klp.plWstęp
1. Wyjaśnij, jaki sposób rozumiesz pojęcia „wybór moralny” i „uniwersalizm ludzkich zachowań”?
2. „Granica” Zofii Nałkowskiej jako powieść psychologiczna o istocie wyborów moralnych, które determinują życie i sposób myślenia głównego bohatera.
Rozwinięcie
1. Krótka charakterystyka Zenona Ziembiewicza i jego młodzieńczych ideałów oraz pragnienia, aby żyć uczciwie.
2. Wybory moralne Zenona Ziembiewicza:
a) życie osobiste:
- decyduje się na romans z ubogą dziewczyną, kierując się przede wszystkim potrzebami seksualnymi. Ma świadomość, że taki związek zostanie potępiony przez opinię publiczną, lecz nie potrafi go zakończyć wbrew temu, co podpowiada mu zdrowy rozsądek.
- swoim postępowaniem wobec dziewczyny powiela schemat zachowań swego ojca, który zawsze potępiał. Dokonuje wybory niezgodnego ze swoimi wcześniejszymi poglądami.
- gdy dowiaduje się o ciąży Justyny, przyjmuje postawę pasywną i pozostawia podjęcie decyzji dziewczynie. Nie potrafi wykazać się męską godnością, zapewniając kochankę, że w zaistniałej sytuacji będzie jej pomagał, choć jednocześnie nie mówi wprost, aby usunęła ciążę.
- pomaga Justynie w znalezieniu pracy, spełnia jej kaprysy, ale nie wynika to z poczucia odpowiedzialności i wartości moralnych – Zenon żyje w nieustannym lęku, że ludzie dowiedzą się o jego romansie i to zaważy na jego nieposzlakowanej opinii.
- przez długi czas okłamuje Elżbietę, nie mówiąc jej o romansie z Justyną. Zawsze oczekuje wyrozumiałości i wsparcia ze strony żony, zachowując się jak typowy egoista i nie biorąc pod uwagę uczuć kobiety.
- nie potrafi wziąć na siebie całkowitej odpowiedzialności za nieszczęście kochanki – część poczucia winy świadomie przerzuca na żonę.
b) kariera zawodowa:
- w zamian za korzyści finansowe i wysoką pozycję społeczną zaprzedaje samego siebie i stopniowo rezygnuje z młodzieńczych ideałów, godząc się na kolejne ustępstwa wobec ludzi, którzy posiadają rzeczywistą władzę w mieście.
- prowadzi podwójne życie: wobec żony jest mężczyzną mrukliwym, zamkniętym w sobie, ludzie z towarzystwa postrzegają go jako człowieka godnego zaufania. Typowo egoistyczne poczucie moralności czyni z niego człowieka dwulicowego, hipokrytę i obłudnika, choć sam postrzega siebie jako osobę uczciwą, kierującą się dobrymi intencjami.
- winą za kolejne porażki obarcza innych ludzi bądź też nie czuje się odpowiedzialnym za daną sytuację, twierdząc, że nie czuje się odpowiedzialnym za nieszczęśliwy splot niesprzyjających mu okoliczności.
3. Z biegiem czasu Zenon zmienia się w człowieka, niezdolnego do rozróżniania dobra i zła, coraz bardziej odsuwającego od siebie poczucie odpowiedzialności. Czytelnik obserwuje upadek moralny bohatera, jego klęskę jako człowieka w sferze życia osobistego i zawodowego.
4. Zastanów się, czy zachowanie i wybory moralne Zenona Ziembiewicza można postrzegać w kategoriach uniwersalnych zachowań człowieka. Czy miał możliwość dokonania innych wyborów, które byłyby zgodne z sumieniem człowieka o dojrzałej wrażliwości moralnej? Czy wybory Zenona można uznać za schemat wyborów moralnych innych ludzi?
Zakończenie
Każdy człowiek postępuje zgodnie z własnym sumieniem. Trudno więc stworzyć uniwersalny schemat ludzkich zachowań.
Autor: