- upór Marcina w rozmowie z radcą Somonowiczem i panią Przepiórkowską,
- zachwyt nauczycieli oraz rosyjskich dam spowodowany obecnością Borowicza na widowni,
- przychylność i opiekuńczość inspektora Zabielskiego wobec Marcina,
- zbieranie się koła rusofilskiego u Zabielskiego w domu.
12. Historia Andrzeja Radka:
- smutne dzieciństwo chłopskiego syna w Pajęczynie Dolnym,
- „ukaranie” wiejskiego urwisa, Jędrka Radka, przez szlacheckiego korepetytora, Paluszkiewicza „Kawkę”,
- zafascynowanie chłopca nauką i bezinteresowna opieka nauczyciela nad chłonącym wiedzę i pracowitym Radkiem,
- wyjazd Jędrka do szkoły w Pyrzogłowach wraz z protektorem i wychowawcą, Paluszkiewiczem,
- śmierć opiekuna i początki zarabiania korepetycjami przez Andrzeja,
- udanie się w pieszą drogę do gimnazjum, do Klerykowa, po uzyskaniu przez chłopca patentu,
- spotkanie chytrego chłopa i wielkodusznego szlachcica na drodze do Klerykowa,
- otrzymanie przez Radka posady korepetytora Władzia Płoniewicza,
- znoszenie dokuczliwych uwag na temat pochodzenia, wyglądu i zwyczajów Radka,
- wszczęcie bójki w klasie,
- ukaranie chłopca wyrzuceniem ze szkoły przez dyrektora gimnazjum,
- wstawienie się za Radkiem Marcina Borowicza u protektora Zabielskiego,
- powrót Andrzeja do grona gimnazjalistów i początek przyjaźni z Marcinem.
13. Podział klasy Borowicza na „literatów” oraz „wolnopróżniaków”:
- spotkania koła „literatów” u inspektora Zabielskiego,
- niechlubne metody „nauki” „wolnopróżniaków”,
- lektura History of civilisation in England Henryka Tomasza Buckle 'a w środowisku siódmoklasistów zainteresowanych literaturą i utworzenie się filozofujących podgrup: „materialistów”, „metafizyków”, „idealistów”, „pomidorowców” (ortodoksyjnych katolików).
14. Buntownicza obrona katolicyzmu przez Tomasza Waleckiego „Figę” na lekcji historii:
- wykład profesora Kostriulewa na temat jezuickich klasztorów żeńskich na terenach dawnej Polski,
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 -