klp.plPołączenie wątku historycznego i romansowego wyszło Sienkiewiczowi bardzo sprawnie. Chcąc wczepić w pozostające w niewoli społeczeństwo końca XIX wieku chęć do walki i nadzieje na zwycięstwo, a także spopularyzować wiedzę o latach, gdy Polska także była obiektem ataków silniejszych mocarstw, autor „Potopu” posunął się naciągnięcia kilku faktów historycznych i wyidealizowania Polaków, stając się – jak trafnie zauważa badacz literatury Juliusz Kijas:
„nieoficjalnym nauczycielem dziejów ojczystych, świadczących o sile i żywotności narodu polskiego oraz o jego zdolności do odrodzenia się”.
Pokazanie pierwszego problemu – narodowo-wyzwoleńczego – nie ogranicza się jedynie do ukazania sposobów walki polskich żołnierzy ze szwedzkim najeźdźcą oraz procesu samego ataku. Wątek ten został uzupełniony bogatą panoramą arystokracji, szlachty, magnaterii i mieszczan w XVII wieku, obrazem zróżnicowanego wewnętrznie wojska polskiego, wieloma przykładami bezgranicznego patriotyzmu i zdrady będącej efektem dbałości jedynie o prywatne interesy, nadającym powieści cechy utworu politycznego wątkiem dyplomatycznym, motywem dotyczącym rodu Radziwiłłów czy epizodem bohaterskiej obrony jasnogórskiego klasztoru.
Z kolei wątek romansowy, stworzony na klasycznej zasadzie trójkąta i zorganizowany wokół scalającego fabułę chorążego orszańskiego Andrzeja Kmicica, pięknej mieszkanki Upity Aleksandry Billewiczówny oraz niegodziwego księcia Bogusława Radziwiłła, jest ramą dla dramatu, rozgrywającego się między jego uczestnikami na tle zmian politycznych. Ciągłe rozstania i powroty bohaterów, ich kłótnie i ponowne przebaczenia są powodem powstania wielu innych wątków, na przykład przemiany wewnętrznej Kmicica z młodego, rozpustnego hulaki w dojrzałego, odpowiedzialnego i uczciwego narzeczonego.
Kolejne odsłony problematyki drugiej części „Trylogii”, ukazanie jej patriotycznego, historycznego, etycznego i romansowego wymiaru stanowi przykład mistrzostwa pióra Sienkiewicza, o czym w zbiorze Uśmiech dzieciństwa pisała Maria Dąbrowska. Autorka „Nocy i dni” wspomniała dni, gdy jako mała dziewczynka zachłysnęła się opowieścią o walce Polaków ze Szwedami i miłosnymi perypetiami Andrzeja i Oleńki:
„Właśnie wtedy czytałam Trylogię. A wkrótce przepełniła ona i przerosła cały dom, tak że się zdawało, iż (…) zamknęliśmy go wraz z nami, matką, ojcem i ogrodem w czarnym tomie, z wytłoczoną na wierzchu sylwetką Sienkiewicza – z czarnymi, drobnymi literami na cienkich stronach. Nie rozumieliśmy wielu rzeczy (…)ale czytałam i opowiadałam braciom i siostrom, którzy ledwo że czytać umieli. Czytałam zresztą głośno wszędzie i każdemu, sama i nie sama, matce o ojcu, służącym w kuchni (…)Odbył się na nasze dzikie dzieciństwo najazd Polski z całą jej świetną brawurą, z męstwem, z hulaszczym junactwem (…) Otworzyły się przed nami zdradzieckie splendory pałacu Radziwiłłów, Kmicic odebrał sen naszym oczom, wielbiliśmy Wołodyjowskiego, płacząc gorzkimi łzami nad jego śmiercią, a że nie może spełnić nic większego niż Skrzetuski – to jedno nas trapiło (…)”.
Wątek romansowo-przygodowy w "Potopie"
Wątek romansowo-przygodowy w Potopie dotyczy losów postaci fikcyjnych, które wplątane są w wydarzenia historyczne. Punktem wyjścia tego wątku jest miłość Kmicica i Oleńki, a w zasadzie utrata Oleńki przez Kmicica. Kmicic dopuszcza się czynów, których Oleńka nie potrafi zaakceptować. Panna, mimo że ciągle kocha tego niespokojnego rycerza, wypędza go mówiąc, że nie chce go więcej znać. Od tego momentu Kmicic przebędzie długą drogę do odzyskania narzeczonej. Jego droga stanowi zasadniczą nić wątku przygodowego w powieści. Początkowo Kmicic działa starymi sposobami – porywa Oleńkę. Później wzorem staje się dla niego Jan Skrzetuski, którego przykład wskazał mu Wołodyjowski. Od tego czasu będzie się starał odzyskać Oleńkę przez spełnienie jej oczekiwań.
strona: - 1 - - 2 -
Autor: