26. Czy człowiek decyduje o własnym losie? Omów zagadnienie na podstawie Makbeta Williama Szekspira. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst

MATURA 2025 - pełną odpowiedź na wszystkie pytania maturalne znajdziesz w ebooku - 110 odpowiedzi na pytania jawne. Sprawdzam >>

Dramat Szekspira "Makbet" eksploruje mroczne moce i koncepcje losu. Wiedźmy, pojawiające się na początku, ukazują, że cierpienie może dotknąć zarówno winnych, jak i niewinnych, podkreślając nieuchronność ludzkich tragedii. Tytułowy bohater, Makbet, początkowo przedstawiany jest jako odważny wojownik, który zdobywa uznanie króla Duncana za swoją odwagę w bitwie. Jednak spotkanie z wiedźmami odkrywa ciemniejsze strony jego charakteru, budząc w nim żądze władzy i ambicję. Popychany przez żonę, Makbet poddaje się pokusie i zabija króla Duncana, wchodząc na ścieżkę przemocy i zbrodni.

Zastanawiając się nad źródłem siły Makbeta, można zasugerować, że to nie tylko lojalność wobec króla czy miłość do ojczyzny, ale również wpływ nadprzyrodzonych mocy, które Makbet może nie rozumieć. Jednak mimo wpływu wiedźm i ich proroctw, to decyzje Makbeta, a nie siły zewnętrzne, kształtują jego los. Choć wiedźmy mogą ukazać i podsycać jego wewnętrzne pragnienia, to Makbet sam podejmuje decyzje, które prowadzą do jego upadku. Zguba Makbeta wynika z jego własnych wyborów i działań, a nie z nieuchronnego losu.

Kontekst historyczny i społeczny
Wiele kultur wierzyło w siły wyższe determinujące losy ludzi, a czyny człowieka były uważane za podległe woli tych sił. W starożytnym Rzymie i Grecji boskie moce takie jak Fortuna czy fatum miały decydujący wpływ na życie ludzkie. Podobnie w kulturach przedchrześcijańskiej Europy Północnej, w mitologii nordyckiej, Norny decydowały o losie człowieka. Na Wyspach Brytyjskich ludowe wierzenia w wiedźmy i czary miały wpływ na kulturę i literaturę. Szekspir korzystał z tych tradycji w swoim dramacie "Makbet".

Nawiązania (literatura):

• „Król Edyp” i „Antygona” Sofokles – w obu utworach znajduje się nawiązanie do mitologii greckiej, gdzie również został ukazany tragiczny los rodu Labdakidów ustalony przez fatum przed którym nie było ucieczki;
• „Odprawa posłów greckich” Jan Kochanowski – motyw fatum ciążącego nad Troją poruszył także renesansowy poeta, opisując przepowiednię Kasandry, w którą uwierzył tylko Antenor;
• „Stary człowiek i morze” Ernest Hemingway – Santiago pragnął walczyć ze swoim przeznaczeniem, jednak jego wyprawa dowiodła mu, że z ciążącym nad nim fatum nie zwycięży samodzielnie.