Symbolika w opowiadaniu „Wieża”

W utworze Wieża jest wiele symboli chrześcijańskich. Obok metafory wieży (w tradycji chrześcijańskiej święte miejsce, sfera zjednoczenia z niebem, prawdziwe sacrum), krzyża i korony cierniowej (narrator odnalazł w celi Lebrosso zżarty przez rdzę krucyfiks, na którym ciało Ukrzyżowanego wyglądało jakby było pokryte wrzodami, a głowę Jezusa „zdobiła” - zamiast korony cierniowej, żelazna obręcz, przypominająca ślubną obrączkę) czy motywu Hioba, nadania odpowiedniego znaczenia śmierci Sycylijczyka (odszedł w piątek, podobnie jak Chrystus umierający na Golgocie) czy psa Miracolo (czworonóg został ukamienowany przez wściekłą ludność), Herling-Grudziński zastosował także komentarz autorski - symbol kamiennej figury klęczącego „pielgrzyma świętokrzyskiego”, o którym opowieść wplótł narrator jako wspomnienie ze swej młodości.



Rzeźba ta stała u podnóża kilkusetmetrowej góry, zwanej Świętym Krzyżem (w województwie Kieleckim, a więc w rodzinnych stronach Grudzińskiego), zwrócona twarzą ku opactwu. Posąg miał własną legendę. Podobno posuwał się co roku na klęczkach o ziarnko maku na szczyt.

Pisarz zastosował obszerny opis rzeźby, który warto przytoczyć dla późniejszej interpretacji:

Kamienny pielgrzym nie ma twarzy, lecz małą zniekształconą głowę osadzoną wprost na korpusie; czoło i nos zlewają się w niej w jedną pionową linię z brodą, a oczy są niby dwa ciemne otwory w kapturze — jak oczy ślepców, patrzą przed siebie nie widząc; włosy opadają mu na umieszczone nienaturalnie nisko ramiona, ręce splótł nabożnym gestem na piersiach; szeroką podstawę klęczącej postaci obrasta murawa. Wyżarty przez wiatry i deszcze, ze śladami obtłuczeń w wielu miejscach, jest posągiem bezgranicznej cierpliwości. I tylko stali przechodnie, którzy omijają go obojętnie jak niezauważalną już część przyrody, uprzytamniają tą obojętnością obcym, że musi być również bezgranicznie samotny.

To właśnie, prócz wyglądu zewnętrznego, kojarzyło go przypuszczalnie z mieszkańcem Wieży w Aoście.

Rzeźba będąca znakiem cierpienia została silnie upersonifikowana, jest podobna zewnętrznie i wewnętrznie do Lebrosso. Ukazuje dramat, ponieważ gdy pielgrzym dojdzie do celu, nastąpi koniec świata:

Równocześnie ze światłem zbawienia ujrzy ogień ostateczny pochłaniający wraz z nim całą ziemię. Dlatego też, tak samo jak Trędowaty, pielgrzym został odosobniony, wyklęty, ludzie omijają go szerokim łukiem, lecz mimo wszystko cechuje go bezgraniczna cierpliwość.

strona:   - 1 -  - 2 - 

  Dowiedz się więcej