Nie da się nie zauważyć, że dla bohatera najważniejsza była przychylna reakcja środowiska na jego dzieło, a nie zachwyt ukochanej Małgorzaty. Kryzys emocjonalny doprowadził go na skraj załamania nerwowego. Był wobec siebie krytyczny do tego stopnia, że postanowił spalić dzieło swojego życia. Na szczęście sporą część udało się uratować Małgorzacie.
Mistrz był jednak na tyle świadom stanu, w jakim się znajdował, że postanowił dobrowolnie zgłosić się do kliniki doktora Strawińskiego, nim będzie na to za późno. Świadczy to o jego dojrzałości i chęci powrotu do równowagi. Można również powiedzieć, że był to rozważny, choć bolesny, krok w stronę uwolnienia Małgorzaty od niego i jego choroby. Bohater kochał ją do tego stopnia, że był gotów opuścić ją dla jej dobra.
Mistrz jest postacią o niezwykłej wrażliwości. Jego artystyczna dusza jest zbyt delikatna dla otaczającego świata, który rządzi się brutalnymi zasadami. Z pewnością łatwiej żyło mu się jako pracownikowi muzeum, kiedy pełnił funkcję jednego z milionów „trybów” w społeczeństwie. Kiedy porzucił dotychczasowe życie i stał się człowiekiem sztuki, indywidualistą, szybko przekonał się o tym, że nie ma dla niego miejsca.
Tytułowy bohater powieści dał się również poznać jako osoba o silnych przekonaniach, których nigdy się nie wyparł. Nie porzucił pomysłu przybliżenia publiczności postaci Jeszuego, czyli Jezusa, której istnienie negowali dominujący wówczas w Rosji literaci nurtu ateistycznego. Inną ważną cechą charakteru mistrza jest miłość wobec prawdy. Nie mógł pogodzić się z jawnym fałszowaniem historii i zakłamywaniem tradycji, jakie toczyło się w Moskwie na jego oczach. Aneta Grodecka w pracy Lektury stulecia. Słynni pisarze, wielkie dzieła, pisząc o samotności mistrza, używa następujących słów do opisania go: pragnący kontynuować prawdziwą literaturę wbrew zakazom i bez niczyjego poparcia.
Teresa Nowacka, autorka jednego z opracowań epoki, pisze:
jego wielkość polega na tym, że w swoim dziele ukazuje uniwersalną prawdę o Bogu, o człowieku i o niepodważalnych wartościach i wywołuje sprzeciw wobec zakłamanego, złego systemu, propagującego obowiązkowy ateizm.
strona: - 1 - - 2 - - 3 -