Strach - analiza i interpretacja

„Strach” to wiersz Tadeusza Różewicza pochodzący z tomu „Rozmowa z księciem”(1960). Jest to przykład liryki inwokacyjnej. W pierwszy wersie wiersza podmiot stawia się w opozycji do jakichś innych.

„Wasz strach jest wielki
metafizyczny”

Używając zaimka „wasz” podmiot liryczny zdaje się zwracać do każdego z czytelników, w ten sposób przedstawia się jako, ktoś inny od wszystkim, wyróżniający się rodzajem doznawanego strachu. Oni to ci, którzy doznają wielkiego, metafizycznego strachu. Przed czym to strach?

W pierwszej strofie w sposób interesujący została wykorzystana elipsa. Kiedy podmiot mówi: „Wasz strach jest wielki/ metafizyczny”, aby elipsa była udana następne zdanie powinno się składać z zaimka i przymiotników. Podmiot formułuje to zdanie jednak inaczej:

„mój mały urzędnik
z teczką”

Pomijając fakt, że uzupełnienie elipsy w tym wypadku byłoby dość niefortunne „mój strach jest mały urzędnik”, należy zauważyć, że to sformułowanie daje możliwość nowego – osobowego - odczytania pierwszych wersów. Na zasadzie analogii można założyć, że strach „innych” ma, podobnie jak strach podmiotu, osobową postać. Co to za postać? Skojarzenie jest dość proste: Bóg-Sędzia, który rozliczy wszystkich z wiary i uczynków. W ten sposób możemy zawęzić grono adresatów wiersza, podmiot mówi do wierzących, tych, którzy nie uznali prawdy o śmierci Boga.
Druga strofa, połączona z pierwszą strukturą anaforyczną, opisującą atrybuty strachu-urzędnika. Mimo iż jest to w sumie proste wyliczenie: „z teczką/ z kartoteką/ z ankietą”, to dzięki rozdzieleniu tej konstrukcji na dwie strofy zbudowane zostało napięcie, które współgra z pytaniami, jakie stawia ów urzędnik.

Pierwsze cztery pytania mieszczą się jeszcze w drugie strofie, pozostałe trzy stanowią całość strofy ostatniej. Wszystkie pytania można podzielić na dwie kategorie: typowo urzędnicze: o datę urodzin oraz sposób zarobkowania, i takie, których nie zadaje się podczas wypełniania ankiety:

„czego nie zrobiłem
w co nie wierzę

co tutaj robię
kiedy przestanę udawać
gdzie się udam
potem”

strona:   - 1 -  - 2 - 

  Dowiedz się więcej