Streszczenia i opracowania lektur szkolnych klp klp.pl
Wiadomości wstępne
Pieśń o Rolandzie jest najbardziej znanym utworem literackim, w którym występuje motyw walki z niewiernymi. Pierwsze wersje tego utworu pochodzą najprawdopodobniej z XII wieku, zaś przez kolejne stulecia powstawały następne wersje tej pieśni.

Utwór ten jest związany z historią wyprawy Karola Wielkiego (władca Franków, koronowany w 800 roku na cesarza), wnuka Karola Młota, do Hiszpanii. Kluczowym momentem jest powierzenie tylnej straży Rolandowi, który był ulubieńcem Karola.

W utworze w osobie Rolanda ukazany jest wzór idealnego rycerza średniowiecznego. Ten wzorzec parenetyczny w sposób szczególny pokazuje moment śmierci bohatera, który w ostatnich chwilach swego życia nie może zapomnieć o tym, że jest chrześcijaninem. Dlatego też na łożu śmierci modli się do Boga i wspomina swego władcę i ukochany kraj.

Pieśń o Rolandzie jest przykładem średniowiecznej epiki rycerskiej zwanej jako chanson de geste (pieśń o czynie). Zadaniem utworów tego gatunku było opiewanie tych cech bohatera, które uznawane były za najważniejsze: m. in. odwagi, honoru, uczciwości.

Dzięki czemu Pieśń o Rolandzie zyskała miano arcydzieła?


  • Jest ona przykładem eposu rycerskiego.
  • Stanowi jeden z bardziej znanych przykładów chanson de geste.
  • Jest najwybitniejszą i najbardziej znaną z pieśni cyklu karolińskiego (pieśni o czynach Karola Wielkiego i jego rycerzy). Cechuje ją wysoki kunszt artystyczny i poziom kompozycyjny. Składa się z czterystu dziesięciozgłoskowych wierszy podzielonych na strofy.
  • Kształtuje obraz idealnego rycerza oraz idealnego władcy. Prezentuje ich sylwetki, ukazuje cechy charakteru oraz sposoby ich zachowywania się w różnych sytuacjach. Podkreśla również te wartości, które dla bohaterów są najważniejsze.
  • Propaguje wartości pozytywne takie jak: umiłowanie ojczyzny, szacunek i oddanie dla władcy, wierność i gotowość poniesienia poświęceń za wiarę oraz pozytywne cechy charakteru, w które wyposażeni zostali bohaterowie: męstwo, waleczność, sprawiedliwość, oddanie.
  • Prezentuje także inne postacie, również te negatywne, jak na przykład Ganelon oraz pozytywne: Oliwier czy Oda, która jest postacią epizodyczną i umiera wraz z ukochanym.
  • Scena kulminacyjna utworu, śmierć Rolanda, należy do grona najwybitniejszych w literaturze. Postać Rolanda jest charakteryzowana na wzór Chrystusa. Scena przepełniona jest patosem i dążeniem do podkreślenia jej ważności i wyjątkowości.


Kształt artystyczny utworu.


Pieśń o Rolandzie jest realizacją starofrancuskich chansons de geste. Fabuła utworu składa się z kilku części:
  • Ekspozycji – ukazuje narady mające miejsce w Saragossie i Akwizgranie.
  • Część I – los całego narodu zależy od woli jednostki.
  • Część II – tutaj klęska spowodowana jest ludzkimi ułomnościami. Klęska tylnej straży spowodowana była pychą i zbytnią dumą Rolanda, one to również były przyczyną śmierci głównego bohatera i pozostałych rycerzy.
  • Część III – opowiada o powrocie Karola, pokonaniu przez niego nieprzyjaciół, a także o zdobyciu Saragossy.
  • Część IV – pokazuje postać zdrajcy – Ganelona.
W utworze równolegle do przestrzeni wydarzeń realistycznych istnieje przestrzeń cudów i religii. W życiu króla Karola miały miejsce różne nadprzyrodzone zjawiska. Miewał on prorocze sny, zaś z Bogiem kontaktował się przez Archanioła Gabriela. Dusza Rolanda po śmierci została zaniesiona do nieba przez aniołów. Kolejnym z cudownych zdarzeń było przedłużenie dnia przez Boga na prośbę Karola.

Styl utworu cechuje lakoniczność i jasność. Wśród używanych w pieśni środków stylistycznych wymienić można epitety, apostrofy, wyliczenia, wykrzyknienia. Utwór pisany jest 10-zgłoskowcem. Nie występuje w nim akcja poboczna, jedynie wydarzenia centralne.

Pieśń o Rolandzie - plan wydarzeń


1. Szykowanie się przez Karola Wielkiego do oblężenia stolicy Hiszpanii – Saragossy
2. Wysłanie przez Marsyla posłów do Karola z prośbą o pokój.
3. Wezwanie baronów na naradę.
4. Wybranie Ganelona na posłańca Franków.
5. Postanowienie Ganelona, aby zemścić się na Rolandzie.
6. Przyjazd Ganelona do króla Marsyla i spisek z nim przeciwko Rolandowi.
7. Okłamanie po powrocie króla Karola.
8. Powrót Franków do ojczyzny.
9. Powierzenie Rolandowi dowództwa tylniej straży armii frankijskiej.
10. Wyruszenie Marsyla wraz 400-tysięczną armią przeciw 20 tysiącom żołnierzy Rolanda.
11. Podejrzenia tylnej straży armii Franków o zbliżaniu się wroga.
12. Nie wezwanie przez Rolanda pomocy (mimo namowy Oliwiera).
13. Uderzenie Saracenów na wojska Rolanda.
14. Ogromne straty w bitwie po stronie Saracenów.
15. Wezwanie przez Rolanda posiłków poprzez zadęcie w róg.
16. Zawrócenie króla Karola na pomoc Rolandowi (mimo sprzeciwów Ganelona).
17. Rozgromienie wojska Francuzów przez Marsyla.
18. Śmierć Rolanda na polu bitwy.
19. Powrót Karola i rozgromienie Saracenów.
20. Dowiedzenie się przez Karola o zdradzie Ganelona; powrót do Akwizgranu i osądzenie zdrajcy.
21. Śmierć Ganelona.


Ciekawostki


- Czy wiesz że....

W Blaye, w kościele Świętego Romana, można było obejrzeć trzy białe trumny literackich bohaterów: Rolanda, Oliwiera i Turpina.

- Czy wiesz, że...

Historycznym materiałem narracji pieśni jest atak baskijskich górali na tylną straż wojsk Karola Wielkiego, powracających w 778 roku z Hiszpanii po zwycięskiej wyprawie przeciw Saracenom, a także śmierć jednego ze znakomitych rycerzy, niejakiego Hrolandusa. Pozostała część utworu jest już legendą.

Z: Między tekstami. Język polski. Część pierwsza. S. Rosiek, J. Maćkiewicz, Z. Majchrowski.

- Czy wiesz, że....

Polski przekład Pieśni o Rolandzie pochodzi z 1932 roku i dokonał go Tadeusz Żeleński Boy.

Pieśń o Rolandzie - cytaty


LXXXIV
Roland

„Nie daj Bóg, aby przeze mnie hańbiono mój ród i aby słodka Francja miała iść w pogardę! Raczej będę walił Durendalem co sił, moim dobrym mieczem, który noszę przy boku. Ujrzycie brzeszczot jego cały zakrwawiony. Zdrajcy poganie zebrali się na swoje nieszczęście. Przysięgam wam, wszyscy skazani są na śmierć.”

CX

„Bitwa jest wspaniała i ciężka. Roland wali krzepko i Oliwier takoż; i arcybiskup wali więcej niż tysiąc razy, i dwunastu parów też nie zostaje w tyle, ani Francuzi, którzy biją wszyscy naraz. Tysiącami i setkami giną poganie.”


CLXXVI
Roland

„Prawdziwy Ojcze, któryś nigdy nie skłamał, ty, któryś przywołał świętego Łazarza spośród umarłych, ty, któryś ocalił Daniela spomiędzy lwów, ocal moją duszę od wszystkich niebezpieczeństw, za grzechy, którem popełnił w życiu.”



Mapa serwisu: