Przygody Tomka Sawyera

W 1876 roku amerykański pisarz, Mark Twain, ukończył powieść: „Przygody Tomka Sawyera”, którą adresował przede wszystkim do dzieci i młodzieży. Głównym bohaterem utworu uczynił inteligentnego i niezwykle zaradnego urwisa, który nieustannie szuka wrażeń i ma głowę pełną pomysłów, które zawsze realizuje. Książka, napisana wartkim i barwnym językiem, oddawała dość wiernie realia ówczesnego życia, a dodatkowym jej walorem był wątek kryminalny. Świat przedstawiony w dziele to świat dziecięcej wyobraźni, dziecięcej zabawy i beztroskich chwil wolności. Powieść, trzymająca w napięciu i jednocześnie pełna humoru, szybko zyskała rzeszę czytelników, a Twain w latach następnych napisał jeszcze trzy utwory, będące kontynuacją przygód Tomka Sawyera.

Do dziś „Przygody Tomka Sawyera” cieszą się popularnością i poczytnością wśród młodych czytelników na całym świecie. Na jej podstawie nakręcono kilka filmów i na stałe została wpisana do kanonu literatury dziecięcej, rozsławiając nazwisko swojego twórcy.

Geneza powstania powieści Marka Twaina

W 1876 roku Mark Twain napisał powieść, skierowaną do dzieci i młodzieży, której bohaterem uczynił roztropnego urwisa, Tomka Sawyera. Utwór był swoistym powrotem pisarza do czasów dzieciństwa, beztroskich zabaw, a świat przedstawiony ukazany został z perspektywy dziecka. Pierwowzorem fikcyjnego miasteczka St. Petersburg było miasto Hannibal, w którym dorastał autor. W latach następnych Mark Twain chętnie powracał do swych dziecięcych bohaterów, których wykreował w „Przygodach Tomka Sawyera” i kontynuował ich przygody w kolejnych dziełach. Ostatecznie na cykl powieści o Tomku złożyły się cztery książki: wspomniane już „Przygody Tomka Sawyera”, „Przygody Hucka Finna” (1884), w której Tomek występuje jako postać drugoplanowa, „Tomek Sawyer za granicą” (1894) i „Tomek Sawyer detektywem” (1896).

„Przygody Tomka Sawyera” rozsławiły nazwisko pisarza na całym świecie i weszły do kanonu literatury dziecięcej. Pierwszy polski przekład powieści ukazał się w roku 1901.

Artyzm „Przygód Tomka Sawyera”

Utwór Marka Twaina „Przygody Tomka Sawyera” można zaliczyć do gatunku powieści przygodowej z elementami kryminału. Akcja dzieła jest wartka, pełna zaskakujących zwrotów, a w ciąg przygód głównego bohatera wpisany został wątek, dotyczący morderstwa doktora Robinsona. Czas akcji nie jest dokładnie sprecyzowany i jest to opowieść o dzieciństwie bohaterów, którzy – w chwili, kiedy narrator rozpoczyna swą historię – są już dorośli. Przedstawione wydarzenia uporządkowane są chronologicznie i obejmują kilka tygodni z życia Tomka Sawyera.

Narrator powieści jest wszechobecny i wszechwiedzący, zachowuje dystans do świata przedstawionego, lecz jednocześnie doskonale zna swych bohaterów i relacjonuje ich przeżycia z pozycji obserwatora. Swoją obecność najwyraźniej zaznacza w krótkim zakończeniu, w którym wyjaśnia, dlaczego właśnie w tym momencie przerywa opowieść i informuje odbiorców, że jego bohaterowie są już dorośli i wiodą szczęśliwe życie. W toku narracji została wykorzystana mowa niezależna, pozornie zależna i zależna.

Bohaterowie dzieła scharakteryzowani są w sposób bezpośredni – przez narratora oraz pośredni, a czytelnik w dużej mierze poznaje ich poprzez ich działania i wypowiedzi. Kreacja postaci jest szczegółowa, a autor doskonale oddał psychikę dzieci, ukazując świat widziany z ich perspektywy.

Język powieści jest prosty, niezwykle barwny i wartki, dostosowany do odbioru przez najmłodszych czytelników. Ważnym elementem kompozycyjnym utworu jest komizm sytuacyjny, postaci i słowny, za pomocą którego autor przedstawia bohaterów i łagodzi chwile grozy. „Przygody Tomka Sawyera” zabarwione zostały dodatkowo dość wiernie oddaną obyczajowością ówczesnego życia w Ameryce, wiarą w zabobony i przesądy.

Ekranizacje „Przygód Tomka Sawyera”

Na podstawie powieści Marka Twaina: „Przygody Tomka Sawyera” powstało kilkanaście ekranizacji filmowych. Do najważniejszych z nich można zaliczyć:

Film z roku 1907, będący pierwszą, niemą ekranizacją powieści, wyprodukowaną przez studio „Paramount”. W roku 1917 powstała kolejna wersja „Przygód Tomka Sawyera”, również niema, w reżyserii Williama Desmonda Taylora. W tytułowej roli wystąpił Jack Pickford.

17 lutego 1938 roku odbyła się światowa premiera „Przygód Tomka Sawyera” w reżyserii Normana Tauroga i George’a Cukora. W rolę tytułowego bohatera wcielił się Tommy Kelly. Film otrzymał nominację do Oscara za najlepszą scenografię.

W 1947 roku ukazała się radziecka ekranizacja powieści Marka Twaina w reżyserii Lazara Frenkela. W 1981 roku Rosjanie dokonali kolejnej ekranizacji „Przygód Tomka Sawyera”, lecz tym razem na postawie powieści powstał serial telewizyjny.

14 marca 1973 roku odbyła się światowa premiera musicalu na postawie „Przygód Tomka Sawyera”, w reżyserii Dona Taylora. W roli Becky Thatcher wystąpiła Jodie Foster. Musical był nominowany do Oscara w kategorii: „Najlepsza scenografia” oraz „Najlepsze kostiumy” oraz do nagrody Złotego Globu w kategorii „Najlepsza komedia lub musical”.

W 1980 roku powstała animowana wersja powieści Marka Twaina. Był to serial telewizyjny, liczący 49 odcinków.

W 1995 roku odbyła się premiera filmu na podstawie „Przygód Tomka Sawyera” w reżyserii Petera Hewitta. W roli tytułowego bohatera wystąpił Jonathan Taylor Thomas. Film nie jest wierną ekranizacją powieści Marka Twaina, a jego twórcy zaczerpnęli z książki jedynie główne wątki.

Z roku 1998 pochodzi najnowsza ekranizacja „Przygód Tomka Sawyera” w reżyserii Adama Weissmana. Akcja została przeniesiona w czasy współczesne, a z powieści Twaina twórcy filmu zaczerpnęli jedynie imiona i nazwiska głównych bohaterów.

W 2000 roku powstała animowana wersja powieści, a jej bohaterowie zostali przeniesieni do świata zwierząt.

Recenzja książki „Przygody Tomka Sawyera”

„Przygody Tomka Sawyera”, autorstwa Marka Twaina, to powieść skierowana przede wszystkim do najmłodszych czytelników, lecz równie chętnie sięgnie po nią zarówno młodzież, jak i dorośli.

Akcja utworu przenosi czytelników do sennego, amerykańskiego miasteczka St. Petersburg, pod koniec XIX wieku i doskonale oddaje atmosferę ówczesnego życia. Na plan pierwszy już od pierwszego rozdziału wysuwa się postać tytułowego bohatera – sympatycznego łobuziaka, który marzy o zostaniu bohaterem i nieustannie wpada w tarapaty, lecz dzięki swojej pomysłowości zawsze wychodzi cało z opresji i przeżywa wspaniałe, choć czasami niebezpieczne, przygody. Dzieło, utrzymane w konwencji powieści przygodowej, napisane jest prostym językiem, zaskakuje nagłymi zwrotami akcji i zawiera elementy kryminalne. Mark Twain stworzył doskonałe i niezwykle barwne postacie, ukazując świat widziany oczami dziecka – świat, w którym nauka jest koniecznością, a czas wolny to okazja do szukania skarbów, ucieczki z domu czy też sprawdzenia sposobu na usuwanie brodawek. Powieść trzyma w napięciu, lecz jednocześnie wywołuje uśmiech, dzięki komizmowi sytuacyjnemu, którym pisarz nieco łagodził chwile grozy.

Powieść o przygodach Tomka jest godna uwagi i naprawdę warto ją przeczytać. Dla najmłodszego czytelnika to książka o wspaniałych przygodach, których można pozazdrościć głównemu bohaterowi, a dla dorosłych to powrót do czasów dzieciństwa, beztroski i wesołych zabaw.

Nocna wyprawa Tomka Sawyera - opis przygody

W nocy, na wyspie, kiedy przyjaciele - Joe oraz Huck - zasnęli, Tomasz zachowując należytą ostrożność, podpełzł do ogniska i napisał coś na dwóch kawałkach kory. Potem zabrał kapelusz Joego i ruszył w drogę. W kilka minut później przedostał się do łódki, przyczepionej do zacumowanego parostatku i ukrył się w niej. Wkrótce prom odpłynął w stronę miasteczka i Tomek z radością pomyślał, że jego plan się powiódł. Szybko przebiegł pustymi uliczkami i znalazł się na tyłach domu ciotki.

Podkradł się do przybudówki i zajrzał przez okno do pokoju, w którym paliło się światło. W pomieszczeniu dostrzegł ciotkę Polly, Mary, Sida i matkę Joego. Zdołał wejść do domu i ukrył się pod łóżkiem, przysłuchując się ich rozmowie. Kobiety płacząc, wspominały chłopców. Tomek również zaczął popłakiwać, bardziej z żalu nad swoim losem niż ze współczucia. Z rozmowy wynikało, że chłopcy utonęli podczas kąpieli i jeśli w ciągu tygodnia nie odnajdą się ich zwłoki, to w niedzielę zostanie odprawione nabożeństwo żałobne. Chłopiec wzdrygnął się na samą myśl o tym.

Pani Harper pożegnała się i wyszła, a ciotka Polly zaczęła modlić się za swojego wychowanka. Kiedy poszła spać, Tomek po cichu wyszedł z kryjówki i położył zwitek kory obok świecy. Przez chwilę zastanawiał się, po czym uśmiechnął się, schował korę do kieszeni i szybko opuścił dom. Wrócił na miejsce postoju parostatku, odwiązał jedną z łódek i popłynął na wyspę. Do obozu wrócił zmęczony w chwili, kiedy Joe wyjaśniał Huckowi, że ich przyjaciel nigdy by nie zdezerterował. Podczas śniadania opowiedział o swoich przygodach, po czym pogrążył się we śnie.

Życie mieszkańców „Przygód Tomka Sawyera”

Mark Twain w powieści „Przygody Tomka Sawyera” ukazał życie i obyczajowość mieszkańców niewielkiego amerykańskiego miasteczka St. Petersburg pod koniec XIX wieku.

Życie mieszkańców St. Petersburga upływa sennie i spokojnie, bez większych wrażeń i emocji. Dorośli zajmują się pracą, żyją w zgodzie i są wobec siebie życzliwi, chętni do pomocy i wsparcia. Dzieci uczęszczają do szkoły i szkółki niedzielnej, a największym utrapieniem matek jest Huckleberry Finn, mały włóczęga, podziwiany i naśladowany przez większość dzieci. Ważnymi wydarzeniami w ich życiu są wizyty ważnych osobistości, których przyjmują z honorami. Co niedzielę czynnie uczestniczą w nabożeństwie. Niezwykle ważne jest dla nich poczucie wspólnoty – w poszukiwaniach Tomka i Becky biorą udział wszyscy, starając się wesprzeć zrozpaczonych rodziców dziewczynki i ciotkę Polly.

Senną atmosferę miasteczka burzą sporadyczne, nieprzewidziane wydarzenia, takie jak morderstwo, którego świadkiem jest Tomek Sawyer i Huck Finn czy też rozprawa przeciwko Muffowi Potterowi, na której zjawiają się niemal wszyscy mieszkańcy.

Życie mieszkańców St. Petersburga ukazane zostało pośrednio i pobieżnie, jako swoiste tło do przygód Tomka Sawyera.

Radość z życia Tomka Sawyera

Głównym bohaterem powieści Marka Twaina jest Tomek Sawyer – chłopiec wyróżniający się ogromną ciekawością świata, rezolutnością, przebiegłością i inteligencją. Malec marzył o wielkich przygodach i potrafił czerpać prawdziwą radość z życia.

Tomek nie uchodził za wzór chłopięcych cnót i był utrapieniem dla swojej opiekunki, ciotki Polly. Wśród mieszkańców zyskał miano łobuziaka, skorego do różnorodnych wybryków. Zawsze miał głowę pełną nowych pomysłów i starał się czerpać przyjemność z życia. Z trudem akceptował zasady, jakie narzucali mu dorośli, a które postrzegał jako ograniczanie jego poczucia wolności i niezależności. Nie lubił uczęszczać do szkoły, często wagarował i szukał rozmaitych sposobów, aby unikać kar, które wymierzała mu ciotka. Był dzieckiem niezwykle wrażliwym, czasami rozczulał się nad sobą, a wówczas wydawało mu się, że świat jest pusty i zły. Każdą porażkę lub przykrość przeżywał boleśnie, lecz szybko zapominał o zmartwieniach, skupiając się na nowych wyzwaniach i pomysłach. Taka właśnie postawa życiowa sprawiała, że odczuwał radość życia i nieustannie poszukiwał nowych wrażeń.

Tomek był chłopcem, który potrafił czerpać radość z życia. Marzył o wielkich czynach, o byciu bohaterem i nie poprzestawał wyłącznie na marzeniach. Ciekawość świata i żądza przygód sprawiały, że nie potrafił być posłusznym i dobrze ułożonym chłopcem, na jakiego starała się wychować go ciotka Polly. Nie potrafił i nie chciał wieść nudnego, monotonnego życia, przez co popadał w tarapaty, ale to właśnie one sprawiały, że czuł się szczęśliwym. Niebezpieczeństwa były dla niego wyzwaniem, z którymi zawsze musiał się zmierzyć i z których zawsze udawało mu się wyjść cało.

Postawa życiowa Tomka Sawyera, jego chęć uczestniczenia we wszystkim, co wiązało się z przygodą i zaspokajało jego ciekawość sprawiały, że jego życie było pełne radości i satysfakcji.

Mark Twain – biografia

Mark Twain (pisarz, eseista, wykładowca) to pseudonim artystyczny Samuela Langhorne’a Clemensa, jednego z najbardziej znanych pisarzy amerykańskich, który zasłynął jako twórca niezapomnianej i uwielbianej przez kolejne pokolenia postaci urwisa Tomka Sawyera. Do dziś uważany jest za autora, który w swych dziełach najpełniej oddał swoisty charakter amerykańskiego humoru oraz znacząco wpłynął na kształt amerykańskiej literatury.

Twain urodził się 30 listopada 1835 roku w niewielkiej miejscowości Floryda w stanie Missouri. Był szóstym dzieckiem Jane Lampton i Johna Marschalla Clemensa. W 1939 roku rodzina Clemensów przeniosła się do portowego miasta Hannibal na Południu Stanów Zjednoczonych i zamieszkała przy Hill Street. Miasteczko, położone nad brzegiem rzeki Missisipi, stało się pierwowzorem fikcyjnego miasta St. Petersburg, w którym rozgrywała się akcja cyklu powieści o Tomku Sawyerze. W 1847 zmarł John Clemens, co znacznie pogorszyło sytuację finansową rodziny. Zaledwie dwunastoletni Samuel musiał porzucić szkołę, kończąc zaledwie pięć klas i rozpoczął pracę. podejmował się licznych zajęć, pracując między innymi w lokalnej gazecie „Hannibal Courier” jako rzemieślnik w drukarni. Po latach tak wspominał swoją pracę: „I tak stałem się gazeciarzem, nienawidziłem tego robić, lecz nie mogłem znaleźć innej pracy, która byłaby dobrze płatna”. W okresie tym powstały pierwsze opowiadania Twaina: „A Gallant Fireman” (1851) i „The Dandy Frightening the Squatter” (1852).

W 1857 roku, młody pisarz, po licznych podróżach i pracach, których podejmował się w Nowym Jorku i Filadelfii, osiadł w St. Louis. Rok później uzyskał licencję pilota statku i otrzymał zatrudnienie na niewielkim handlowym parowcu, kursującym pomiędzy St. Louis a Nowym Orleanem. Praca ta szybko stała się pasją Twaina i zaowocowała swoistym uwielbieniem do drugiej najdłuższej rzeki świata, Missisipi, a kilkanaście lat później została opisana w autobiografii „Życie na Missisipi” (1883). Z okresu tego pochodzi także pseudonim pisarza, który zaczerpnął z żargonu pilotów – zwrot „mark twain” oznaczało „dwa sążnie głębokości”. Od roku 1863 frazę tę Samuel Clemens przyjął jako swoje imię i nazwisko, pod którym zyskał międzynarodową sławę. W roku 1858 podczas eksplozji parowca „Pensylwania” zginął jego młodszy brat, Henry. Tragiczne zdarzenie oraz życie na statku decydująco wpłynęły na sposób, w jaki Twain opisywał świat w swoich dziełach, kładąc szczególny nacisk na autentyzm opisu miejsc i zjawisk oraz na analizę przeżyć i psychiki bohaterów.

Wybuch wojny secesyjnej w roku 1861 znacznie ograniczył podróże po Missisipi. W wieku dwudziestu sześciu lat Mark Twain przeniósł się znad rzeki na rozległą pustynną dolinę i zamieszkał wraz z bratem Orionem w okolicy górniczego miasta Carson. Tu rozpoczął się kolejny etap życia pisarza. Swoje doświadczenia i wrażenia z podróży dyliżansem oraz pociągiem opisał w powieści „Pod gołym niebem” (1872). W 1864 roku pracował w kopalni Jackass Hill w Kalifornii. Podjął również współpracę z licznymi czasopismami, w których ukazywały się jego publikacje i sprawozdania: „Terrotorial Enterprise”, „The Alta Califorian”, „San Francisci Morning Call”, „Sacramento Union” i „The Galaxy”. Odbył również wiele podróży po amerykańskich miastach, podczas których zawarł znajomość ze znanymi w kraju osobistościami.

Poznał między innymi: Fredericka Douglasa – rzecznika i obrońcę praw czarnoskórych w Ameryce, Harrier Beecher-Stowe – pisarkę i działaczkę społeczną, autorkę „Chaty wuja Toma”, Charlesa Dickensa – angielskiego powieściopisarza. Zwiedził również różne kraje europejskie, Ziemię Świętą i Hawaje. Z okresu tego pochodzą krótkie opowiadania „Advice for Little Girls” (1867) i „The Celebrated Jumping Frog of Calavaras County” (1867). W roku 1870 poślubił Olivię „Livy” Langdon. Wkrótce na świat przyszło czworo ich dzieci.

Życie rodzinne pisarza było trudne i zmieniło się w pasmo nieszczęść – trójka jego dzieci nie dożyła dwudziestego roku życia, a córka Jane zmarła w 1909 roku. Mimo licznych podróży Mark Twain w 1874 roku wybudował dla swojej rodziny dom w Hartford w stanie Connecticut. Tam zasiadł do pracy nad kilkunastoma opowiadaniami oraz nad powieścią dla dzieci i młodzieży: „Przygody Tomka Sawyera”. Podjął również współpracę z Charlesem Dudleyem Warnerem, która zaowocowała w 1873 roku powieścią „Pozłacany wiek”. W 1880 powstała „Włóczęga za granicą”, zainspirowana podróżą pisarza do Włoch i Niemiec, a dwa lata później ukazała się powieść „Książę i żebrak”.

Przyjaźń z Teslą – wynalazcą i inżynierem zainspirowała Twaina do napisania „Jankesa na dworze króla Artura” (1889) i stworzenia postaci Hanka Morgana – podróżnika w czasie. Lata te to również okres wzmożonych podróży i pracy jako wykładowca na amerykańskich uczelniach, za którą w 1888 roku został uhonorowany tytułem „Master of Art” na Uniwersytecie Yale.

Pisarz zmarł 21 kwietnia 1910 w Redding, stan Connecticut.

Mapa serwisu:

Przygody Tomka Sawyera - bohaterowie

Przygody Tomka Sawyera - cytaty