Charakterystyka poezji Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej

Jeśli chodzi o ugrupowania poetyckie dwudziestolecia, Pawlikowska nie należała bezpośrednio do żadnego z nich, ale związana była ze skamandrytami, od których przejęła pewne cechy poetyki, takie jak witalizm, żywiołowość, zainteresowanie powszedniością i codziennością. Częstokroć nazywano ją „pierwszą damą Skamandra”.

Najbardziej typowa dla niej forma poetycka to miniatura. Doskonałość tej formy prezentują Pocałunki. Decydując się na tak krótką, bo zaledwie czterowersową formę, Pawlikowska wykazała się odwagą, stała się odnowicielką a wręcz twórczynią nowoczesnej miniatury poetyckiej (we wcześniejszych okresach gatunek ten uprawiał m. in. Jan Kochanowski). Niezwykle oszczędne w słowach, precyzyjne, zaskakują nieoczekiwaną i dowcipną puentą. Utwór bywa najczęściej obrazkiem, bardziej opisem sytuacji niż refleksją. W takiej sytuacji cały ciężar poznawczy spoczywa właśnie na ironicznej, pełnej dowcipu puencie.



Najbardziej znanym tego przykładem jest La précieuse (z franc. damulka, wykwintnisia). Dowcip Pawlikowskiej nie jest jednak tożsamy z humorem i wesołością. Jak pisze P. Kuncewicz (Piotr Kuncewicz, Poeci dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa 1982, t.2, s.32) - jest to dowcip „zdziwionych spotkaniem pojęć”.

Pierwsze trzy tomiki poetyckie pełne są witalizmu, optymizmu i chęci życia, ale począwszy od dancingu (1927) obok kultu miłości pojawia się nowa tematyka, inny nastrój. Coraz wyraźniej autorka zwraca uwagę na upływ czasu, przemijanie, do głosu dochodzi także fascynacja naturą. Pojawia się więcej refleksji ukierunkowanej na „krok w nieskończoność”.
W rozwoju poetyckim Pawlikowska upraszcza jeszcze bardziej formę wypowiedzi, skłaniając się ku funkcjonalności , a pod względem kultu szczegółu i wymowy filozoficznej przechodzi stopniowo od Skamandra ku Awangardzie.



W czasie wojny poetka uprawiała nieco inną formę miniatury – nie spokrewnioną jak wcześniejsze z epigramem i haiku. Były to rubajaty (definicja na podstawie hasła „rubajat” w Słowniku terminów literackich, Wrocław 2000).

RUBAJAT – w poezji Wschodu strofa złożona z czterech wersów powiązanych jednym lub dwoma rymami o układzie aabb lub abab, stanowiąca zamkniętą całość zarówno tematycznie jak i składniowo. Na przełomie XII i XIII wieku stała się zalążkiem samodzielnego gatunku poetyckiego o charakterze refleksyjno-filozoficznym.



strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 - 

  Dowiedz się więcej