Bogurodzica i Lament świętokrzyski - analiza porównawcza

Oba utwory stanowią przykład liryki bezpośredniej – występują w nich liczne apostrofy do adresatów. Różnica między podmiotami i adresatami obu utworów wpływa na ich charakter. Jak już zostało powiedziane, Bogurodzica jest modlitwą, zaś Lament świętokrzyski można określić jako plankt (płacz). Jest to w ścisły sposób związane z wizerunkami Maryi, przedstawionymi w obu utworach. Matka Boska z Bogurodzicy to istota bardziej boska niż ludzka. Charakteryzuje się wieloma przymiotami – jest Bogurodzicą (matką Boga), podkreślona zostaje jej czystość jako dziewicy i wybranie jej przez Boga. Zajmuje szczególne miejsce w planie zbawienia, jest pośredniczką między ludźmi a Bogiem, ma możliwość wpływania na przychylność Chrystusa wobec ludzi. Mimo swojej majestatyczności jest osobą bliską zbiorowemu podmiotowi lirycznemu, który się do niej zwraca. Modlący się ludzie zwracają się do niej z ufnością, licząc na to, że spełni ich prośby.

Zupełnie inaczej przedstawiona jest Maryja w Lamencie świętokrzyskim. Podkreślone są jej cechy jako człowieka, utwór zawiera wiele informacji na temat emocji Maryi, przeżywającej swój dramat pod krzyżem. Maryja jest przede wszystkim matką, taką, jak inne matki. Jest to w utworze podkreślone przez zwracanie się jej do syna przy pomocy zdrobnień, bardzo czule („Synku”, „Twoja glowka”). Widać to także, gdy Maryja zwraca się w formie apostrofy do innych matek – niejako stawia się na ich miejscu, nie ma między nią a innymi matkami żadnej przepaści boskości. Maryja ujawnia swoje emocje, takie jak smutek, żal, a nawet bunt. Jest bezradna wobec cierpienia syna, nic nie może zrobić, zupełnie inaczej niż Maryja w Bogurodzicy, do której zwracają się ludzie z prośbą o pomoc.

Oba utwory są bardzo kunsztownie ukształtowane pod względem językowym, kunszt ten objawia się w każdej z pieśni trochę inaczej. Oba utwory posiadają dużo paralelizmów składniowych i leksykalnych, powtórzeń, rymów i to właśnie głównie te środki wpływają na ich kształt poetycki. W Bogurodzicy środki te służą wyrażeniu jak największej ilości prawd teologicznych dotyczących Matki Bożej i jej Syna w jak najmniejszej liczbie słów oraz podkreśleniu majestatyczności Maryi. W Lamencie służą one uwydatnieniu emocji bohaterki, dramatyzmu utworu.

strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 - 

  Dowiedz się więcej