicznym dziewczyny, brakiem kontaktu z rzeczywistością i usunięciem dziecka. Drugi raz Justyna próbowała zabić się po oblaniu kwasem Zenona Ziembiewicza. Chciała skoczyć z okna, lecz odciągnął ją woźny. Samobójstwo popełnia Zenon Ziembiewicz. Jest to ostateczny wyraz jego upadku, po klęskach nie tylko osobistych, lecz i zawodowych.
i) motyw zbrodni – zbrodni próbuje dokonać Justyna Bogutówna, której wydaje się, że zabicie Zenona zakończy jej osobistą udrękę. Jej krok podyktowany był szaleństwem i snami, w których widziała zmarłych, nakazujących jej zamordowanie mężczyzny. Sama siebie określiła jako „przysłaną od zmarłych”. Ostatecznie nie udało się jej zabić Zenona, oblała go kwasem, który poparzył jego twarz i oślepił go. Zenon sam zakończył swoje życie, popełniając samobójstwo.
j) motyw zdrady – w powieści Nałkowskiej zdrada jest jednym z głównych motywów. Jest pewien schemat, według którego można podzielić kobiety, występujące w utworze. Część z nich należy do grupy kobiet zdradzanych przez mężów, a część do grupy kobiet, które nie potrafią dochować wierności mężom. Tak więc zdrada oparta jest na zasadzie trójkąta uczuciowego żona – mąż – kochanka. Romans i powiązana z nim zdrada stanowią oś konstrukcyjną powieści. Związek Zenona z Justyną niesie ze sobą cierpienie żony Ziembiewicza, która wybacza chwile słabości męża i nawet wspiera go w późniejszych problemach z kochanką. Zdradzane żony biernie przyjmują niewierność mężów, a co więcej przebaczają. Żancia Ziembiewiczowa z pobłażliwością przez wiele lat patrzyła na rozwiązłe życie erotyczne Waleriana, który po każdej przygodzie przepraszał ją. Cecylia Kolichowska została zdradzona dwukrotnie – pierwszy mąż Wąbrowski związał się z kobietą, która wyjechała za nim za granicę. O romansie drugiego męża dowiedziała się po jego śmierci, znajdując w kasie weksle wypisane na nazwisko innej kobiety. Niewieska i hrabina Tczewska, otaczają się młodymi mężczyznami, zdradzając mężów. Liczne romanse tych kobiet podyktowane są próbą zatrzymania młodości.
strona: - 1 - - 2 - - 3 -