klp.plWstęp
1. Wyjaśnij, w jaki sposób rozumiesz pojęcia „relacje międzyludzkie” i „moralność”. Jaką rolę odgrywają one w życiu człowieka?
2. „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego jako obraz relacji międzyludzkich w warunkach ekstremalnych oraz utwór, poruszający kwestie moralne w świecie, w którym człowiek starał się przeżyć za wszelką cenę. Autor ukazuje dwa oblicza obozowego życia: rozpad relacji międzyludzkich i próby ich nawiązywania oraz zatracanie wrażliwości moralnej przez więźniów i walkę o zachowanie człowieczeństwa.
Rozwinięcie
1. Relacje międzyludzkie:
a) Obozowa rzeczywistość niszczyła nie tylko fizycznie i psychicznie człowieka, ale również przyczyniała się do rozpadu więzi międzyludzkich. W tych nieludzkich warunkach ludzie zapominali o miłości, przyjaźni, współczuciu, litości. W wielu przypadkach tracili również miłość krewnych, którzy pozostawali na wolności.
b) Gustaw Herling-Grudziński ukazał proces stopniowego zobojętniania człowieka na krzywdę współtowarzyszy niedoli. Ci, którzy trafiali do obozu pracy, początkowo byli zdolni do pomocy i okazywania współczucia innym więźniom. Z czasem zaczynali troszczyć się wyłącznie o siebie, a współwięźniów traktowali z pogardą i nienawiścią, czując do nich obrzydzenie. Szczególną niechęć budzili ci, którzy obniżali wydajność produkcyjną brygady.
c) Zjawiskiem powszechnym były donosy do władz obozu i składanie fałszywych oskarżeń przeciwko współwięźniom. Świadomość, że każdy może okazać się donosicielem pogłębiała poczucie samotności skazańców i sprawiała, że nie potrafili oni nikomu zaufać. Przekonał się o tym również Gustaw, który zaprzyjaźnił się z Machapetianem, a później okazało się, że mężczyzna donosił na niego, uniemożliwiając opuszczenie obozu po amnestii dla Polaków.
d) Ludzie słabsi, a zwłaszcza kobiety, traktowane były przedmiotowo przez rządzących w obozie „urków”. Nie mieli oni skrupułów, dobijając słabszych więźniów, gwałcąc bezbronne kobiety.
e) W tych nieludzkich warunkach szczególny szacunek budzili ci, którzy pomimo wszystko potrafili kochać, przyjaźnić się, poświęcić dla drugiego człowieka. Gustaw zaprzyjaźnił się z Dimką i Kostylewem, za którego chciał zgłosić się na etap, umożliwiając mu w ten sposób spotkanie z matką. Jewgienija Fiodorowna odnalazła w obozie prawdziwą miłość.
f) Namiastką właściwych relacji międzyludzkich staje się dla skazańców dzień wolny od pracy. Wówczas starają się być wobec siebie grzeczni, uprzejmi, prowadzą ze sobą rozmowy.
2. Zagadnienia moralne:
a) Obóz to świat, w którym kodeks moralny zostaje odwrócony i człowiek zaczyna akceptować rzeczy, które budziły jego sprzeciw w normalnym życiu.
b) Więźniowie szybko przystosowują się do życia w zamknięciu i zaczynają stosować się do praw i zasad, obowiązujących w stosunku do współwięźniów. Skupiając się na własnym przetrwaniu, obojętnieją na ludzką krzywdę, są milczącymi świadkami brutalnych gwałtów, samosądów i dobijania słabszych.
c) Życie w nieludzkich warunkach sprawia, że człowiek zatraca granicę między dobrem a złem. Więźniowie osiągają dno człowieczeństwa, lecz jednocześnie jest to ich sposób na przetrwanie.
d) Obozowa rzeczywistość degradowała człowieka do istoty biologicznej, pozbawionej wszelkich uczuć i zasad etycznych. Wśród więźniów byli również i tacy, którzy podejmowali trud zachowania własnej godności i walkę o własne człowieczeństwo.
Zakończenie
Zastanów się, co autor miał na myśli, pisząc: „Człowiek jest ludzki w ludzkich warunkach. Uważam za upiorny nonsens naszych czasów próby sądzenia go według uczynków, jakich dopuścił się w warunkach nieludzkich”. Czy w ten sposób usprawiedliwiał zachowanie współtowarzyszy niedoli?
Autor: