klp.pl„Raport z oblężonego Miasta” jest utworem, który był odczytywany w kontekście politycznym. Był bardzo popularny w latach 80. Otwierał pierwszy w stanie wojennym numer „Zapisu” i był jednoznacznie kojarzony z wydarzeniami z 13 grudnia 1981 r. Owo tytułowe „oblężenie” było odczytywane przez czytelników właśnie jako kryptonim stanu wojennego.
Podmiotem lirycznym utworu jest wiekowy i doświadczony kronikarz, dla którego stan oblężenia jest już czymś normalnym. Jest już „zbyt stary żeby nosić broń i walczyć jak inni”. Czyni on swoją powinność, zapisując dzieje oblężenia, ale nie wie, po co to robi, i jest rozgoryczony tym, że go nie doceniono:
“wyznaczono mi z łaski poślednią rolę kronikarza
zapisuję – nie wiadomo dla kogo – dzieje oblężenia”
Kronikarz nie jest w stanie podać, od jak dawna trwa oblężenie:
“mam być dokładny lecz nie wiem kiedy zaczął się najazd
przed dwustu laty w grudniu we wrześniu może wczoraj o świcie
wszyscy chorują tutaj na zanik poczucia czasu”
Czas oderwał się jakby od przestrzeni. Kronikarz opisuje wydarzenia z życia miasta z dokładnością co do dnia, bez emocji. W dalszej części utworu pojawiają się ironia i sarkazm, skierowane jednak nie do mieszkańców miasta ani tych, które je oblegają, ale w stronę jakichś „trzecich sił”, adresatów jego zapisków.
W kolejnych wersach kronikarz przedstawia obrazy oblężenia, które przynoszą mu niejako przyjemność. O oblężeniu mówi jako o stanie ciągle trwającym, istniejącym od zawsze, pradawnym – tak oczywistym, że jak reszta przyrody podległym przemianom pór roku:
“kolory sztandarów zmieniają się jak lasy na horyzoncie
od delikatnej ptasiej żółci na wiosnę przez zieleń czerwień do zimowej czerni”
Kronikarz odwołuje się do znanych z historii słynnych oblężeń:
“Goci Tatarzy Szwedzi hufce Cesarza Pułki Przemienienia Pańskiego”
Później plan historyczny zostaje zastąpiony współczesnym, związanym z sytuacją w Polsce w latach 80. Kronikarz wspomina o darach, które Polacy otrzymywali w tym czasie, oraz o narodach, które walczyły wtedy o niepodległość:
“obrońcy Dalajlamy Kurdowie afgańscy górale”
Zakończenie utworu zachęca do heroizmu i podkreśla jedność broniących się w mieście:
“i jeśli Miasto padnie a ocaleje jeden
on będzie niósł Miasto w sobie po drogach wygnania
on będzie Miasto”
Miasto (pisane – co ważne – z wielkiej litery) można interpretować po prostu jako Polskę, jako Polaków. Można jednak rozszerzyć perspektywę interpretacyjną i mówić o Mieście jako symbolu kultury i cywilizacji europejskiej – pisownia z dużej litery jest przecież aluzją do Rzymu, „Wiecznego Miasta”. Istnieje także osoba wybrana, należąca do małego grona prawych i sprawiedliwych, która ocaleje, a przez nią całe Miasto.
W ostatnich zwrotkach pojawia się perspektywa „my”. Użycie pierwszej osoby liczby mnogiej można interpretować jako utożsamianie się podmiotu lirycznego z pokoleniem Polaków z roku 1982, którzy mogą o sobie powiedzieć „i tylko sny nasze nie zostały upokorzone”.
Autor: