klp.plWstęp
1. Dzieje Zenona Ziembiewicza, głównego bohatera powieści Zofii Nałkowskiej: „Granica”, jako przykład pięknej kariery i tragicznej w skutkach klęski moralnej człowieka, który chciał „uczciwie żyć”.
2. Zenon Ziembiewicz – postać o złożonej osobowości, wzbudzająca mieszane uczucia i trudna do jednoznacznej oceny.
Rozwinięcie
1. Obiektywne spojrzenie na bohatera – przybliżenie podstawowych informacji i faktów z jego życia (pochodzenie, samodzielność i determinacja w dążeniu do zdobycia wykształcenia, praca w redakcji „Niwy”, romans z Justyną, ciąża dziewczyny i próba uniknięcia skandalu, małżeństwo z Elżbietą Biecką, awans na prezydenta miasta, choroba Bogutówny, zamach na Zenona i jego samobójcza śmierć).
2. Czynniki, decydujące o negatywnej ocenie bohatera:
a) romans z Bogutówną, córką kucharki, pracującej w domu jego rodziców, „protegowaną własnej żony” – nieświadomie rozbudził uczucia dziewczyny, lecz nie potrafił definitywnie zakończyć ich związku, choć wstydził się, że jest „uczestnikiem pospolitego skandalu”.
b) przez długi czas prowadził podwójne życie, pogrążając się w kłamstwie, zarówno w sferze osobistej, jak i zawodowej – okłamywał narzeczoną, zdradzając ją z Bogutówną, dla korzyści materialnych oraz uzyskania wysokiej pozycji społecznej stopniowo rezygnował z młodzieńczych ideałów.
c) potępiał sposób życia ojca, jego liczne romanse z dziewczętami folwarcznymi, a w rzeczywistości powielił jego błędy, nawiązując w Paryżu erotyczne znajomości z wieloma kobietami.
d) swoje ustępstwa wobec Czechlińskiego usprawiedliwiał chęcią stworzenia odpowiednich warunków bytowych dla swojej rodziny. Twierdził, że nie wypowiada do końca swych myśli, godząc się bez słowa sprzeciwu na postępowanie niezgodne ze swoimi poglądami.
e) za wszelką cenę starał się ukryć romans z Justyną, spełniając jej kaprysy, a za chwile zapomnienia z kochanką obwiniał żonę.
f) kiedy Bogutówna zaszła w ciążę, przyjął postawę zachowawczą i pozostawił ostateczny wybór dziewczynie, radząc, aby kierowała się zdrowym rozsądkiem.
g) obłudnie i bez skrupułów wykorzystywał miłość Elżbiety, szukając u niej wsparcia i zrzucając na nią ciężar odpowiedzialności za swoje postępowanie wobec Justyny.
h) zaprzepaścił swoje młodzieńcze ideały, stał się pionkiem Czechlińskiego, a swoje błędy zawsze potrafił usprawiedliwić, odsuwając od siebie poczucie odpowiedzialności. W ten sposób zatracił zdolność rozróżniania dobra i zła.
2. Czynniki, łagodzące wizerunek Zenona Ziembiewicza:
a) pragnął żyć uczciwie.
b) w młodości miał szlachetne ideały, pragnął pomagać biednym i potrzebującym.
c) niczego nie obiecywał kochankom. Justyna sama szukała jego bliskości.
d) wykształcenie zdobył dzięki uporowi i determinacji. Od najmłodszych lat nie mógł liczyć na pomoc finansową ze strony rodziców, musiał zarabiać na swoje utrzymanie. Trudna sytuacja (utrata stypendium naukowego) zmusiła go do przyjęcia propozycji Czechlińskiego.
e) miał wyrzuty sumienia z powodu zaprzedania swych młodzieńczych ideałów oraz choroby Justyny. Był człowiekiem rozdartym emocjonalnie. Zawsze też pomagał finansowo Justynie.
f) nie kazał Bogutównie usunąć ciąży, sugerując jej jedynie to, co powinna zrobić. Prawdopodobnie pomagałby jej, gdyby zdecydowała się urodzić ich dziecko.
g) jako prezydent miasta starał się poprawić warunki bytowe robotników i biedoty miejskiej.
h) nie był człowiekiem skrajnie złym, lecz oportunistą.
i) przejmował się swoimi porażkami, które często były efektem nieszczęśliwego zbiegu okoliczności.
3. Zastanów się, w jaki sposób Zenon Ziembiewicz mógł uniknąć swojej klęski jako człowieka. Czy miał szansę na to, aby postępować zgodnie z własnym sumieniem?
Zakończenie
Postawa Zenona Ziembiewicza w wielu sytuacjach jest trudna do jednoznacznej oceny. Nie był on człowiekiem skrajnie złym, lecz nie można uznać, że postępował zgodnie z własnymi zasadami i podstawowym kodeksem moralnym. W wielu przypadkach zasługuje na potępienie, lecz jednocześnie wzbudza litość i częściowe zrozumienie dla popełnianych błędów. Zastanów się, od czego zależna jest ocena człowieka.
Autor: