klp.plPolska architektura oświeceniowa rozwijała się m.in. dzięki architektowi Stanisława Augusta, Dominikowi Merliniemu, który zaprojektował m.in. pałac na wodzie w warszawskich Łazienkach.
Cechy architektury klasycystycznej (za encyklopedią Wikipedia):
- wzorowanie się na starożytnych budowlach greckich i rzymskich oraz na niektórych budowlach Odrodzenia;
- kopiowanie elementów architektury starożytnej;
- budowle wznoszone na planie zwartym, koła lub prostokąta;
- stosowanie kolumnad i kolumnowych portyków ze zwieńczeniem w kształcie tympanonu, dużych okien; tympanon przeważnie dekorowany płaskorzeźbą;
- dążenie do uzyskania efektu harmonii, zrównoważonej kompozycji, stosowanie symetrii;
- w opozycji do Baroku przeważają fasady o liniach prostych bez wygięć i skrętów;
- oszczędne stosowanie zdobnictwa; jeżeli się pojawiają, są to uskrzydlone postacie lwów z ludzkimi głowami, orły, wieńce, wazony, girlandy z róż, kokardy, hełmy, tarcze, skrzyżowane sztandary nawiązujące do tradycji cesarstwa rzymskiego;
- rozwój budownictwa użyteczności publicznej, takiego jak: urzędy, teatry, szpitale, szkoły, zakładane wówczas muzea;
- pałace – duże, niskie, wydłużone, na planie prostokąta, z wysuniętą częścią środkową ozdobioną portykiem;
- we wnętrzach wielkie, podłużne, jasne sale, chętnie malowane na biało, płaskie sufity, okna duże, kwadratowe;
- kościoły – często na planie koła, przekryte kopułą.
Przykłady klasycystycznych budowli:
- Paryż – Panteon;
- Pałac na wodzie – Łazienki w Warszawie;
- Pałac Potockich – Kraków;
- Berlin – Brama Brandendurska;
- Paryż – Łuk Triumfalny.
Klasycystyczne malarstwo to sceny zaczerpnięte z mitologii, o prostej kompozycji i nieskomplikowanych scenach zbiorowych. Do przedstawicieli francuskiego malarstwa zaliczamy: N. Poussina, C. Lorraina, J. L. Davida, J. A. D. Ingresa. W Polsce włoski malarz Marcello Bacciarelli ozdobił wnętrza Zamku Królewskiego i Pałacu w Łazienkach malowidłami o treści alegoryczno-mitologicznej i historycznej, stworzył także wiele portretów. Bernardo Bellotto, zwany Canalletto, także Włoch, pozostawił cykl widoków Warszawy, na których z niezwykłą dokładnością ukazał szczegóły architektoniczne miasta.
Za panowania Ludwika XV w sztuce zaczyna dominować styl rokoko. Jest to styl dekoracyjny, ozdobny, subtelny. Nazwa rokoko pochodzi od ornamenty roślinnego w kształcie muszli, tzw. rocaille. Rokoko w architekturze to głównie niewielkie budowle, ogrodowe altanki, lekkie i dekoracyjne wykończenia wnętrz.
Przykłady stylu rokoko to w Niemczech – pałac Sanssouci w Poczdamie, w Polsce – pałac Potockich w Radzyniu Podlaskim. Rokokowe malarstwo to głównie sceny rodzajowe, erotyczne i dekoracyjne obrazy. W takim stylu tworzyli m.in. Antoine Wateau oraz Francois Boucher, a w Polsce Jan Norblin i Marcello Bacciarelli.
Oświeceniowa muzyka to głównie nurt instrumentalny. Najwybitniejsi kompozytorzy to klasycy niemieccy: Haydn, Mozart, Beethoven. Polska muzyka tego okresu to utwory przede wszystkim wokalne, np. w formie oper. Popularne stają się symfonie, koncerty instrumentalne, sonaty, kwartety.
Światopogląd epoki odzwierciedla się również w sztuce ogrodniczej. Pojawiają się dwa typy ogrodów – francuskie i angielskie. Ogród traktowany jest jako metafora universum. Ogrody w stylu francuskim są symetryczne, geometryczne, oddające pełnię, ład, harmonię, porządek. Ogrody angielskie mają pejzażowy charakter, naśladują stan naturalny, są w sposób zaplanowany nieco chaotyczne, zawierają jednak elementy przestrzenne, takie jak budowle, pawilony, grobowce, fontanny, strumienie i kaskady.
Autor: