„Cudzoziemka” jako powieść psychologiczna

Powieść psychologiczna jako odrębny gatunek powstała w okresie międzywojnia. Jej podstawową cechą, która wyróżnia ją od pozostałych rodzajów powieści, jest prezentacja życia wewnętrznego postaci, jej psychologizm. Celem autora jest wskazanie psychologicznych uwarunkowań ludzkich działań, wyborów, decyzji.

W klasycznej postaci powieść psychologiczna zawiera monologi wewnętrzne bohaterów (tak jest między innymi w W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta czy Pani Dalloway Wirginii Woolf). Podobnie jest też w Cudzoziemce, o czym zapewnia Halina Turkiewicz w pracy O twórczości Marii Kuncewiczowej pod redakcją Lecha Ludorowskiego:

Ocena zjawisk otaczającego świata przez pryzmat widzenia jednostki, subtelna analiza psychologiczna, mistrzowskie operowanie najbardziej złożonymi jej sposobami (indywidualizacja postaci, mowa pozornie zależna, monolog wewnętrzny, zestrajanie wnętrza duszy z obrazem przyrody, swobodne kojarzenie), pozwalają umieścić utwór Kuncewiczowej pośród arcydzieł prozy psychologicznej.

Cudzoziemka, której akcja utkana jest z retrospekcji i wspomnień głównej bohaterki, przeplatającej się z rzeczywistością, ukazuje mechanizmy działania jej psychiki. Powieść jest swoistym studium psychologicznym nieszczęśliwej kobiety, niezwykłej kobiety. Róża jest nadwrażliwa, skomplikowana, skryta. Autorka poddała jej psychikę głębokiej analizie, w efekcie czego odkrywamy między innymi, że:

Postać Róży – to bardzo udany w literaturze polskiej przykład rozdwojenia jaźni. Dwa jej oblicza symbolizują dwa imiona. Żeby pokazać miotające bohaterką sprzeczności, został jakby wprowadzony sobowtór, któremu na imię Ewelina. Imię Róża – to symbol życia pełnym tego słowa znaczeniu, to znak wywoławczy dla innych symboli: Taganrog, Michał, a więc dzieciństwo, młodość, wiosna, miłość itp. Imię Ewelina, nadane przez zrzędzącą ciotkę, używane przez niekochanego męża Adama – to symbol sztuczności, śmierci niemal. Skłonna do samoanalizy bohaterka doskonale zdaje sobie sprawę z tej dwoistości.

Kuncewiczowa poszerza jednak perspektywę studium psychologicznego Róży o takie aspekty jak historia, jej pochodzenie, pozycja społeczna, obyczajowość. Dzięki temu poznajemy główną bohaterkę na wielu płaszczyznach, jest ona trójwymiarowa, rzeczywista. Znamy ją od podszewki, rozumiemy jej zachowanie, chociaż jest ono złe, a czasami i okrutne. Towarzysząc jej podczas ostatniego dnia życia, obserwujemy, jak odzyskuje ona wewnętrzną równowagę, by umrzeć pogodzona z otoczeniem i samą sobą.





strona:   - 1 -  - 2 - 

  Dowiedz się więcej