Apollo i Marsjasz - analiza i interpretacja

Jest to jeden z bardziej znanych wierszy Herberta, oparty na wątku mitologicznym. Marsjasz był sylenem (półczłowiekiem-półkoniem), który układał hymny na cześć bogów. Miał bardzo wysokie mniemanie o własnym kunszcie. Zdobył się nawet na zuchwalstwo współzawodniczenia z Apollinem, bogiem poezji i najświetniejszym śpiewakiem. Oczywiście wynik pojedynku był z góry przesądzony. Sędziowie przyznali zwycięstwo Apollinowi, ten zaś rozkazał nieszczęśliwego Marsjasza w ramach kary za zuchwalstwo obedrzeć ze skóry.

Przypominając tę okrutną opowieść, Herbert dokonał w niej znamiennego przesunięcia akcentów. Zaczął od stwierdzenia, że właściwy pojedynek Apolla z Marsjaszem odbył się już po wyroku sędziów, grą Marsjasza był jego krzyk, krzyk bólu. Krzycząc, Marsjasz

“opowiada (...)
nieprzebrane bogactwo
swego ciała”

- i tu następuje dokładny opis poetycki wnętrzności ciała sylena. Apollo “wstrząsony dreszczem obrzydzenia” po pewnym czasie nie wytrzymuje i odchodzi, zastanawiając się na zimno,

“czy z wycia Marsjasza
nie powstanie czasem
nowa gałąź
sztuki”

Od krzyku Marsjasza upadł pod nogi Apollina “skamieniały słowik” i osiwiało drzewo, do którego przywiązany był nieszczęsny śpiewak.

Co chciał wyrazić Herbert taką wersją mitologicznej opowieści? Sens jej jest oczywisty, choć z namysłu poety trochę wieloznaczny. Można w niej widzieć ukazanie wyższości prawdy ludzkiego cierpienia nad zimnym i nieludzkim ideałem estetycznej harmonii, który reprezentuje Apollo, a więc formę przeciwstawienia się sztuce obojętnej i niewrażliwej na zagadnienia moralne. Można też widzieć aluzję do tego, że prawdy naszych czasów, w których dokonywano przecież okrucieństwa na miarę śmierci Marsjasza, nie jest w stanie oddać sztuka utrzymana w tradycyjnych estetycznych konwencjach, sugestię, że sztuka współczesna musi poza te konwencje wyjść.

  Dowiedz się więcej