klp.plOpowiadanie Marii Dąbrowskiej: „Marcin Kozera” przybliża życie Polaków, którzy w wyniku różnych życiowych zawirowań zmuszeni zostali do opuszczenia ojczyzny i wyemigrowania do Anglii. Niektórzy z nich przybyli do Londynu w poszukiwaniu lepszego życia, za przysłowiowym chlebem, większość jednak musiała wyjechać z kraju ze względów politycznych i nie mogła do niego wrócić, dopóki Polska była pod jarzmem zaborcy. Większość z nich osiadła w Londynie, w dzielnicach biedoty w pobliżu Charles Square. Pracują oni w londyńskich fabrykach, a ich dzieci uczęszczają do angielskich szkół, powoli zapominając polskiej mowy. Wielu z nich marzy jednak o powrocie do kraju, za którym tęsknią i starają się za wszelką cenę zachować swoją tożsamość narodową, podtrzymując poczucie polskości w swych dzieciach, które powoli zapominają o życiu w Polsce bądź też wcale nie znają ojczyzny swoich rodziców.
Swoisty tragizm polskich uchodźców przedstawia historia tytułowego bohatera utworu. Ojciec chłopca, Mateusz Kozera, mieszka od trzydziestu lat w Anglii i samotnie wychowuje syna, który – przebywając pośród Anglików – nie zna polskiej mowy. Pomimo upływu lat mężczyzna nie potrafi przyzwyczaić się do życia na obczyźnie, z przerażeniem stwierdza, że sam powoli zapomina ojczystego języka i podejmuje decyzję o powrocie do rodzinnego Strzałkowa. Nie chcąc wstydzić się przed rodziną za syna, który mówi wyłącznie po angielsku i który czuje się Anglikiem, oddaje go na naukę do polskiej szkoły, zorganizowanej w Domu Towarzystwa Polskiego. Zetknięcie z polskimi dziećmi sprawia, że dwunastoletni Marcin zaczyna poszukiwać odpowiedzi, kim tak naprawdę jest – Polakiem, tak jak jego przodkowie, czy też Anglikiem, za którego się uważa.
Z poszukiwaniem własnej tożsamości narodowej prawdopodobnie musiało zmierzyć się wielu Polaków, którzy jako dzieci opuścili wraz z rodzicami Polskę bądź też – jak Marcin Kozera – urodzili się na obczyźnie, a ojczyznę swych rodziców znali jedynie z ich opowiadań. Dlatego też ważnym miejscem w życiu Polaków w Londynie był Dom Towarzystwa Polskiego – miejsce spotkań z rodakami i miejsce, w których ich dzieci miały szansę poznać i utrwalać sobie polską mowę. Również istotnym czynnikiem w ich życiu na wygnaniu było podtrzymywanie polskiej tradycji i kultury – dzieci przygotowują wraz z pomocą dorosłych bożonarodzeniowe jasełka. Na przedstawieniu zjawiają się nie tylko ich rodzice i krewni, ale również zamożni Polacy, mieszkający w Londynie oraz studenci z Oksfordu. Widzowie czynnie uczestniczą w jasełkach, są wzruszeni, śpiewają wraz z małymi aktorami pieśni patriotyczne, które potęguję ich tęsknotę za ojczyzną. Niektórzy z nich, tak jak Marcin i jego ojciec oraz rodzina Krysi, nie mogąc dłużej znieść tej tęsknoty, decyduje się na powrót do Polski.
Z opowiadania Marii Dąbrowskiej wyłania się obraz Polaków, którzy pomimo upływu czasu, nie potrafią zapomnieć o swej ojczyźnie, choć starają się dostosować do życia na obczyźnie – życia, które choć na obczyźnie, nosi znamiona polskości i przywiązania do narodowej tradycji.
Autor: