klp.plPrus - nowelista nie respektuje wszystkich klasycznych wyznaczników noweli, na które składają się: zwarta, jednowątkowa akcja (związany z tym niewielki rozmiar utworu), ograniczenie luźnych epizodów, drugoplanowych postaci, opisów przyrody, dygresji, komentarzy. Wzorcową nowelę cechuje ponadto niezwyczajne zagęszczenie doniosłych dla bohaterów zdarzeń, motywów popychających akcję, a także dążność do mocno zaznaczonego punku kulminacyjnego i wyraźnej pointy.
Autor Kamizelki już na początku utworu przełamuje konwencję, stosując projekcję wstecz. Fakty z życiorysu pana Tomasza są przywoływane jako uzasadnienie istnienia poszczególnych cech charakteru. Narrator nie wprowadza całych ustępów z biografii postaci, a tylko te fakty, które je ukształtowały i doprowadziły do kluczowego dla wymowy noweli punktu. Tylko te istotne, przełomowe wydarzenia z życia, które najdobitniej tłumaczą postępowanie bohaterów, ilustrują wewnętrzną przemianę.
Katarynka to pochwała codzienności. Prus wyzyskuje zwyczajne sytuacje (np. przybycie na podwórze niechcianego kataryniarza, który wygrywa nieznośne dla pana Tomasza melodie), aby je twórczo podrasować, wzniośle udramatycznić. Niepozorne, nienarzucające się swą przezroczystością życie to wartki nurt, który pod powierzchnią skrywa ważkie problemy natury psychologicznej, filozoficznej, jest materiałem do rozważań dla moralisty (niezawinione cierpienie ośmioletniej dziewczynki), niewyczerpanym źródłem inspiracji dla pozytywisty-obserwatora.
Wreszcie tytułowa katarynka występuje jako: po pierwsze - instrument muzyczny, typowy w czasach współczesnych autorowi, po drugie – jako przedmiot niezwykły ze względu na powierzoną mu funkcję dźwignięcia fabuły (teoria sokoła Paula Heysa).
Autor: