Litwa, kraj politycznie i kulturowo związany z Polską, toczy liczne walki z Zakonem Krzyżackim. Niemen, jako granica światów, oddziela Litwinów i Krzyżaków. Poeta wieszczy Litwie „śmierć i pożogi”.
Dobrze wiedzieć
Akcja powieści poetyckiej toczy się w XIV w. w Malborku (Marienburgu).
Akcja powieści poetyckiej toczy się w XIV w. w Malborku (Marienburgu).
Część I - Obiór
Do Malborka zjeżdżają komturowie, aby wybrać Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego. Jednym z kandydatów jest Konrad Wallenrod – cudzoziemiec, który zyskał dużą sławę podczas walk. Jest odważny, waleczny i skromny. Przyjacielem bohatera jest stary mnich Halban.
Część II
Konrad Wallenrod został wybrany na Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego. Krzyżacy nie byli do końca przekonani co do tego wyboru. Modlili się do Ducha Świętego, by pozwolił im podjąć słuszną decyzję. Pewnego razu usłyszeli głos kobiety z wieży wykrzykujący imię Konrada. Halban oznajmił Krzyżakom, że to znak z nieba i to właśnie Konrad powinien zostać Wielkim Mistrzem. Rycerze zgadzają się i pełni radości z dokonanego wyboru odchodzą.
Część III
Konrad odwleka decyzję o wojnie z Litwą. Powodem tego są spotkania z Pustelnicą (Głos z wieży).
Kochankowie rozmawiają o ich trudnej miłości i decyzjach, które zmieniły na zawsze ich życie.
Konrad przed laty wybrał dobro ojczyzny, nad własnym szczęściem u boku ukochanej. Ona z rozpaczy wybrała życie pustelnicy.
Część IV – Uczta
W zamku krzyżackim odbywa się uczta z okazji święta patrona rycerzy. Zaproszono na nią rycerzy z zakonu oraz litewskiego księcia Witolda. Biesiadnicy zawarli sojusz przeciwko Litwie.
Powieść wajdeloty
Przed gośćmi występuje litewski wajdelota śpiewający o historii Litwy. Wspomina o porwaniu Waltera Alfa (Konrada) przez Krzyżaków. Porusza także temat przyjaźni Waltera z pieśniarzem. To on rozbudził w nim patriotyczne uczucia. Ze względu na rosnącą potęgę Krzyżaków i ataki na Litwę, Walter Alf postanowił się zemścić. Porzuca żonę – Aldonę, by poświęcić się ojczyźnie.
Opowieść dokończył Konrad, który przepowiedział klęskę Krzyżaków w opowieści o zwycięstwie Almanzora nad Hiszpanami.
Część V – Wojna
Książę Witold zerwał sojusz. Rozpoczęła się wojna z Litwą. Konrad zawiódł oczekiwania Krzyżaków swoim brakiem inicjatywy w walce. Krzyżacy ginęli z głodu i nieustannie wpadali w zasadzki litewskiego wojska. W tym czasie Mistrz Zakonu bywał na polowaniach. Podczas ostatecznej bitwy uciekł i zostawił Krzyżaków bez pomocy. Litwa wygrała wojnę.
Rycerze Zakonu zdali sobie sprawę, że to Mistrz stoi za ich porażką. Oskarżyli go o zdradę i skazali na śmierć.
Część VI – Pożegnanie
Rozmowa Konrada i Pustelnicy. Ujawnia się w niej prawdziwa tożsamość kochanków. Konrad, to Walter Alf, a Pustelnica, to jego żona – Aldona. Konrad namawia żonę do ucieczki na Litwę. Aldona, związana przysięgą przed Bogiem, odmawia.
Konrad, świadomy zbliżającej się śmierci, żegna się z żoną.
Halban obiecuje Konradowi, że po jego śmierci będzie w swoich pieśniach głosił jego bohaterskie czyny. By nie zginąć z rąk Krzyżaków, Konrad wypija truciznę. Zrzucona z okna lampa powiadamia Aldonę o śmierci męża.
W tej samej chwili w wieży rozlega się krzyk Aldony, której pęka serce z żalu.