Pióro - analiza i interpretacja, treść

Pióro - analiza i interpretacja

Interpretacja
Jest to jeden z pierwszych utworów Norwida. Powstał w roku 1842, gdy autor miał 21 lat. Motto tego wiersza zaczerpnięte zostało z twórczości G. Byrona i skierowane zostało do krytyków, którzy zarzucali poecie, iż jego utwory nie są przejrzyste, podobnie jak jego myśli.

Podmiot liryczny określa tu zadania swojej poezji. Ma ona oddziaływać na ludzi, wykształcić w nich tożsamość i świadomość narodową. Zdaniem Norwida inspirowanie do czynu powinno być celem twórczości. Poeta ma mówić prawdę, a nie wyrażać słowa, które zostałyby zaakceptowane przez społeczeństwo, czy też mogłyby przysporzyć artyście sławy („masz być piórem nie przesiąkłym wodą”). Jak wiemy z późniejszej twórczości Norwida, realizował on ten ideał, nie zyskując tym samym ani akceptacji, ani zrozumienia wśród jemu współczesnych.

Motywem przewodnim utworu jest tytułowe pióro, które może być jedynie narzędziem pracy pisarza, poety. W utworze tym pióro urasta do rangi symbolu, bowiem właśnie ono zbliża artystę do Boga; uczestniczy ono w akcie twórczym. Nadając pisarzowi moc kreatorską, wznosi go ponad przeciętność i tym samym upodabnia do Boga:

„O, pióro! Tyś mi żaglem anielskiego skrzydła
I czarodziejską zdrojów Mojżeszowych laską”.

Pióro jako narzędzie pracy może być wykorzystywane w bardzo różnych celach, od wykonywania rachunków aż do pracy twórczej. Można nim również pisać w różny sposób: starannie, szybko czy też bez pośpiechu. Ale właśnie wykorzystanie go do pracy twórczej sprawia, że poeta swoje myśli za jego pomocą przeistacza w coś więcej, nadaje im kształt i ma możliwość przekazania ich innym. Ono sprawia, że myśl, która istnieje jedynie w głowie artysty, ma możliwość zaistnieć dla całego świata.
Norwid odrzuca koncepcję poezji pięknej, lecz w rzeczywistości pustej, która jedynie ma za zadanie odtwarzać życie zewnętrzne artysty, a nie duchowe. Dlatego popiera on twórczość zaangażowaną, demaskatorską, niezależną od opinii społeczeństwa; taką poezję, która mówi prawdę a nie to, co ludzie chcieliby usłyszeć:

„Sokolim prawem wichry pozagarniaj w sobie,
Nie płowiej skwarem słońca i nie ciemniej słotą;
Dzikie i samodzielne, sterujące w niebie,
Do żadnej czapki klamrą nie przykuj się złotą.”

W ręku poety pióro staje się czymś więcej niż narzędziem, czymś wspaniałym, co podmiot liryczny przyrównuje do anielskiego skrzydła, laski Mojżesza. Jest otaczane przez artystę czcią, kultem prawie religijnym. Jest nie tyle narzędziem pracy, co współtwórcą dzieł poety.

Kształt artystyczny
Utwór ten jest przykładem liryki bezpośredniej, w której podmiot liryczny zwraca się do pióra. Jest on podzielony na trzy zwrotki, z których każda ma inną ilość wersów. Każdy wers natomiast ma po trzynaście sylab. W wierszu występują rymy (czarną - skwarną, skrzydła - malowidła). Siłę wyrazu podkreślają wykrzykniki („O, pióro!”); odnajdujemy także następujące środki stylistyczne: epitety („wybujała szyja”, „złotą klamrą”), metafory („Do żadnej czapki klamrą nie przykuj się złotą”), ożywienia („wlano w ciebie duszę”), porównanie („Albo okrągłe zera, jak okrągłe grosze”). Utwór ten ma charakter programowy.

Pióro - Cyprain Kamil Norwid

...Nie dbając na chmury
Panów krytyków, gorsze kładzie kalambury.
Byron. Beppo

I wlano w ciebie duszę nie anielską, czarną,
Choć białym włosem strzępisz wybujałą szyję
I wzdrygasz się w prawicy wypalonej skwarną
Posuchą - a za tobą długie żalów chryje
Albo okrągłe zera jak okrągłe grosze
Wtaczają się w rubryki, zaplecione giętko,
Jak zrachowane jaja, kiedy idą w kosze
Ostrożnie i pomału. - Czasem znowu prędko
Nierozerwany promień z ciebie głosek tryska
I znakiem zapytania jak skrzywioną wędką
Łowisz myśl, co opodal ledwo skrzelą błyska...

O, pióro! Tyś mi żaglem anielskiego skrzydła
I czarodziejską zdrojów Mojżeszowych laską,
- Tylko się w tęczowane barwiąc malowidła,
Nie bądź papugą uczuć ani marzeń kraską -
Sokolim prawem wichry pozagarniaj w siebie,
Nie płowiej skwarem słońca i nie ciemniej słotą;
Dzikie i samodzielne, sterujące w niebie,
Do żadnej czapki klamrą nie przykuj się złotą.

Albowiem masz być piórem nie przesiąkłym wodą
Przez bezustanne wichrów i nawałnic wpływy,
Lecz piórem, którym ospę z krwią mięszają młodą
Albo za wartkie strzałom przytwierdzają grzywy.

Warszawa, 22 marca 1842

  Dowiedz się więcej