Dobra Pani / Bohaterowie noweli Elizy Orzeszkowej

Bohaterowie noweli Elizy Orzeszkowej

Ewelina Krzycka, tytułowa dobra pani; majętna, bezdzietna wdowa. Jej pasją była filantropia, lubiła dawać jałmużnę, wyszukiwała osoby, którym mogłaby pomóc, kupowała zwierzęta, by móc się nimi opiekować. Niestety, wszystko to czyniła z myślą o sobie. Rozczulona własną dobrocią nie zwracała uwagi na krzywdę, jaką wyrządzała innym. Tak naprawdę nie byli oni ważni – ważne było jedynie utwierdzenie się pani Eweliny w przekonaniu o swym wyjątkowym poświęceniu. Panią Krzycką cechował wyjątkowy egoizm oraz zupełny brak odpowiedzialności. W życiu kierowała się chwilowymi kaprysami. Bezmyślnie niszczyła szczęście i spokój innych ludzi, nie przejmowała się ich uczuciami.

Charakterystyka Eweliny Krzyckiej

Dobra pani, majętna wdowa,

około czterdziestoletnia, jeszcze piękna brunetka, wysoka i czarno ubrana

. Jej uroda powoli więdnie. Często myśli, że jest nikomu niepotrzebna, skazana na prowincjonalną nudę. Szczególnie dokucza jej brak inspiracji do działalności charytatywnej. W małym mieście nie są przeprowadzane żadne akcje filantropijne – do chwili, w której zawiązuje się Towarzystwo Dam Dobroczynnych. Pani Ewelina jako członkini Towarzystwa ma w wyznaczonej części miasta wyszukiwać ubogich, którzy potrzebują pomocy. W chacie Jana znajduje sierotę – Helę.

Dziewczynka zaspokaja trzy tęsknoty pani Krzyckiej: do czynienia dobra, miłości oraz do piękna. W mowie pozornie zależnej narrator przedstawia myśli pani Eweliny, kiedy ta czeka, aż służące wykąpią i ubiorą przyprowadzone przez Janową dziecko:

O czym myślała? O tym zapewne, że Bóg w nieprzebranej dobroci swej zesłał na mroczną i chłodną drogę jej życia ciepły i jasny promień słońca… Promieniem tym miała jej być odtąd ta śliczna sierotka, wypadkiem wczoraj znaleziona, a dziś za córkę przybrana…O, jakże ona kochać będzie to dziecko! Czuje to po przyspieszonym oddechu swej piersi, po tej fali życia i młodości, która, zda się, nagle zapełniła całą jej istotę i aż wzdymała serce

.


Nie możemy jednak wierzyć w stałość uczuć dobrej pani, bo niemal w tej samej chwili kobieta odtrąca od siebie pieska Elfa, kiedy ten przerywa jej zadumę i zaprasza do zabawy, rozdzierając przy tym pazurkami koronki jej sukni.

Zbyt długo snadź był kochanym, aby móc łatwo w odtrącenie uwierzyć

– pani Ewelina odsyła pieska do garderoby. Podobna sytuacja przedstawiająca zniecierpliwienie bohaterki pojawia się, gdy jej ulubieńcem staje się pewien muzyk. Wtedy na zaczepki Heli Krzycka reaguje tym samym tonem, którym wcześniej atakowała Elfa. Kobieta zachowuje się identycznie, jak w chwili przybycia do jej domu dziewczynki.

Łatwo zauważyć, zwłaszcza po opowieści panny Czernickiej, że pani Ewelina reaguje tak samo już nie pierwszy raz. Dobra pani nie jest nieszczera, fałszywa. Nie ma złych intencji – przeciwnie, naprawdę pragnie być dobra. Jest jednak bardzo płytka. Nie jest w stanie dostrzec swej egoistycznej bezwzględności. Nie jest świadoma tego, że traktuje żywe istoty najpierw jak piękne zabawki, a potem – jak zużyte rupiecie. To im przypisuje winę za zmiany, które zachodzą w jej uczuciach:

– Panienka zmieniła się... – wymówiła z wolna (Czernicka).
– Zmieniła się – powtórzyła pani Ewelina i wzdychając, z gestem największego zniechęcenia dodała: – nie pojmuję już teraz, jak mogłam tak bardzo lubić takie nudne dziecko!...
– O! było ono kiedyś wcale inne!
– Nieprawdaż, Czernisiu? Wcale inne. Była kiedyś prześliczna…ale teraz…
– Teraz zrobiła się nudna…
– Okropnie nudna…Weź ją i niech już ciągle będzie przy tobie…

Helka, mała dziewczynka, przebywająca pod opieką dalszych krewnych, w rodzinie Jana, potem trafia pod skrzydła Eweliny Krzyckiej, dobrze sytuowanej, bezdzietnej wdowy. Wyróżniała się urodą, w opowiadaniu jest kilka opisów wyglądu dziewczynki. Każdy z nich przedstawia zmiany, jakie zaszły w wyglądzie bohaterki; (podobnego zabiegu użyła pisarka w noweli Gloria victis).

Pięcioletnia Hela ma wspaniałe ciemnozłote włosy, wielkie szafirowe oczy, śliczną, owalną twarz, zgrabną postać. Gdy przybywa do willi,

w swej perkalowej, długiej aż do ziemi sukienczynie

, przypomina

białawego motyla ze zwiniętymi skrzydłami

.
Dopiero po powrocie z Włoch, kiedy dorasta, jej twarz nieco brzydnie, sylwetka z za długimi nogami traci harmonię. Nawet wtedy jednak dziewczynka ma dużo wdzięku i zapowiada się na piękną kobietę:

(…)panienka bardzo urosła. Istotnie, Helka dosięgła wieku, w którym dziewczątka nabierają długości nóg. Długie, cienkie nogi, przybrane w bardzo ciasne i wysokie kamasze, czyniły ją trochę niezgrabną. Regularny owal jej twarzy nadwerężył się też nieco przez lekkie wychudnięcie, będące zapewne skutkiem długiej podróży; odkryte ramiona jej były chude i czerwone. Śliczne dziecko zaczęło przedzierzgiwać się w niezgrabnego podlotka, którego jednak rysy zapowiadały przyszłą piękność młodej dziewczyny.

  Dowiedz się więcej