klp.plWstęp
1. Wyjaśnij, jak rozumieć pojecie konfliktu. Co może stać się przyczyną konfliktu? Podkreśl, że motyw ten był często wykorzystywany w literaturze. Wskaż, jak ważnym czynnikiem w rozwiązywaniu konfliktów jest szukanie porozumienia.
2. Powieść Elizy Orzeszkowej jako dzieło, w którym uwidaczniają się różne rodzaje konfliktów, a bohaterowie szukają możliwości porozumienia się.
Rozwinięcie
1. Konflikt pokoleniowy:
a) najwyraźniej zaznacza się w relacjach między Benedyktem Korczyńskim a jego synem, Witoldem.
b) podłożem konfliktu są różne spojrzenia na kwestie pracy, prowadzenia gospodarstwa, pogarszających się relacji między zaściankiem a dworem, sposobu wychowania Leonii, młodszej siostry Witolda.
c) postawa Witolda – młody Korczyński jest idealistą, który pragnie wdrażać pozytywistyczne postulaty pracy organicznej, pracy u podstaw i pracy utylitarnej. Zdobyte wykształcenie uświadamia mu konieczność przeprowadzenia reform, stosowania nowoczesnych metod w prowadzeniu gospodarstwa. Chętnie udziela rad chłopom, nie stroi od ich towarzystwa. Zarzuca ojcu, że zapomniał o dawnych ideałach, że zbyt wiele energii marnuje na proces z Bohatyrowiczami i nie dąży do pojednania. Jest przeciwny uległości ojca wobec Darzeckiego. Uważa, że Benedykt źle wychował córkę, która nie potrafi pracować i skupia się wyłącznie na własnych przyjemnościach i przyjmowaniu gości.
d) postawa Benedykta – Korczyński w pełni nie rozumie ideałów syna, choć w młodości podobnie jak on chciał przeprowadzić reformy w majątku, szukał możliwości unowocześnienia gospodarstwa. Po klęsce powstania zapomniał o swych dążeniach i poświęcił się walce o utrzymanie ziemi rodowej. Zapomniał również o przyjaźni, jaka przed laty łączyła jego braci z Bohatyrowiczami. W gniewie zarzuca synowi, że jest idealistą i nie szanuje swego ojca.
e) konflikt między Witoldem a Benedyktem kończy się kłótnią i rozstaniem w gniewie.
f) ojciec i syn odnajdują w końcu możliwość porozumienia się. W poważnej rozmowie Benedykt wyznaje synowi, że przed lat podobnie jak on był idealistą, lecz ciężka praca i trud utrzymania majątku zniszczyły w nim marzenia o przeprowadzeniu zmian. Witold przekonuje ojca, że jeszcze jest czas na to, aby zmienił swój stosunek do Bohatyrowiczów i niezbyt dobrą opinię, jaką miał wśród chłopów. Po rozmowie z synem, Benedykt postanawia zakończyć spór z zaściankiem.
2. Konflikt między dworem a zaściankiem:
a) zaznacza się on między Benedyktem Korczyńskim a Bohatyrowiczami.
b) podłożem konfliktu są szkody, jakie wyrządziły krowy, należące do Anzelma, na ziemiach Benedykta. Korczyński zakłada sprawę sądową, którą wygrywa i ma zasądzone odszkodowanie, które musi mu wypłacić Bohatyrowicz.
c) postawa Benedykta – jest zapamiętały w swym uporze i walce o utrzymanie ziemi rodowej. Po klęsce powstania, przytłoczony problemami życia codziennego, zapomniał o przyjaźni, łączącej jego braci z Bohatyrowiczami.
d) postawa Anzelma – jest gotów do pojednania. Zjawia się w Korczynie, aby poprosić Benedykta, aby odstąpił od zapłacenia odszkodowania.
e) do pojednania zwaśnionych stron doprowadzają rozmowa Benedykta z Witoldem oraz zaręczyny Justyny z Jankiem Bohatyrowiczem. Korczyński wycofuje się z roszczeń sądowych i zjawia się w domu Anzelma, który przyjmuje sąsiada z należytym szacunkiem.
3. W „Nad Niemnem” można odnaleźć również inne konflikty, które jednak nie mają szczęśliwego zakończenia:
a) konflikt między Benedyktem a jego żoną, Emilią – Korczyński nie potrafią dojść do porozumienia, a ich małżeństwo nie należy do łatwych związków. Benedykt, skupiony na swoich obowiązkach, nie spełnia oczekiwań żony, która z kolei nie rozumie jego potrzeby pracy i uporczywej walki o utrzymanie rodowej ziemi. Żyją w jednym domu, lecz osobno, każde w świecie własnych wartości.
b) konflikt między panią Andrzejową a jej synem, Zygmuntem – zaostrza się w momencie, kiedy Zygmunt namawia matkę do sprzedania rodowych Osowców. Kiedy kobieta nie zgadza się, z ust syna padają ostre zarzuty pod adresem ojca, który obnażają ironiczny stosunek Zygmunta do pamięci ojca i jego ideałów. Pani Andrzejowa uświadamia sobie, że poniosła klęskę, starając się zaspokajać każdy kaprys syna, który wyrósł na zapatrzonego w swoje potrzeby egoistę, nie szanującego zmarłego ojca i swej tożsamości narodowej.
Zakończenie
Zastanów się, jaką funkcję w problematyce powieści pełni motyw konfliktu.
