Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim - opracowanie

Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim - wiadomości wstępne

Jedyne zachowane misterium, a przynajmniej jeden kompletny człon, „Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim”, jest mimo wszystkich swoich naiwności i faktycznych „ludowości” prawdziwym dziełem sztuki. Dramat ten zawdzięcza to wyjątkowo szczęśliwemu odnowieniu starego misterium według nowszych zwyczajów literackich, artystycznych, według nowych konwencji. Kontaminacja starych elementów z nowym porządkiem kompozycyjnym dała wynik szczęśliwy. Ilość zmian sytuacyjnych, ilość różnych narzędzi ekspresji, coraz to nowych i trafnie stosowanych, jest w tym skromnym przecież dziele przeznaczonym dla amatorów, zastanawiająco bogata. Zapewniła mu sławę i długowieczność. (Lewański, s.182)

Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim to średniowieczne misterium przeznaczone do wystawiania w czasie wielkanocnym. Utwór ten na podstawie Ewangelii odtwarza dzieje Zmartwychwstania, by w ten sposób utrwalić w świadomości wiernych prawdy wiary związane z boskością natury Chrystusa. Dzieło zostało opublikowane w okolicach lat 1580-1582 w Krakowie (do dziś zachowane tylko w jednym egzemplarzu pierwodrukowym).

Na karcie tytułowej utworu widnieje nazwisko Mikołaja z Wilkowiecka, ale nie ma pewności, czy pauliński kaznodzieja był rzeczywistym autorem Historyji... czy raczej kimś w rodzaju autora-redaktora, nadającemu ostateczny kształt obiegowemu tekstowi (tekstom), wykorzystywanemu wielokrotnie w różnych spektaklach.

Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim, jako utwór o dużych walorach teatralnych, doczekała się wielu inscenizacji – również współczesnych. Do najważniejszych należą przedstawienia w reżyserii Leona Schillera (1923 w teatrze „Reduta” w Warszawie), Kazimierza Dejmka (Teatr Nowy w Łodzi 1961, Teatr Narodowy w Warszawie 1962, Teatr im. J. Słowackiego w Krakowie 1976).

Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim - opracowanie

„Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim” – treść i kompozycja

Na treść Historyji.. zgodnie z tytułem składają się zdarzenia towarzyszące Zmartwychwstaniu Pańskiemu. Udramatyzowana relacja opiera się przede wszystkim na Ewangeliach i fragmentach proroctw Starego Testamentu , ale również na popularnych w średniowieczu przekazach apokryficznych. Zdarzają się jednak w Historyji.. pewne odstępstwa od biblijnego przekazu, które służą podkreśleniu, uwydatnieniu pewnych prawd wiary. Całe misterium zresztą nie służy pogłębieniu rozumienia prawd wiary, ale ich prostej ilustracji. Ważnymi elementami misterium poza dialogami postaci są czytania Ewangelii (z reguły na początku kolejnej jednostki konstrukcyjnej) oraz śpiewy (te pojawiają się przeważnie na końcu poszczególnych scen).



Niezależnie od wszystkiego konstrukcja misterium opiera się na ewangelicznej historii o Zmartwychwstaniu, z góry założona została ilość epizodów (w sześciu częściach mamy aż 35 mniejszych scen) oraz ich chronologiczny porządek. Trzeba zaznaczyć, że mamy tu do czynienia z epickim tokiem narracji dramatycznej, która – jak podaje Jan Okoń –

realizuje się w następujących kolejno po sobie wydarzeniach, luźnych względem siebie, powiązanych ogólnym tylko tematem Zmartwychwstania i następstwem czasowym. Nie tworzą one jednolitej akcji dramatycznej, nie są też bezwzględnie od siebie zależne: apostołowie na równi z niewiastami dochodzić będą jestestwa Chrystusa, nie korzystając z ich doświadczeń, przekupienie strażników niczego – w wymiarze sztuki – nie zmienia. (s.XXXVIII)

Tak więc, ponieważ historia opowiadana w misterium jest nie tylko z góry dana, ale również powszechnie znana, to punkt ciężkości zostaje położony na organizację poszczególnych scen: „wydarzeń-obrazów”. Wydarzenia biblijne zostają niejako dopełnione realiami ówczesnego życia (np. średniowiecznym sposobem targowania się, jak w scenie z aptekarzem). Świat przedstawiony dramatu (obejmujący realia Jerozolimy czasów Chrystusowych oraz przestrzeń piekielną) zostaje uplastyczniony. Wiele wskazówek odnośnie możliwości realizacji tego misterium znajdziemy w didaskaliach, pojawia się tam sporo uwag odnośnie rekwizytów i gestów – tak jak jest to w scenie z kobietami, które potrząsając sakiewką zastanawiają się, jak okazać miłość Mistrzowi.





strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 - 

  Dowiedz się więcej