Treny - opracowanie

Treny - wiadomości wstępne
Tren jako gatunek
Wg Słownika Terminów Literackich S. Jaworskiego –

Utwór poetycki o tonie elegijnym i żałobnym charakterze, poświęcony wspomnieniu osoby zmarłej, rozpamiętywaniu jej zalet i uczynków.
Gatunek ten powstał już w antyku, tworzyli w nim m.in. Owidiusz i Pindar. Łączono go wtedy z dostojnymi osobami – królami, mędrcami, bohaterami, na cześć których go wykonywano. Do literatury polskiej wprowadził go...

więcej

Tren I (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe...) - analiza i interpretacja
Tren I przysparza najczęściej sporo kłopotów interpretatorom. Jest to pierwsze ogniwo cyklu Trenów, więc można się po nim spodziewać tego, że będzie zapowiadał treści zawarte w zbiorze, może zawierał je w formie zalążkowej, może sygnalizował ich pojawienie się itd. Powyższe przypuszczenia w odniesieniu do Trenu I sprawdzają się w dużej mierze.

Zacznijmy od wersyfikacji. Utwór jest napisany regularnym stychicznym... więcej

Tren IV (Zgwałciłaś, niepobożna Śmierci, oczy moje...) - analiza i interpretacja
W Trenie IV podmiot liryczny występuje przede wszystkim w roli cierpiącego ojca. Przedstawione w utworze jego przeżycia i refleksje nie wykraczają poza problematykę czysto ludzką. Brak jest aluzji filozoficznych czy literackich. W całym utworze wyraźnie narasta ładunek emocjonalny, aż do kulminacji w wersach 11-16.

Tren IV pisany jest stychicznym wierszem sylabicznym 7+6. Rymy, zawsze dokładne i uszeregowane są sąsiadująco. Wers stanowi... więcej

Tren VII (Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory...) - analiza i interpretacja
Kompozycja Trenów oparta jest na wprowadzeniu części składowych klasycznego epicedium, które składa się z kilku kolejnych ogniw. Tren VII stanowi comploratio, czyli opłakiwanie, które „przede wszystkim miało ukazać ogromny żal (luctus)” (Janusz Pelc).

Tren VII pisany jest stychicznym sylabowcem nieregularnym, w którym przeplatają się wersy trzynastozgłoskowe (7+6) z siedmiozgłoskowymi bezśredniówkowymi.... więcej

Tren VIII (Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim...) - analiza i interpretacja
Tren VIII stanowi kontynuację poprzedniego, wyraża żal (luctus), lecz zogniskowany wokół nieco innego tematu, o którym mowa jest w pierwszych dwóch wersach. Kreacja podmiotu pozostaje nadal sprowadzona przede wszystkim do funkcji ojca, czy też ojca-poety. Wiersz jest stychiczny, sylabiczny, trzynastozgłoskowy ze średniówką po siódmej sylabie. Na tle pozostałych trenów wykazuje dużą regularność tego metrum. Odstępstwa są tylko trzy... więcej

Tren IX (Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze!...) - analiza i interpretacja
Kreacja podmiotu w Trenie IX zostaje sprowadzona przede wszystkim do funkcji filozofa-poety, który skupia się głównie na przedstawieniu swojemu słuchaczowi pewnego stanowiska w kwestii cnoty stoickiej. Wiersz jest stychiczny, sylabiczny, trzynastozgłoskowy ze średniówką po siódmej sylabie. Odstępstw od rytmu wzorowego jest sporo, bo aż 10, co stanowi połowę łącznej ilości wersów. W związku z tak wielką liczbą świadomych zaburzeń... więcej

Tren X (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?...) - analiza i interpretacja
Tren X jest pisany wierszem stychicznym, trzynastozgłoskowym o schemacie (7+6). Jest to liryka wyznania podmiotu, liryka bezpośrednia. Jeśli chodzi o linię intonacyjną nie sprawia ona w tym utworze zbytnich kłopotów, ponieważ jest w najwyższym stopniu podporządkowana składni zdania pytającego. Z takich właśnie elementów składa się w zasadzie prawie cały utwór. Składnia pytajna w szczególności sprzyja układom paralelnym członów wersowych,... więcej

Tren XI (Fraszka cnota! - powiedział Brutus porażony...) - analiza i interpretacja
Tren XI uważany jest za ogniwo centralne całego cyklu. Czemu tak jest? Należy mieć na uwadze przede wszystkim dwie podstawowe role podmiotu mówiącego w Trenach, które potrzebne są, aby doprowadzić do skraju rozważania na temat pewnych problemów ogólnych. Po pierwsze występuje on jako poeta-ojciec, po drugie natomiast jako poeta-filozof (humanista, dziecko swoich czasów). W niektórych utworach cyklu występuje tylko jedna kreacja, w innych... więcej

Tren XVIII (My, nieposłuszne, Panie, dzieci Twoje...) - analiza i interpretacja
Tren XVIII pisany jest wierszem stroficznym, który pojawia się w cyklu począwszy od trenu XVI. Wszystkie kolejne utwory stanowią już kompozycje podzielone stroficznie. Analizowany tren napisany jest czterowierszem (tetrastychem) sylabicznym, składającym się z dwóch okalających strof jedenastozgłoskowych, oraz dwu wewnętrznych siedmiozgłoskowych. Rymy są, co nie dziwi w Trenach, zawsze sąsiadujące, gramatyczne, dokładne oraz żeńskie.... więcej

Tren XIX (albo sen) - analiza i interpretacja
Tren XIX stanowi zamknięcie całego cyklu, jego podsumowanie. Ujmując go w kategoriach kompozycji epicedium, można powiedzieć, że przynosi pocieszenie (consolatio) oraz napomnienie (exhortatio). Dotyczy przede wszystkim spraw ziemskich oraz problemu przywrócenia pierwotnego ładu i spokoju związanych z przeżyciami człowieka. Jest to najdłuższy tren, składający się z trzech obszernych strof pisanych sylabowcem trzynastozgłoskowym... więcej