W chałupie – analiza i interpretacja

Utwór ten, należący do cyklu „Obrazki natury”, podejmuje temat życia chłopskiego na wsi, i dlatego przy jego omawianiu warto zwrócić uwagę na fakty z biografii Kasprowicza. Poeta sam był synem chłopa, analfabety, pochodził z rodziny wielodzietnej. Dlatego w swoich utworach często powracał do lat dzieciństwa, opisywał polską wieś i trudne warunki na niej panujące.

Wiersz „W chałupie” jest przykładem utworu wykorzystującego poetykę naturalizmu. Naturalizm zakładał ukazywanie rzeczywistości w sposób drobiazgowy i dokładny, obiektywny, dbanie o szczegóły, zmniejszenie roli narratora do minimum. Tak właśnie opisana jest w utworze wiejska chałupa. Podmiot liryczny w sposób drobiazgowy opisuje poszczególne jej elementy, podkreślając ich brzydotę. Unika wyrażania swojego stosunku do opisywanej rzeczywistości, jedynie beznamiętnie ją opisuje w formie liryki pośredniej. Celem takiego zabiegu jest wstrząśnięcie czytelnikiem, zaszokowanie go obrazem brzydoty i nędzy, wzbudzenie w nim współczucia i litości. Utwór w swojej budowie językowej jest zbliżony do prozy, składa się z pięciu strof bezrymowych o miarowym rytmie. Dodatkowo niewielka ilość środków artystycznych ma podkreślać ubóstwo opisywanego miejsca.



Pierwsza zwrotka przedstawia widok chałupy z zewnątrz. Okno, przez które zagląda do wnętrza podmiot liryczny jest zapowiedzią tego, co znajduje się w środku: ubóstwa i brzydoty – „Szyba stłuczona, która zapchano szmatami”. Ganek jest zaniedbany („poszczerbione doniczki”). Na zewnątrz pada deszcz, jest szaro, pogoda jest ponura. Dominuje kolorystyka szarości.

Druga i trzecia zwrotka przedstawiają wnętrze izby, w której panuje ogromne ubóstwo. Widać zapadłe ściany, gliniane zabrudzone talerze, blaszane garnki, zardzewiałe wiadro, na stole resztki skromnej wieczerzy. Izba spowita jest w ciemności, oświetla ją tylko „mdławe światełko”, które pada „w zmrok zadymionej izdebki”, podkreślając ubóstwo oraz brzydotę tego miejsca.

W zwrotce czwartej i piątej poznajemy mieszkańców ubogiej chałupy: są to siedzące na ławie dwie kobiety, prawdopodobnie matka i córka. Starsza kobieta wygląda na więcej lat niż ma w rzeczywistości, o resztkach urody z lat młodzieńczych świadczy tylko

„Oko niebieskie, ostatnią
Paląc się jeszcze pięknością...”

Ma czarne, krótko obcięte włosy, jest zmęczona ciężką pracą i życiem. Młoda natomiast ma szesnaście lat, jest ładna, ukazana w trakcie snu. „Śni o paniczu z fabryki”. Podmiot liryczny przedstawia również krótko jej opis w czasie snu. Wsunęła łokieć pod głowę, z jej piersi opadła koszula, światło padające na jej twarz podkreśliło jej różane policzki, czasem się uśmiechnęła. Przedstawiona sytuacja, która rozgrywa się u nędznej izbie, pokazuje beznadziejność losu dziewczyny i nędzę egzystencji jej i jej matki. Z drugiej strony widać ogromny erotyzm tej sceny – dziewczyna nie śni o księciu z bajki, ale o konkretnym mężczyźnie, który ją „ukradkiem pochwycił / i udo przycisnął kolanem” – z którym miała już doświadczenia erotyczne. Erotyzm podkreślają także jej czerwone usta oraz pełne piersi. Widoczny jest wyraźny kontrast pomiędzy starością matki a zwierzęcą młodością i erotyzmem córki.





strona:   - 1 -  - 2 - 

  Dowiedz się więcej