Czasopiśmiennictwo w oświeceniu

Tradycje polskiej prasy zostały zapoczątkowane w 1661 roku za sprawą „Merkuriusza Polskiego”. Warto pamiętać, że była to jedna z pierwszych gazet periodycznych na świecie. Niestety po jej upadku przez kilka dziesięcioleci nie ukazywało się żadne polskie czasopismo. Z początkiem XVII wieku swoją działalność wydawniczą rozpoczął Jan Dawid Cenkier, założyciel „Poczty Królewieckiej”, ukazującej się w latach 1718-1729. Rozwój prasy stał się możliwy dzięki zakonom pijarów i jezuitów. Pierwsi z nich posiadali przywilej królewski na wydawanie „Nowin Polskich” w Warszawie. Jednak w 1729 roku pozwolenie, jak i sama gazeta, przeszły w ręce jezuitów, którzy wydawali ją pod zmienionym tytułem „Kurier Polski”. Gazeta składała się głównie z przedruków z czasopism zagranicznych, a jej dział krajowy był stosunkowo skromny.

Dużą rolę w rozwoju kultury w Polsce odegrały czasopisma „uczone”. Nawiązywały one do niezwykle popularnych wówczas wzorców europejskich – paryskiego „Journal des Savants” i lipskiego „Acta Eruditrum”. W Rzeczypospolitej rozwój tego typu czasopism możliwy stał się dzięki sobie Wawrzyńca Mitzlera de Kolofa, który w 1749 roku przeprowadził się z Lipska do Warszawy. W Polsce człowiek ten wydawał dwumiesięcznik „Warschauer Bibliothek” (w latach 1753-1755) oraz kwartalnik „Acta Litteraria” (w latach 1755-1756). Głównym zadaniem czasopism była promocja polskiej literatury na Zachodzie Europy.

W 1758 roku Mitzler de Kolof zaczął wydawać miesięcznik popularno-obyczajowy w języku polskim o bardzo długim tytule: „Nowe Wiadomości Ekonomiczne i Uczone, albo Magazyn Wszystkich Nauk do Szczęśliwego Życia Ludzkiego Potrzebnych”. W czasopiśmie tym, obok przedruków z pism zagranicznych, czytelnicy mogli znaleźć artykuły o tematyce rolniczej, medycznej, handlowej i przemysłowej. Ponadto pismo propagowało wartości moralizatorskie, propagowane przez takie tytuły jak brytyjskie „Spectator” i „Tatler”.
Jednak najważniejszym tytułem tego okresu był „Monitor” – czasopismo ukazujące się od 21 marca 1765 roku do końca roku 1785. Cechą wyróżniającą to pismo spośród wszystkich innych był fakt posiadania zespołu redakcyjnego ze ściśle określonym programem społecznym, politycznym i kulturalnym.

strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 - 

  Dowiedz się więcej