klp.plAleksander Kamiński (pedagog, historyk, pisarz, działacz harcerski) urodził się 28 stycznia 1903 roku w Warszawie. Był synem aptekarza, Jana Kamińskiego i Petroneli Kaźmierczak. W roku 1905 wraz w rodzicami przeprowadził się do Kijowa, gdzie uczęszczał do rosyjskiej szkoły powszechnej. W 1915 roku zrezygnował z nauki i podjął pracę gońca w banku, by w ten sposób pomóc matce, która po śmierci męża (1911) zarabiała na życie różnymi pracami dorywczymi.
Rok później wraz z matką wyruszył do Humania. W czasie drogi zgubił się, a Petronela Kamińska w niewyjaśnionych okolicznościach znalazła się na Kaukazie. Kamiński zamieszkał u wuja, kontynuował naukę w polskich szkołach, które powstały po rewolucji i pracował w banku. W styczniu 1918 roku wstąpił do 1. Męskiej Drużyny Skautowej im. Tadeusza Kościuszki w Humaniu. W roku szkolnym 1919/1920 zaliczył materiał z klas V i VII i pomyślnie zdał egzaminy do klasy VII. Po śmierci wuja (1920) znalazł się pod opieką sąsiadów, a następnie został umieszczony w ochronie dla polskich sierot. Ostatecznie zamieszkał u swego zwierzchnika harcerskiego.
W roku 1920 na rozkaz Rewkomu rozwiązano wszystkie organizacje skautowe. Polscy skauci stworzyli wówczas organizację samokształceniową „Związek uczniów i uczennic polskiej szkoły trudowej”, której prezesem wybrano Aleksandra Kamińskiego. W lutym wraz z innymi harcerzami opuścił Humań i 9 marca 1921 roku dotarł do Warszawy. Na stałe zamieszkał w Pruszkowie i kontynuował naukę w Gimnazjum Kazimierza Kulwecia, które ukończył w roku 1922 egzaminem maturalnym. Rozpoczął również działalność w hufcu harcerskim i szybko został drużynowym III Pruszkowskiej Drużyny im. Tomasza Zana. W 1925 został komendantem hufca. Pracował jako komisarz spisu ludności, a następnie objął stanowisko kierownika zakładu opiekuńczego w Pruszkowie.
Po maturze rozpoczął studia historyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. W roku 1928 uzyskał dyplom magistra. Po studniach został wybrany na komendanta Mazowieckiej Chorągwi Harcerzy. Podjął również współpracę z czasopismami: „Płomyk”, „Małe Pisemko” oraz „Iskry”, w których zamieszczał swoje felietony w dziale „Na tropie harcerskim”, podpisane pseudonimem „Bombaj”. Najważniejsze z opowiadań, zebrane pod ogólnym tytułem „Antek Cwaniak”, stały się pierwszym tomem trylogii ruchu zuchowego. W 1929 na Światowym Zlocie Skautów, odbywającym się w Anglii, Kamiński kierował polskimi pokazami artystycznymi. W drodze powrotnej zwiedził Francję, Włochy i Szwajcarię. Po powrocie do kraju został powołany do służby wojskowej i skierowany do jednostki w Grudziądzu. Zwolniony przed czasem z powodu przewlekłego zapalenia płuc, otrzymał kategorię „D”.
W roku 1930 Aleksander Kamiński poślubił koleżankę ze studiów, harcmistrzynię Janinę Sokołowską. Jesienią tegoż roku objął stanowisko kierownika bursy Związku Osadników Kresowych w Warszawie. Prowadził referat drużyn mniejszościowych oraz nadzorował tworzenie wydziału zuchowego. Wiosną 1932 ponownie zachorował na płuca i rozpoczął kurację leczniczą w sanatorium w Zakopanem, gdzie dowiedział się o narodzinach córki, Ewy. W 1933 objął funkcję komendanta Szkoły Instruktorów Zuchowych w Nierodzimiu. Wówczas to powstały kolejne części trylogii zuchowej: „Książka wodza zuchów” i „Krąg rady”, a także powieść o Andrzeju Małkowskim.
W sierpniu 1934 roku poprowadził międzynarodowy kurs oraz konferencję z udziałem przedstawicieli 7 państw. W roku następnym podczas VIII Międzynarodowej Konferencji Skautów w Sztokholmie wygłosił referat o działalności polskiego ruchu zuchowego. Od roku 1935 zajmował się organizacją Ośrodka Harcerskiego w Górkach Wielkich, a w 1937 stworzył tam Szkołę Instruktorską. Pod jego kierunkiem przeprowadzane były liczne kursy, opracowano program Harcerskiego Uniwersytetu Ludowego oraz wykorzystywano metodę zuchową i harcerską w nauczaniu.
Po wybuchu II wojny światowej Kamiński postanowił ewakuować ośrodek, a sam wrócił do Warszawy. W stolicy zaangażował się w prace Wojskowego Pogotowia Harcerzy i zajął się prowadzeniem Komitetu Samopomocy Społecznej dla uchodźców i pogorzelców. 27 września 1939 roku na tajnym spotkaniu członków Naczelnej Rady Harcerskiej przedstawił projekt organizacji męskiego harcerstwa podziemnego, który został przyjęty. Związek Harcerstwa Polskiego został przemianowany na Szare Szeregi, których naczelnikiem został Florian Marciniak. Po kapitulacji Warszawy Kamiński zorganizował prace opiekuńcze z osieroconymi dziećmi. Jesienią nawiązał kontakt z wojskiem i został zaprzysiężony na żołnierza Służby Zwycięstwu Polski. Podjął się również założenia „Biuletynu Informacyjnego”, kompletując zespół redakcyjny i sieć informatorów.
W numerze z 1 listopada 1940 roku zapowiedział powołanie organizacji „Wawer”, której działalność opisał w „Wielkiej grze” (1942) i „Kamieniach na szaniec” (1943). Od roku 1941 Aleksander Kamiński pełnił funkcję szefa Biura Informacji i Propagandy (BIP) Okręgu Warszawskiego ZWZ. Po fali aresztowań, które nastąpiły w 1942 roku, przyjął pseudonim „Hubert”. Po upadku Powstania Warszawskiego został umieszczony w obozie przejściowym w Pruszkowie. Wywożony, zdołał zbiec z transportu i przedostał się do Skierniewic, gdzie przebywała jego żona z córką.
Po wojnie, dzięki pomocy profesor Heleny Radlińskiej, Aleksander Kamiński otrzymał posadę starszego asystenta w Zakładzie Pedagogiki Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego. Początkowo pracował w katedrze pedagogiki ogólnej, a następnie – historii doktryn pedagogicznych. W roku 1948 ukazała się drukiem jego praca doktorska: „Nauczanie i wychowanie metodą harcerską”. W lutym 1946 został mianowany przez ministra oświaty członkiem Tymczasowej Naczelnej Rady Harcerskiej. Od początku 1947 roku był parokrotnie przesłuchiwany przez Urząd Bezpieczeństwa. Atak na ZHP, który nasilił się po ukazaniu gawędy „Następcy św. Jerzego”, wpłynął ostatecznie na decyzję Kamińskiego o wycofaniu się z aktywnej działalności we władzach harcerskich. Pod koniec lat 40-tych poświęcił się przede wszystkim pracy naukowej, prowadząc cykl wykładów.
W tym również okresie powstały: „Prehistoria polskich związków młodzieży” oraz „Narodziny dzielności”. W 1949 roku został publicznie zaatakowany i odwołany z członkostwa w Tymczasowej Naczelnej Radzie Harcerskiej. Wkrótce został usunięty z szeregów organizacji harcerskiej, która została wcielona do ZMP. 30 kwietnia 1950 roku, z powodu likwidacji katedry pedagogiki społecznej, stracił posadę na Uniwersytecie Łódzkim. W związku z zaistniałą sytuacją skupił się na tym, co pasjonowało go od dawna i powrócił do zainteresowań historycznych. Dzięki poparciu Łódzkiego Towarzystwa Naukowego i Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie wydał kilka publikacji o Jaćwigach. W 1956 roku przyjął propozycję wydawnictwa „Iskry” i napisał książkę „Zośka i Parasol”, opowiadającą o losach batalionów harcerskich. W grudniu tegoż roku na Krajowej Konferencji Działaczy Harcerskich reaktywowano Związek Harcerstwa Polskiego. Na pierwszym posiedzeniu przyjęto warunki, dotyczące działalności ZHP, jakie stawiał Aleksander Kamiński i powołano go na stanowisko przewodniczącego NRH.
27 stycznia 1957 roku wygłosił referat pt.: „Jakiego harcerstwa pragniemy”. W styczniu 1958 Naczelnik ZHP w porozumieniu z KC PZPR powołał przy Głównej Kwaterze zespół partyjny. Kamiński, który nie zgadzał się w tym, aby o kierunkach pracy i zadaniach harcerzy decydowały komórki partyjne, w dniu 22 kwietnia 1958 roku złożył rezygnację funkcji przewodniczącego.
Od roku 1958 pracował naukowo na Uniwersytecie Łódzkim – najpierw jako adiutant w Zakładzie Socjologii i kontynuował przygotowania do habilitacji. W lipcu 1960 roku otrzymał stopień docenta, a w dwa lata później objął kierownictwo Katedry Pedagogiki Społecznej, którą kierował aż do emerytury (1972). Ponadto organizował konwersatoria dla pedagogów społecznych, brał udział w pracach towarzystw naukowych, był członkiem komitetów redakcyjnych kilku pism. Wydał także podręcznik akademicki: „Funkcje Pedagogiki Społecznej”. W 1969 roku Pada Państwowa przyznała Kamińskiemu tytuł profesora. Po przejściu na emeryturę został uznany za jednego z najbardziej zasłużonych nauczycieli akademickich i uhonorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Aleksander Kamiński zmarł 15 marca 1978 roku. Został pochowany w kwaterze Szarych Szeregów na Powązkach Wojskowych w Warszawie.
Autor: