36. Utwór literacki jako wyraz tęsknoty za ojczyzną. Omów zagadnienie na podstawie Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst

MATURA 2025 - pełną odpowiedź na wszystkie pytania maturalne znajdziesz w ebooku - 110 odpowiedzi na pytania jawne. Sprawdzam >>

Kontekst historyczny i społeczny
Po upadku powstania listopadowego w 1831 roku, Polska doświadczyła masowej emigracji, znanej jako Wielka Emigracja. Wśród tych, którzy opuścili kraj, byli nie tylko żołnierze i uczestnicy powstania, ale także wybitne postacie kultury, takie jak Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, Norwid, Chopin i Michałowski. Emigracja stała się dla nich źródłem inspiracji, przemyśleń na temat polskiej tożsamości, wolności i losów Polski. Te refleksje zaowocowały wieloma nieśmiertelnymi utworami literackimi, które stały się fundamentem polskiej kultury narodowej. Jednym z takich dzieł jest "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza, napisany na emigracji, stanowiący sentymentalny powrót autora do kraju lat młodości i wyraz jego nadziei na odrodzenie się kraju.

Mickiewicz przedstawia Litwę jako miejsce pełne ciepła, nawiązując do niej z uczuciem porównywalnym do pierwszej miłości. Opisuje przyjazne, tradycyjne społeczeństwo oraz życie na dworze szlacheckim w Soplicowie, które jawi się jako idylliczne. Kluczową rolę odgrywa też natura - opisywana z takim zamiłowaniem, że staje się wręcz bohaterem utworu. Mickiewicz, poprzez dokładne i żywe przedstawienie litewskiego krajobrazu, podkreśla bliskość człowieka z otaczającym go światem oraz głębokie uczucia i tęsknoty, które w nim budzi.

W "Panu Tadeuszu" motyw tęsknoty za ojczyzną odzwierciedla uczucia narodowe Polaków w czasach zaborów, symbolizując opór i ducha niezłomności. Dzieło to jest hołdem dla Polski i jej tradycji, podkreślając znaczenie zachowania tożsamości narodowej w trudnych czasach. Literatura pełniła wówczas kluczową rolę w zachowaniu pamięci narodowej i kształtowaniu wizji przyszłości, służąc jako przypomnienie wartości takich jak miłość do ojczyzny i solidarność narodowa. "Pan Tadeusz" stał się jednym z filarów tej pamięci.

Nawiązania (literatura):

• „Iliada” Homer – dla Odyseusza Itaka była obok rodziny najważniejszą wartością w życiu, dlatego by wrócić do niej, był gotów zaryzykować swoje życie;
• „Smutno mi, Boże” Juliusz Słowacki – wiersz jest wyrazem samotności, niepewności i tęsknoty podmiotu lirycznego za ojczyzną podczas pobytu na przymusowej emigracji;
• „Moja piosnka II” Cyprian Kamil Norwid – ojczyzna kojarzy się podmiotowi lirycznemu z symbolami polskości - bocianami, chlebem i pobożnymi ludźmi. Smutek wzbudza w nim świadomość, że nie może wrócić do ojczyzny, w której i tak nikt na niego nie czeka;