Wstęp
1. „Granica” Zofii Nałkowskiej jako powieść psychologiczna i próba odpowiedzi na pytanie, kim jest człowiek. Spojrzenie na człowieka jako na istotę złożoną, zdeterminowaną różnymi czynnikami: społeczno-politycznymi, obyczajowymi, psychologicznymi, moralnymi, filozoficznymi.
2. Zenon Ziembiewicz i Justyna Bogutówna – bohaterowie, przekraczający różne granice.
Rozwinięcie
I Zenon Ziembiewicz:
1. Podstawowe informacje o bohaterze – pochodzenie, cechy charakteru i młodzieńcze ideały.
2. Przekroczenie granicy społeczno-politycznej:
a) awans społeczny dzięki determinacji (pragnienie stworzenia odpowiednich warunków bytowych żonie oraz chęć wdrażania własnych pomysłów) i koneksji wpływowych ludzi (znajomość z Czechlińskim i Tczewskimi);
b) Zenon stopniowo zaprzedaje swoje młodzieńcze ideały i godzi się na kolejne ustępstwa wobec ludzi, sprawujących rzeczywistą władzę w mieście. Umożliwia mu to zawrotną karierę – syn zubożałego szlachcica zostaje bogatym i cenionym prezydentem miasta, lecz jest całkowicie zależny od innych;
c) przekroczenie granicy społeczno-politycznej kończy się klęską bohatera – doprowadza go do zatracenia poczucia wartości moralnych, odsuwania od siebie poczucia odpowiedzialności za tragiczne wydarzenia i niekorzystne decyzje.
2. Przekroczenie granicy obyczajowej:
a) Zenon nawiązuje romans z córką kucharki, Justyną Bogutówną. W oczach opinii publicznej związek taki był potępiany, a miłość ludzi, należących do różnych warstw społecznych, z założenia skazana była na niepowodzenie;
b) przekroczenie granicy obyczajowej staje się przyczyną tragedii bohatera – Zenon żyje w nieustannym lęku, że o jego romansie dowiedzą się ludzie z towarzystwa, obawia się potępienia, a winą za swoje czyny obarcza żonę. Ostatecznie zostaje okaleczony przez kochankę i popełnia samobójstwo.
3. Przekroczenie granicy psychologicznej:
a) stopniowe zatracanie młodzieńczych ideałów umożliwia Zenonowi awans społeczny, lecz zarazem pogłębia jego poczucie wyobcowania w świecie, co czyni go człowiekiem samotnym, wewnętrznie rozdartym;
b) Ziembiewicz uświadamia sobie, że jest takim człowiekiem, jakim widzą go inni, a jego samoocena jest sposobem na usprawiedliwienie siebie i popełnionych błędów.
strona: - 1 - - 2 - - 3 -