klp.plWstęp
Wyjaśnij, jak rozumiesz pojęcia „sąd nad Polską” i „sen o Polsce” (sąd nad Polską – oskarżenie i jednocześnie próba usprawiedliwienia postępowania szlachty; sen o Polsce – idealizacja dawnej świetności narodowej). Swoje przemyślenia odnieś do „Pana Tadeusza”, który łączy w sobie oba spojrzenia na dawną Polskę.
Rozwinięcie
1. Sąd nad Polską:
Adam Mickiewicz dokonuje rzeczywistej oceny dawnej szlachty, widząc w jej przywarach winę za upadek Polski. Oskarża szlachtę o:
a) warcholstwo (Gerwazy prowokujący bójkę na zamku); dumę i pychę (szlachecka duma nie pozwala Stolnikowi zgodzić się na ślub córki z Jackiem Stolnikiem, z którym żył w rzekomej przyjaźni, wykorzystując sympatię, jaką cieszył się młodzieniec wśród okolicznej szlachty do pozyskiwania stronników, urażona duma kieruje Jackiem, kiedy mści się na Horeszce, nieustępliwość Gerwazego względem Sopliców);
b) rozprzężenie władzy (rozpędzanie sejmików przez Jacka na wyraźne życzenie Stolnika);
c) łamanie prawa (Jacek Soplica pozostaje bezkarnym po zabiciu Stolnika, zajazdy służą szlachcie do dochodzenia swoich praw, niezależnie od tego, czy są one słuszne czy też wyimaginowane, Sędzia próbuje przekupić Podkomorzego, goszcząc go u siebie);
d) przedkładanie interesu prywatnego nad publiczne dobro (Jacek zabija Stolnika w chwili, kiedy broni się on przed atakiem Moskali, Sędzia przyjmuje majątek Horeszki z rąk znienawidzonego zaborcy),
e) kłótliwość.
Jednocześnie autor „Pana Tadeusza” stara się złagodzić dość negatywny wizerunek szlachty poprzez przedstawienie ich:
a) solidarności w obliczu zagrożenia, kiedy to wspólnie walczą w bitwie z Moskalami;
b) miłości do ojczyzny i przywiązania do narodowej tradycji (Soplicowo ukazane jest jako ostoja polszczyzny);
c) gotowość do walki w imię wolności ojczyzny (działalność księdza Robaka i próba wywołania powstania na Litwie);
d) swoistym symbolem odrodzenia całego narodu jest ewolucja postaci Jacka Soplicy i odrzucenie przez niego szlacheckiej buty poprzez przyjęcie postawy pokory i pragnienia odpokutowania za grzechy.
2. Sen o Polsce:
Szlachecki świat, ukazany w „Panu Tadeuszu” jest wyidealizowany:
a) Mickiewicz wraca do czasów świetności Polski, ukazując Soplicowo jako szlachecką Arkadię, krainę, w której życie upływa w ścisłej harmonii z naturą, a historia nie jest siłą destrukcyjną – dwór Sędziego jest ostoją polskości i narodowej tradycji.
b) utwór stanowi swoisty powrót do krainy dzieciństwa autora, do której tęsknił, przebywając na obczyźnie.
c) Mickiewicz podkreślał piękno ziemi ojczystej poprzez niezwykle plastyczne i barwne opisy. Natura ukazana została jako siła, sprzyjająca człowiekowi.
d) czynnikiem łagodzącym tragizm niektórych sytuacji jest komizm.
e) kontynuacją tradycji narodowej i nowoczesnych idei wolnościowych oraz równościowych jest scena, w której Tadeusz i Zosia uwłaszczają chłopów.
f) „Pan Tadeusz” jest nacechowany optymizmem.
Zakończenie
Znaczenie sądu nad Polską – szukanie przyczyn upadku Polski w wadach szlachty. Obiektywne spojrzenie na stan szlachecki. Znaczenie snu o Polsce – wzmacnia sens terapeutyczny dzieła Mickiewicza, niesie nadzieję na odrodzenie Państwa.
Autor: 